کودکی امامان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کودکی امامان علیهم‌السلام، ادرار کودک، عصمت، خطا.
پرسش: آیا انجام اعمال کودکانه امامان معصوم ـ علیهم‌السلام ـ در کودکی، منافات با مقام عصمت ندارد؟
پاسخ: به اعتقاد شیعیان، پیامبران الاهی و جانشینان آنان باید معصوم از خطا و لغزش باشند، تا در پیشبرد اهداف و رهبری مردم موفق باشند، در کتب کلامی مشروحاً معنای عصمت، و شرایط آن تبیین شده است و با احاطه بر معنای
عصمت شبهات احتمالی، نظیر آنچه در سؤال شما آمده است برطرف می شود. به‌طور خلاصه موضوع عصمت را در سه مرحله مورد بحث قرار داده اند:عصمت در پذیرش وحی، تبلیغ و رساندن وحی، مصون بودن از
معصیت و گناه. با توجه به معنایی که برای عصمت بیان شده است، اموری که در کودکی از امام حسن و امام حسین ـ علیهماالسلام ـ در بول کردن در دامان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ انجام گرفته است و یا دنبال پرنده دویدن امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از اموری نیست که به مقام عصمت خدشه‌ای وارد کند
افعال بچه‌گانه
معصومان علیهم‌السلام منافاتی با
مقام عصمت آنان ندارد، و این امر لازمه رشد و نمو هر انسانی است. در کتب اعتقادی به‌صورت مفصل مقصود از عصمت و محدوده آن بیان شده است که خلاصه آن چنین است:
عصمت انبیا و اوصیا ـ علیهم‌السلام ـ در سه مرحله است.
در موضوع پذیرش
وحی، یعنی
قلب پیغمبر باید طوری باشد که در حال
نزول وحی خطا نکند و وحی را همان‌طور که وارد است به خود بگیرد، و در پذیرش کم و زیاد ننماید.
در موضوع
تبلیغ و رساندن وحی است، یعنی پیغمبر همان‌طور که وحی را گرفته است باید برساند، در رساندن نباید دچار خطا و اشتباه گردد، نباید وحی را فراموش کند یا در رساندن آن کم و زیاد نموده؛ و به صورت غیر واقع آن را
تبلیغ نماید.
در موضوع معصیت و
گناه است، یعنی هر‌چه مخالف با مقام
عبودیت و منافی احترام و موجب هتک مقام مولا است نباید از او سر زند، چه راجع به گفتار باشد یا راجع به افعال، و به‌طورکلی این سه مرحله را می‌توان به یک جمله اختصار نمود و آن وجود امری است از جانب
خدا در
انسان معصوم که او را از خطا و گناه مصون دارد.
و اما خطا در غیر این سه موضوع، مثل خطا در امور خارجیه نظیر اشتباهاتی که انسان در حواس خود می‌کند یا در ادراکات امور اعتباریه و مانند خطا در امور تکوینیه از نفع و ضرر و صلاح و
فساد از محل
نزاع و مورد گفت‌و‌گوی
شیعه و سنی خارج است.
با توجه به معنای عصمت، ادرار کردن در کودکی
امام حسن و
امام حسین علیهماالسلام به مقام آنان ضرری نمی رساند؛ زیرا این امور از لوازم رشد و خلقت انسان است، و رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از این که کودک را به این جهت مورد آزار قرار دهند، نهی کرده است. در
روایت ادرار کردن امام حسین چنین آمده است:
ام‌فضل می‌گوید: روزی
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرزندش حسین ـ علیه‌السلام ـ را که طفلی شیرخوار بود، از من گرفت و در آغوش کشید. کودک روی لباس پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ ادرار کرد. من او را به تندی از پیامبر گرفتم، به گونه‌ای که کودک
گریه کرد. پیامبر فرمود: آرام باش ای ام‌فضل!
آب، این آلودگی را پاک می‌کند، اما چه چیزی این کدورت را از دل حسین ـ علیه‌السلام ـ می‌زداید؟!
نکته‌ای که در روایت به آن توجه شده است، جنبه عاطفی و
ارزش شخصیت کودک است که صدمه نبیند و ادرار کردن کودک امر طبیعی دانسته شد که با مقداری آب برطرف می‌شود و شاید
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌خواست از این راه،
عشق و
علاقه شدید خود به نوادگانش را به مسلمانان ابراز کند.
در مورد نهی امام صادق توسط
امام باقر یا
امام سجاد علیه‌السلام از پراندن پرستو نیز نهی توبیخی نبوده است.
جمیل بن دراج گوید: از
امام صادق علیه‌السلام از کشتن یا آزار رساندن پرستو در حرم خدا سؤال کردم؟ حضرت پاسخ داد: آنان را نکشید! من با پدربزرگم امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ بودم که ایشان مرا دید که پرندگان را اذیت می‌کنم! به من فرمود: پسرم آنها را نکش و اذیت نکن؛ زیرا آنان به چیزی آسیب نمی رسانند.
روایت بیش از این دلالت ندارد که آزار امام صادق ـ علیه‌السلام ـ در کودکی، دویدن دنبال پرندگان بوده است که از این کار منع شده‌اند.
این روایت و امثال آن در مقام احکام کشتن و آزار رساندن
حیوانات غیر موذی در حرم مکه است که فقیهان احکام فقهی را از آن استفاده کرده‌اند.
