پیامبران الهی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیامبران در قرآن.
پرسش: به چه دلیل قرآن تعدادی از پیامبران را نام برده و سایر انبیا را ذکر نفرموده؟ و آیا این دلیل بر ترجیح آنها بر دیگران نیست؟
پاسخ:
از آیات
قرآن کریم استفاده می‌شود که نام برخی
انبیا در قرآن آمده است و برخی دیگر ذکر نشده: «
و لقد ارسلنا رسلاً من قبلک منهم من قصصنا علیک و منهم من لم نقصص علیک؛
ما پیش از تو رسولانی فرستادیم، سرگذشت گروهی را برای تو گفته و گروهی را نگفته‌ایم». اما چرا نام برخی
ذکر شده و نام بقیه ذکر نشده است، بدین شرح است:
خداوند متعال می‌فرماید:
«
تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ مِّنْهُم مَّن كَلَّمَ اللّهُ وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجَاتٍ ؛ بعضی از آن رسولان بر بعضی دیگر برتری دادیم، برخی از آنها، خدا با او
سخن گفت، و بعضی را درجاتی برتر دادیم».
قرآن
زندگی بعضی از
انبیا را به جهت عبرت برای آیندگان نقل کرده است:
«
لقد کان فی قصصهم عبرة لأولی الالباب؛
در سرگذشت آنها درس عبرتی برای صاحبان
اندیشه بود».
قرآن برای تسلی خاطر پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ اشاره به وضع مشابه
پیامبران پیشین می‌کند تا حضرت بداند که آنها نیز با چنین مشکلاتی روبرو بودند، اما
صبر پیشه کردند و در نهایت پیروز گشتند.
«
و کلا نقص علیک من أنباء الرّسل ما نثبت به فؤادک و جاءک فی هذه الحق و موعظة و ذکری للمؤمنین؛ ما از هر یک از سرگذشت‌های انبیا برای تو بازگو کردیم تا به‌وسیله آن قلبت را
آرامش بخشیم و اراده‌ات قوی گردد و در این اخبار و سرگذشت‌ها برای تو
حق و برای
مؤمنان موعظه و تذکر آمده است».
قرآن با نقل زندگی برخی انبیا درصدد بیان هدف اصلی از بعثت انبیا می‌باشد و این‌که آنها برای
هدایت بشر و تکامل معنوی آنها آمده‌اند.
قرآن یک
کتاب تاریخی نیست. قرآن کتابی نیست که بخواهد زندگی همه انبیا را که در حقیقت
تاریخ طول زندگی
انسان است بیان کند و تعداد کتب آن شاید نزدیک به یک کتاب‌خانه کوچک باشد که با برنامه کتاب آسمانی مناسب نمی‌باشد.
تاریخ انبیا اکثرش تکراری است و اهل فن معتقدند اکثر تاریخ گذشتگان تکرار مکررات است و می‌دانیم که تکرار بدون دلیل با
فصاحت در کلام منافات دارد؛ لذا قرآن از مجموع تاریخ انبیا بخش مهم علمی و تاریخی آن و عوامل عبرت‌آمیز آنها را که در زندگی این پیامبران لازم بود شناخته شود، نقل کرده است.
دلیل دیگر مجهول بودن اکثر نام انبیا برای عرب‌های آن زمان است. انبیایی که تاریخ آنها نقل شده است، برای اعراب آن
روز نوعاً شناخته شده بودند؛ ولی انبیای دیگر برایشان ناشناس بودند؛ همین عامل عدم آشنایی، سبب خدشه‌دار شدن
وحی بود که باعث انکار وحی می‌شد؛ بدین‌سان که مردم بگویند از کسانی سخن می‌گوید که کسی آن را نشنیده است. به همین دلیل به‌طور سربسته بدان‌ها اشاره شده است.
اسامی پیامبرانی که در قرآن از آنها یاد شده است:
مجموع پیامبرانی که قرآن نامشان را صریحاً ذکر کرده ۲۵ نفرند:
آدم، ادریس، نوح، هود، صالح،
ابراهیم، لوط،
اسماعیل،
اسحاق، یعقوب،
یوسف، ایوب، شعیب،
موسی،
هارون،
یونس، داوود،
سلیمان، الیاس، الیسع، زکریا، یحیی، عیسی، ذوالکفل و
حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله .
با بیانی که گذشت روشن شد هیچ ترجیحی در میان انبیا نیست، تنها دلایل مذکور، علت تمایز و انتخاب شده است کما این‌که خود قرآن به این امر اشاره می‌کند:
«
لا نفرق بین احد منهم و نحن له مسلمون؛
ما هیچ فرقی میان احدی از آنها (پیامبران) نمی‌گذاریم و در برابر فرمان الهی تسلیم هستیم».
همین مضمون در دو
آیه دیگر از قرآن آمده است
که تأکید می‌کند مؤمنان کسانی هستند که میان
پیامبران الهی تفاوتی نمی‌گذارند و به تعلیمات همه آنها
ایمان دارند، و این گواه روشنی است بر یگانگی اصول کلی تعلیمات آنها.
۱.
پیام قرآن، ناصر مکارم شیرازی، قم، جامعه مدرسین، ج ۷، ص ۳۳۹.
۲.
المیزان، محمدحسین طباطبایی، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۳ه ش، ج ۲، ص ۴۶۸.
سایت اندیشه قم.
