شیوه‌های عبادت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عبادت، اطاعت، عبودیت، خضوع، نماز، روزه، حج، دعا، ولایت.
پرسش: برخی شیوه‌های عبادت کدام‌اند؟
پاسخ: عبادت یعنی اظهار تذلل و
اطاعت از فرامین خداوند و پی‌روی از دستورات خداوند در
زندگی روزمره. عبادت درجاتی دارد. بالاترین آن عبادتی است که از روی
شناخت و معرفت به خداوند باشد.
عبادت دارای شکل‌ها، روش‌ها و شیوه‌هایی است؛ اما بهترین شیوه‌های عبادت، شیوه‌هایی است که توسط
آیات قرآن و حضرات
معصومان علیهم‌السلام بیان شده و خود بدان شیوه‌ها
عمل می‌کردند.
عبادت در
لغت به معنای اظهار
تذلل و کوچکی است.
راغب در این زمینه آورده است: عبودیت، اعلام کوچکی است. عبادت، در این معنا، از
عبودیت رساتر است.
در صحاح‌اللغه آمده است: "اصل عبودیت، خضوع و مسکنت است. عبادت همان طاعت است. تعبید یعنی کوچک شمردن؛ مثلاً گفته می‌شود: راه مُعَبَّد و شتر معبّد؛ یعنی قطران قیر مالیده، نرم و هموار شده است.
ابن منظور در معنای عبادت می‌نویسد: "اساس عبادت،
خضوع و تذلل است".
در مجموع، از سخنان زبان‌شناسان استفاده می‌شود که عبادت همان خضوع،
فروتنی و اطاعت است. و در
اصطلاح، بالاترین مرتبه خضوع و
تعظیم در مقابل معبود است. خضوعی که از روی
اعتقاد به الوهیت معبود باشد.
عبادت دارای اقسامی است؛ نظیر عبادت با
قلب، عبادت با
زبان، عبادت با دیگر اعضا و جوارح بدن (عبادت عملی) و... مصادیق هر یک از این اقسام در زندگی
انسان بی‌شمار است.
به طور کلی می‌توان گفت هر
اندیشه ، ذکر و کاری که
انسان با
نیت تسلیم و اطاعت از درگاه باری تعالی انجام دهد، مصداق عبادت محسوب می‌شود. همچنین تفکری که انسان را به
خدا نزدیک‌تر می‌کند ـ اعم از
تفکر در نعمت‌های خدا، حقیقت
عالم و انسان،
محاسبه نفس،
یاد مرگ و... ـ خود نوعی عبادت است و به دیگر عبادت‌های انسان معنا می‌بخشد؛ از‌این‌رو در
روایات برای تفکر ارزش‌های زیادی بیان شده است: "سَاعَةٍ اَفضَلُ مِن عِبَادَةِ سَبعِینَ سَنَةٍ".
هریک از اقسام و مصادیق عبادات نیز درجاتی دارد. بالاترین درجه هر عبادت درجه‌ای است که با
شناخت و معرفت بیشتر خداوند همراه با
اخلاص و
قصد قربت به خدای مهربان باشد. به عبارت دیگر هر عبادتی که با قصد قربت خالص‌تر و با معرفت بیشتری نسبت به مقام پروردگار متعال همراه باشد، از ارزش بالاتری برخوردار است.
اما درباره شیوه‌های عبادت باید گفت بهترین شیوه برای عبادت پروردگار، شیوه‌هایی است که در
آیات قرآن کریم و در
سیره و
روایات معصومین بیان شده است. بعضی از این شیوه‌ها، عبارت‌اند از:
نماز از مهم‌ترین عبادات است و اولین چیزی است که در
قیامت حساب می‌شود و اگر قبول نشود، دیگر عبادات نیز قبول نخواهد شد: "قال الصادق ـ عليه‌السلام ـ اول ما یحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل سائر عمله، و اذا ردّت ردّ علیه سایر عمله".
قرآن مجید مردم را به انجام
فریضه روزه در
ماه مبارک رمضان فرا خوانده است: "شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْه".
همچنین
روایات علاوه بر این ماه روزه‌های استحبابی را در دیگر ایام سال مورد تشویق و ترغیب قرار داده‌اند.
حج و زیارت و طواف بیت الله، یکی از شیوه‌های عبادت است که مورد نظر
خداوند متعال است.
قرآن مجید در این زمینه می‌فرماید:
"وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمینَ"؛ "... و برای خدا بر مردم است که
آهنگ خانه (او) کنند، آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند. و هر کس
کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خود زیان رسانده)، خداوند از همه جهانیان، بی‌نیاز است".
دعا و نیایش و درخواست نیازها، از خداوند متعال است که خداوند
حکیم به آن امر فرموده است و کسانی را که از این عبادت بزرگ سرپیچی کنند، وعده
عذاب داده است: "ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ".
اعتقاد به ولایت
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و
ائمه طاهرین علیهم‌السلام و اطاعت خالصانه از آنان یکی از جلوه‌های
عبادت و اطاعت از خداوند است؛ زیرا خداوند به آن امر کرده است و می‌فرماید: "یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ..."؛ "ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و
اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر (اوصیای پیامبر) را!...".
همچنین نماز در وقت خود،
جهاد در راه خدا، خصوصا خوش‌رفتاری با
پدر و مادر اگر خالصانه و با قصد قربت به خداوند و بدون هیچ‌گونه چشم‌داشتی از غیر خدا باشد، از جمله برترین عبادات محسوب می‌شوند: "الإمام الصادق ـ عليه‌السلام ـ لمّا سئل عن أفضل الأعمال: الصلاة لوقتها، و برّ الوالدین، والجهاد فی سبیل الله".
پایگاه اسلام کوئست.
