حورالعین و بهشتیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حورالعین، نعمت‌های بهشتی، مؤمنان، شفاعت اهل بیت (علیهم‌السلام)، بهشت، جهنم، عذاب.
پرسش: آیا حورالعین فرشته است و توضیح بفرمایید که حورالعین اختصاص به کسانی دارد که از اول بهشتی هستند یا اگر گناه‌کاری از عذاب جهنم نجات پیدا کرد و پس از عذاب جهنم بهشتی شد، او هم از این نعمت بهره‌مند می‌شود؟
پاسخ: از برخی
روایات و
آیات روشن می‌شود که
بهشت و نعمت‌های مخصوص آن فقط از آن پاکان و
بهشتیان است و تا
انسان پاک نشود، راهی به سوی بهشت ندارد و اگر گنهکار باشد، باید
عذاب الهی را بچشد و پاک شود و شفاعت اهل بیت (علیهم‌السّلام) نصیبش بشود یا مشمول
عفو و
رحمت الهی قرار بگیرد. آن‌وقت شایستگی ورود به بهشت را پیدا خواهد کرد و کسی هم که جواز عبور از در بهشت را داشته باشد، از نعمت‌های بهشت بهره‌مند خواهد بود (از جمله حورالعین). البته نسبت به قدر معرفت و درجه و مقامی که دارد.
سؤال مطرح شده در مورد یکی از
نعمت‌های بهشتی است که نصیب بهشتیان می‌شود.
از آنجایی که
شناخت اوصاف و ویژگی‌های نعمت‌های بهشتی متوقف بر دقت‌نظر در
آیات و روایاتی است که در این موارد سخن به میان آورده‌اند، ما نیز برای جواب به این پرسش به بررسی آیات و
روایات می‌پردازیم.
اما در رابطه با قسمت اول سؤال که آیا
حورالعین فرشته است یا خیر؟
در آیاتی از
قرآن که در مورد حورالعین اشاره‌ای فرموده‌اند و عمده آنها در
سوره الرحمن و
سوره واقعه هستند، سخنی از اینکه حورالعین فرشته است یا نه؟ مطرح نشده، فقط اوصافی از آنها گفته شده که با توجه به این آیات و اوصاف پی خواهیم برد که یک‌سری ویژگی‌هایی دارند که مخصوص زنان است؛ مثلاً:
ــ در آیه‌ای که می‌فرماید: «
فَجَعَلْنَاهُنَّ اَبْکَارًا»؛
«ما آنها را
باکره آفریدیم».
ــ و یا در آیه‌ای دیگر که می‌فرماید: «
وَلَهُمْ فِیهَا اَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ»؛
«در بهشت برای
متقین زوج‌های پاکیزه‌ای است».
و در
تفسیر آن ذکر فرموده‌اند اینها زوج‌هایی هستند که از تمام خبائث ظاهری و باطنی بدور هستند؛ از جمله از خون حیض و عادت زنانگی.
و از اینها که بگذریم، در خود معنای حورالعین و وجه تسمیه این کلمه فرموده‌اند: حور به معنی سفیداندام و عین به معنای گشاده‌چشم و یا معنای اینکه سفیدچشم که در نهایت سفیدی است و سیاهی آن در غایت سیاهی و صفا و طراوت.
همه این اوصافی که ذکر شد، دلالت دارند بر اینکه این موجودات بهشتی را خداوند به شکل زنان دنیوی با ویژگی‌های خاص
خلق فرموده است.
و اما اگر بخواهیم
خلقت اصلی حورالعین برایمان مشخص شود، باز روایتی در این رابطه آمده است که تصریح به خلقت حورالعین فرموده‌اند:
امام صادق (علیه‌السلام) می‌خواهد ابی‌بصیر را با توصیف بهشت به شوق آورد، حضرت پس از بیان اوصافی از بهشت و نعمت‌هایش به توصیف حورالعین می‌پردازد. راوی سؤال می‌کند: فدایت شوم، حورالعین از چه چیزی خلق شده است؟ فرمودند: از خاک و سرشت بهشتی.
و در روایتی دیگر نیز که از
امام رضا (علیه‌السلام) نقل شده می‌فرمایند: حورالعین جنسش از
خاک و زعفران بهشتی است که هرگز
فاسد نمی‌شود.
با توجه به آیات و روایات و توضیحات مذکور می‌توان دریافت که حوریان، موجودات بهشتی از جنس خاک بهشت هستند که
خداوند آنها را به شکل زنان خلق فرموده و با
ملائکه فرق دارند.
و اما قسمت دوم سؤال که می‌فرمایند بر چه اساسی حورالعین به بهشتیان تعلق می‌گیرد و با آنها
ازدواج می‌کنند و آیا مسلمانانی که گنهکار بوده‌اند و توبه کرده‌اند، حورالعین نصیب آنها می‌شود یا نه؟
اولاً باید گفت، که مراد از تزویج اهل بهشت با حوریان غیر از تزویج اصطلاحی که بین
زنان و
مردان دنیا صورت می‌گیرد و دارای شرایط خاصی است؛ بلکه تزویج در مورد آنها یعنی قرین و همنشین با حوریان هستند و از تمام لذایذ در وجود آنها بهره‌مند می‌شوند.
و ثانیاً باید ثابت شود شخص لیاقت و قابلیت ورود به بهشت را دارد، آن وقت در مورد تعلق نعمت‌های بهشتی به او بحث نمود؛ پس اگر شخصی از تمام مراحل و گذرگاه‌ها به‌خوبی گذر و عبور نماید و وارد بهشت شود، از
نعمت‌های بهشتی به قدر
معرفت و درجه و مقامش بهره‌مند خواهد شد که یکی از آن نعمت‌ها حورالعین است؛ البته در
بهشت درجات و مقامات مختلفی هستند: «
دَرَجَاتٌ مُتَفَاضِلَاتٌ ومَنَازِلُ مُتَفَاوِتَاتٌ».
اما کسانی هستند که ابتدا گرفتار
عذاب جهنم‌اند، ولی بعد از گذران عذاب، مشمول
رحمت الهی شده و از
جهنم رهایی پیدا می‌کنند و وارد
بهشت می‌شوند.
در این باره روایتی است از ابی‌بصیر که از
امام باقر (علیه‌السلام) نقل می‌فرمایند که مردمی از
آتش بیرون می‌آیند در این هنگام
شفاعت اهل بیت (علیهم‌السلام) به دادشان می‌رسد؛ چون مشمول
شفاعت شدند، آنان را به کنار نهری می‌برند که از پرورشگاه اهل بهشت بیرون می‌آید. در آن نهر
غسل می‌کنند و در نتیجه
گوشت و خونشان دوباره روییده می‌شود و آثار سوختگی جهنم از بدنشان زدوده می‌شود، داخل بهشت می‌شوند. اهل بهشت وقتی ایشان را می‌بینند می‌گویند: جهنمی‌ها آمدند؛ سپس این طایفه از
خدا می‌خواهند که این نام را از آنان بردارند، خداوند هم این نام را از ایشان برمی‌دارد. آن‌گاه فرمود: ای ابابصیر!
دشمنان علی در
آتش مخلدند و شفاعت به ایشان نمی‌رسد.
پس شفاعت اهل بیت
عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) است که باید نصیب مؤمنین گنهکار بشود تا بهشت و نعمات آن را درک نمایند.
اما این افراد که داخل بهشت می‌شوند، به درجات بالای بهشت راهی ندارند و البته از نعمت‌های مادی بهشت که در شأن و مقام آنهاست، بهره‌مند خواهند شد که در
قرآن می‌فرماید: «
وَمِنْ دُونِهِمَا جَنَّتَانِ»؛
حوریان و زنان بهشتی در بهشت برایشان مهیاست.
و در روایتی هم وارد شده که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: هیچ بنده‌ای وارد بهشت نمی‌شود، مگر اینکه بالای سر و پایین پای او دو حورالعین می‌نشینند و با زیباترین صوت برای او نغمه‌سرایی می‌کنند و این نغمه هرگز نغمه شیطانی نیست؛ بلکه محتوای آن تمجید و
تقدیس الهی است.
البته این نکته هم قابل توجه است که در بهشت،
زنان مؤمنه دنیا هم وجود دارند که طبق بعضی روایات حتی از حوریان هم زیباترند و اگر شوهر آنها در
بهشت باشد، می‌تواند آن‌جا نیز با هم باشند.
پس از این
روایات و آیات می‌توان نتیجه گرفت بهشت و نعمت‌های مخصوص آن فقط از آن پاکان و
بهشتیان است و تا
انسان پاک نشود، راهی به سوی بهشت ندارد و اگر گنهکار باشد، باید
عذاب الهی را بچشد و پاک شود و
شفاعت اهل بیت (علیهم‌السلام) نصیبش بشود یا مشمول عفو و رحمت الهی قرار بگیرد. آن‌وقت شایستگی ورود به بهشت را پیدا خواهد کرد و کسی هم که جواز عبور از در بهشت را داشته باشد، از نعمت‌های بهشت بهره‌مند خواهد بود (از جمله
حورالعین). البته نسبت به قدر
معرفت و درجه و مقامی که دارد.
۱. قرآن کریم.
۲. تفسیر المیزان.
۳. نهج‌البلاغه.
۴. کتاب معاد آیت‌الله دستغیب.
۵. کتاب قیامت و قرآن، آیت‌الله دستغیب.
۶. بهشت و جهنم، احمد حبیبیان.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حورالعین و بهشتیان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۳/۲۶.
