جایگاه استاد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جایگاه استاد، حق، عفو، گذشت، امام سجاد عليه‌السلام، قاتل، مقتول، قصاص، مقام علم.
پرسش: آیا امام سجاد ـ عليه‌السلام ـ از ولی دم مقتولی خواست، تا قاتل پدرش که استادش نیز بود را به دلیل احترام به
مقام علم ببخشد؟ («وقتی که امام سجاد ـ عليه‌السلام ـ دید شخصی را می‌خواهند قصاص کنند از طالب قصاص پرسید: او کیست؟ جواب داد: استادم بوده، اما چون پدرم را کشته، خواهان قصاص او هستم. حضرت فرمود: چون استادت بوده از او در گذر. او نیز از قاتل پدرش گذشت.»)
پاسخ:
صرف نظر از مباحث سندی، موضوع مورد پرسش در یکی از
منابع تفسیری ذکر شده است:
«
وَ لَقَدْ جَاءَ رَجُلٌ یَوْماً إِلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ـ عليه‌السلام ـ بِرَجُلٍ یَزْعُمُ أَنَّهُ قَاتِلُ أَبِیهِ فَاعْتَرَفَ، فَأَوْجَبَ عَلَیْهِ الْقِصَاصَ، وَ سَأَلَهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُ لِیُعْظِمَ اللَّهُ ثَوَابَهُ، فَکَأَنَّ نَفْسَهُ لَمْ تَطِبْ بِذَلِکَ.
فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ـ عليه‌السلام ـ لِلْمُدَّعِی- وَلِیِّ الدَّمِ الْمُسْتَحِقِّ لِلْقِصَاصِ: إِنْ کُنْتَ تَذْکُرُ لِهَذَا الرَّجُلِ عَلَیْکَ حَقّاً فَهَبْ لَهُ هَذِهِ الْجِنَایَةَ، وَ اغْفِرْ لَهُ هَذَا الذَّنْبَ.
قَالَ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ لَهُ عَلَیَّ حَقٌّ- وَ لَکِنْ لَمْ یَبْلُغْ (بِهِ) أَنْ أَعْفُوَ لَهُ عَنْ قَتْلِ وَالِدِی.
قَالَ: فَتُرِیدُ مَا ذَا قَالَ: أُرِیدُ الْقَوَدَ فَإِنْ أَرَادَ لِحَقِّهِ عَلَیَّ أَنْ أُصَالِحَهُ عَلَی الدِّیَةِ صَالَحْتُهُ وَ عَفَوْتُ عَنْهُ.
قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عليه‌السلام: فَمَا ذَا حَقُّهُ عَلَیْکَ قَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ لَقَّنَنِی تَوْحِیدَ اللَّهِ وَ نُبُوَّةَ رَسُولِ اللَّهِ، وَ إِمَامَةَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الْأَئِمَّةِ عليه‌السلام.
فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عليه‌السلام: فَهَذَا لَا یَفِی بِدَمِ أَبِیکَ! بَلَی وَ اللَّهِ، هَذَا یَفِیَ بِدِمَاءِ أَهْلِ الْأَرْضِ کُلِّهِمْ- مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ سِوَی (الْأَنْبِیَاءِ وَ) الْأَئِمَّةِعليه‌السلام إِنْ قُتِلُوا فَإِنَّهُ لَا یَفِی بِدِمَائِهِمْ شَیْ‌ءٌ، أَ وَ تَقْنَعُ مِنْهُ بِالدِّیَةِ قَالَ: بَلَی».
نقل شده است، مردی با کسی که گمان می‌کرد قاتل پدرش بوده، خدمت
امام سجاد علیه‌السلام رسید و گفت: یا ای پسر
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله ! این مرد پدرم را به قتل رساند.
امام زین العابدین ـ عليه‌السلام ـ از متهم حقیقت را پرسید، آن مرد نیز اعتراف به
قتل نمود. امام
حکم به قصاص داد؛ اما از فرزند مقتول درخواست بخشش نمود و فرمود: چون عفو،
ثواب و أجر بسیاری از سوی
پروردگار دارد، از قتل وی درگذر. فرزند مقتول به
عفو راضی نشد.
امام سجاد ـ عليه‌السلام ـ رو به وی نمود و گفت اگر این مرد بر تو حقی دارد باید به یاد آری و این جنایت را بر وی ببخشی و او را به بهانه آن
حق نکشی، و به خاطر این
گناه از
خدا برایش طلب بخشش نمایی و او را برای این جرایم عفو کنی.
آن مرد گفت: ای فرزند رسول خدا ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ او بر من حق دارد، اما آن‌قدر نیست که به خاطر آن او را عفو نمایم و از خون پدرم درگذرم.
امام علیه‌السلام فرمود: از او چه می‌خواهی؟
گفت: اگر
اراده شما باشد که من به همان حق اندک او با وی مصالحه به دیه کنم و از قصاصش درگذرم، من نیز
صلح کردم و او را عفو نمودم.
حضرت سجاد پرسید: حق او در ذمه شما چیست؟
گفت: وی
توحید خدای مجید و نبوت حضرت رسول ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ و
امامت علی بن ابی طالب و ائمه
معصومان علیهم‌السلام را به من آموخت.
امام ـ عليه‌السلام ـ فرمود: آیا به نظر شما این کفایت از خون پدرت نمی‌کند؟! و اللَّه به خدای
عالم که این تعلیم حقایق
دین و آداب شریعت، به خون‌بهای تمام مردم
زمین از اولین و آخرین ـ غیر از
انبیای مرسل و ائمه
معصوم ـ اگر کشته شوند می‌ارزد، اما به خون‌بهای انبیای مرسلین و
ائمه معصومان علیهم‌السلام کفایت نمی‌کند.
آیا به دیه راضی می‌شوی؟! گفت: بله.
پایگاه اسلام کوئست.
