• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نزاع

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: نزاع، جدال، مناظره.
پرسش: ترجمه و توضیح حدیث «ایاک و ملاحاة الرجال» چیست؟
پاسخ:




«ملاحاة»؛ مصدر باب مفاعله از ماده «لحو» یا «لحی» به‌معنای نزاع، گفت‌وگو و دشمنی نمودن دو طرفه است.
[۱] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۴۲، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق؛ «مراء»، یکی از مصدرهای باب مفاعله و به‌معنای سخن گفتن از روی خصومت و دشمنی و اصرار در باطل است.    


امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: « جبرئیل به پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ عرض کرد؛ از نزاع کردن و ستیزه‌گری با مردم دوری کن».
[۲] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۲، ص ۳۰۱، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    


۲.۱ - روایتی از پیامبر

پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «به هیچ چیزی پس از نهی از بت‌پرستی به‌اندازه نزاع و ستیزه‌ کردن با دیگران نهی نشده‌ام».
[۳] . ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ص ۴۲، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
‌

بحث و گفت‌وگو اگر برای اثبات و بیان حقیقت باشد، لازم است عنوان تعلیم یا تعلم در آن منظور شود و آنچه از این‌ دو عنوان خارج است، از مرحله حقیقت، بیرون و به منظور خودنمایی و خودبینی خواهد بود. طرفین مناظره و بحث اگر بخواهند از گفت‌وگوی خودشان نتیجه مثبت و مفید بگیرند، می‌بایست با خلوص نیت و آزادی فکر درصدد تعلیم و تعلم باشند. مجادله و مناظره‌ای که در جهت غلبه بر طرف مقابل یا به‌عنوان اظهار فضل و دانش باشد، نه‌تنها بی‌فایده و بی‌نتیجه است، بلکه موجب تیرگی و تاریکی دل و پیدایش خلاف و دشمنی میان بحث‌کنندگان خواهد شد.

نهی از «ملاحاة»، مشابه نهی از «مراء»
[۴] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۷۸، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق؛ «مراء»، یکی از مصدرهای باب مفاعله و به‌معنای سخن گفتن از روی خصومت و دشمنی و اصرار در باطل است.    
[۵] واسطی زبیدی، محب‌الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیری، علی، ج ۲۰، ص ۱۸۳ ؟؟؟، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.؛ هم‌چنین گفته شده است: مراء، یعنی این‌که به‌واسطه اشکال گرفتن به کلام دیگری به غرض تحقیر طرف مقابل و طعنه زدن او است؛
است.

امام صادق ـ علیه‌السلام ـ به نقل از امام حسین ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: « جدال از چهار حال بیرون نیست»:


۵.۱ - ۱. حالت اول

این‌که مباحثه در مسئله‌ای است که هر دو طرف نسبت به آن، علم و اتفاق نظر دارند؛ در این صورت، هر دو از مرحله خلوص و صفا بیرون رفته و علم خود را ضایع کرده و طلب رسوایی و فضیحت نمودید.


۵.۲ - ۲. حالت دوم

یا آن‌که هر دو جاهل به آن موضوع مورد بحث هستند. در این حالت، نادانی خود را آشکار نموده و روی جهل با همدیگر مجادله کرده‌اند.


۵.۳ - ۳. حالت سوم

یا این‌که یکی عالم است و با شخصی که جاهل است، جدال می‌کند. در این صورت مقصود آن عالم، روشن کردن لغزش طرف مقابل از روی ظلم به اوست.


۵.۴ - .۴. حالت چهارم

یا یکی جاهل بوده که با شخص عالم جدال می‌کند. در این صورت شخص جاهل، احترام و منزلت عالم را حفظ نکرده و نسبت به او ستم کرده است.

پس جدال به هر صورت زشت و نارواست و کسی که انصاف داشته باشد و در مقابل حق تسلیم باشد، قهراً جدال را ترک خواهد کرد و در این حالت ایمان خود را محکم نگه‌ داشته و سلامتی دین خود را نیکو گرفته و عقل خود را از لغزش و اشتباه حفظ کرده است».
[۶] شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی، منیة المرید، محقق و مصحح:مختاری، رضا، ص ۱۷۱ ۱۷۲، مکتب الإعلام الإسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    


خلاصه مقصود از روایت مورد پرسش این است که از نزاع و گفت‌وگوهای بی‌فایده و اعتراض بر گفتار دیگران بدون غرض و مقصود دینی دوری شود؛ چون نه‌تنها فایده و نفعی ندارد، بلکه موجب دشمنی، نفاق و از بین رفتن سلامت عقل می‌گردد.


۱. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۴۲، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق؛ «مراء»، یکی از مصدرهای باب مفاعله و به‌معنای سخن گفتن از روی خصومت و دشمنی و اصرار در باطل است.    
۲. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۲، ص ۳۰۱، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۳. ↑ . ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، محقق و مصحح:غفاری، علی اکبر، ص ۴۲، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
۴. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۵، ص ۲۷۸، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق؛ «مراء»، یکی از مصدرهای باب مفاعله و به‌معنای سخن گفتن از روی خصومت و دشمنی و اصرار در باطل است.    
۵. ↑ واسطی زبیدی، محب‌الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیری، علی، ج ۲۰، ص ۱۸۳ ؟؟؟، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.؛ هم‌چنین گفته شده است: مراء، یعنی این‌که به‌واسطه اشکال گرفتن به کلام دیگری به غرض تحقیر طرف مقابل و طعنه زدن او است؛
۶. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی، منیة المرید، محقق و مصحح:مختاری، رضا، ص ۱۷۱ ۱۷۲، مکتب الإعلام الإسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر حدیث | حدیث شناسی
جعبه ابزار