خلود در بهشت و جهنم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قیامت، انسان، جرم، محاکمه، عذاب، بهشت، عالم آخرت، خلود در جهنم، کافران، منافقان.
پرسش: آیا در قیامت انسان‌ها بر حسب جرم خود محاکمه می‌شوند و بعد از آنکه مدت عذاب آنها تمام شد، آیا به بهشت می‌روند، یا به نقطه دیگری از عالم آخرت می‌روند؟
پاسخ: انسان‌ها ـ غیر از کفار و منافقین معاند ـ پس از کشیدن کیفر و مجازات خویش یا به واسطه
شفاعت و عفو الهی، وقتی از
جهنم خارج می‌شوند، براساس روایت
امام باقر (علیه‌السلام) بعد از
تطهیر در چشمه آبی، وارد
بهشت می‌شوند و به غیر از بهشت به هیچ نقطه و جایگاه دیگری از عالم آخرت منتقل نمی‌شوند.
قبل از ورود به پاسخ، لازم است به مسئله
خلود که در
قرآن کریم و
روایات معصومین (علیهم‌السلام) آمده است، بپردازیم تا راه برای پاسخ هموار شده و مسئله بهتر روشن شود.
قرآن کریم می‌فرماید: «اما آنها که بدبخت شدند، در آتش‌اند و برای آنان در آنجا زفیر و شهیق (ناله‌های طولانی) است و تا
آسمان‌ها و زمین برپاست، در آن جاودان خواهند ماند؛ مگر آنچه پروردگارت بخواهد. پروردگارت هر چه بخواهد، انجام می‌دهد، اما کسانی که نیک‌بخت و سعادتمند شدند تا آسمان‌ها و زمین برپاست، جاودانه در بهشت خواهند ماند، مگر آنچه پروردگارت بخواهد (که) این بخششی قطع‌نشدنی است».
درباره خلود و جاودانگی در
قیامت (
بهشت و جهنم)، کوتاه سخن اینکه تنها
کافران و
منافقین معاند در
دوزخ جاوید و مخلّد هستند و
آیات قرآنی فقط در این مورد صراحت دارد.
قرآن کریم می‌فرماید:
ــ «
وَالّذینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا اُولئکَ اَصْحابُ النّارِ هُمْ فیها خالِدون»؛
«آنان که
کفر ورزیدند و آیات ما را
دروغ خواندند، اهل آتش‌اند و در آنجا جاویدان هستند».
ــ «
وَعَدَاللهُ الْمُنافِقینَ وَالْمُنافِقاتِ وَ الْکُفّار نارَ جَهَنَّم خالِدینَ فیها»؛
«خداوند به
مردان و
زنان منافق و گروه کافر،
آتش دوزخ را وعده داده که در آنجا جاویدان هستند».
ولی غیر این گروه هر چند به عللی، مرتکب خلاف و
گناه شده‌اند، پس از پایان یافتن دوران
عذاب، مشمول
عفو الهی می‌گردند».
در این مورد روایت‌های زیادی از معصومین (علیهم‌السلام) نقل شده است:
از
امام صادق (علیه‌السلام) در مورد
دوزخیان سؤال شد و امام فرمودند: امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: جهنمیان از
جهنم بیرون می‌آیند و تا کنار چشمه‌ای که در کنار درِ بهشت است و نامش چشمه
زندگی است، می‌آیند و از
آب آن چشمه بر آنان می‌پاشند و در نتیجه مانند گیاه گوشت‌ها و پوست‌ها و موهایشان بر بدنشان می‌روید.
و باز از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است که مقصود از جهنمیان یک طایفه خاصی از ایشان است که همان
گنهکاران از اهل توحیدند و به وسیله
شفاعت از
آتش بیرون می‌آیند.
و باز در
روایت دیگر
امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: مردمی از آتش بیرون می‌آیند، در این هنگام شفاعت به دادشان می‌رسد، چون مشمول شفاعت شدند، آنان را به کنار نهری می‌برند که از پرورشگاه
اهل بهشت بیرون می‌آید، در آن نهر
غسل می‌کنند و در نتیجه
گوشت و خونشان دوباره روییده می‌شود و آثار سوختگی جهنم از بدنشان زدوده گشته، داخل
بهشت می‌شوند ... .
شیخ مفید (رحمةالله‌علیه) در این باره می‌گوید:
«گروه
امامیه بر این مطلب اتفاق نظر دارند که جاویدانی در آتش، از آن گروه
کافر است نه آن گروهی که با داشتن
اعتقاد به خدا و اقرار به
ضروریات دین و برپا کردن
نماز مرتکب گناه شده‌اند».
لذا
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «
اِنّما شَفاعَتی لاَهلِ الْکَبائِرِ مِنْ اُمّتی»؛
«شفاعت من مخصوص آن گروه از امت است که به دلیل ارتکاب گناه بزرگ محکوم به
عذاب شده‌اند».
بنابراین می‌توان گفت انسان‌ها ـ غیر از کفار و منافقین معاند ـ پس از کشیدن
کیفر و
مجازات خویش یا به واسطه
شفاعت و عفو الهی، وقتی از
جهنم خارج می‌شوند، براساس روایت امام باقر (علیه‌السلام) بعد از تطهیر در چشمه آبی وارد بهشت می‌شوند و به غیر از بهشت به هیچ نقطه و جایگاه دیگری از عالم آخرت منتقل نمی‌شوند.
۱. معاد در قرآن، ج۴ و ۵، آیت‌الله جوادی آملی.
۲. معادشناسی، سیدمحمدحسین تهرانی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خلود در بهشت و جهنم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۱۲.
