نشانه‌های قیامت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نشانه‌های قیامت، اشراط الساعة، حوادث.
پرسش: علائم و نشانه‌های (اشراط الساعة) روز رستاخیر را بیان نمایید؟
پاسخ:
«اشراط» جمع «شرط» به معنی «علامت» و «ساعة» در این‌جا به معنی «قیامت» است. این نشانه‌ها
حوادث مهم و تکان‌دهنده‌ای است که پیش از قیامت رخ می‌دهد، حوادثی که
قرآن بیان می‌کند، می‌توان آن را به سه گروه تقسیم کرد:
گروه اول آیات: حوادث پیش از پایان جهان است.
آیاتی در قرآن بیان شده است که دلالت بر نمایان شدن نشانه‌های
قیامت دارد، و بعضی از این نشانه‌ها قبلاً اتفاق افتاده است، و بعضی دیگر قبل از قیامت اتفاق می‌افتد:
«
فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها»؛
«آیا آنها (افراد بی‌ایمان) جز این انتظاری دارند که قیامت ناگهان برپا شود، آن‌گاه
ایمان بیاورند، درحالیکه هم اکنون نشانه‌های آن آمده است»؟
در دومین آیه،
سخن از نزدیکی قیامت و یکی از نشانه آن را «
شق القمر» می‌داند:
«
اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ»؛
«قیامت نزدیک شد، و ماه از هم شکافت».
علامه طباطبایی (ره) می‌فرماید: شق القمر که یکی از نشانه‌های قیامت است، در زمان
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله اتفاق افتاد.
در سومین آیه، اشاره به یکی دیگر از نشانه‌های نزدیکی قیامت شده است، و آن روزی است که دود غلیظی صفحه
آسمان را می‌پوشاند، و به‌صورت عذابی در می‌آید:
«
فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِینٍ».
بعضی‌ها «دود» را در این آیه به معنای مجازی می‌دانند؛ چون در ادبیات
عرب واژه «دخان»
کنایه از
شر و بلای فراگیر است.
درحالیکه یکی از اصحاب از پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سؤال می‌کند که دخان چیست؟ پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آیه فوق را
تلاوت می‌کند و بعد می‌فرماید: «دودی است که بین مشرق و مغرب را پر می‌کند و چهل شبانه‌روز باقی می‌ماند؛ اما
مؤمن حالتی شبیه به زکام به او دست می‌دهد، و کافر همچون مستان خواهد بود، و دود از بینی و گوش‌ها و پشت او بیرون می‌آید.
گروه دوم آیات: نشانه‌های پایان جهان است.
از بخش دیگری از
آیات قرآن استفاده می‌شود که در پایان این جهان، انقلاب عظیم در کائنات و
آسمان و زمین رخ می‌دهد؛ و
مرگ این
جهان، مرگ تدریجی نیست؛ بلکه ناگهانی و دفعی و توأم با حوادث تکان‌دهنده است. البته بعضی‌ها مرگ جهان را تدریجی می‌دانند. یعنی این‌که تمام موجودات حتی آسمان و زمین حرکت آنها به‌سوی
معاد است. طبق نص صریح قرآن این آسمان و زمین تبدیل به آسمان و زمین دیگر می‌شوند:
«
یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ»؛
«روزی است که
زمین به غیر این زمین، مبدل شده و آسمان‌ها نیز به غیر این آسمان‌ها، مبدل می‌شوند».
اگر خوب دقت کنیم،
زمین و آسمان همین الآن در حرکت به‌سوی آن نقطه هستند؛ چون جبنه مادی دارند، و درعین‌حال قدرت لایزال الهی نیز به آن حاکم است. یعنی متلاشی شدن زمین و آسمان قبل از قیامت هم جنبه طبیعی دارد، به فاصلة این‌که مادی است و همیشه در حال حرکت و افول است؛ و هم جنبة
قدرت الهی دارد؛ و چون هیچ حرکتی به توسط
فیض الهی صورت نمی‌گیرد، و متلاشی شدن
زمین و آسمان بر امر او صورت می‌گیرد.
از جمله‌ای از این حوادث، عبارت‌اند از:
قرآن برای متلاشی شدن کوه‌ها، هشت مرحله را
ذکر می‌کند:
ــ مرحله نخست: کوه‌ها به لرزه در می‌آیند.
ــ در مرحله دوم: از جا کنده می‌شوند.
ــ در مرحله سوم: به حرکت در می‌آیند.
ــ در مرحله چهارم: درهم کوبیده می‌شوند.
ــ در مرحله پنجم: به‌صورت توده‌ای از شن‌های متراکم درمی‌آیند.
ــ در مرحله ششم: به‌صورت گرد و غبار پراکنده می‌شوند.
ــ در مرحله هفتم: به شکل پشم‌های حلاجی که با تندباد حرکت کند، و تنها رنگی از آنها در
آسمان دیده شود، درمی‌آیند.
ــ و سرانجام در آخرین مرحله: شبحی از آنها همچون شبح یک سراب در یک بیابان خشک باقی می‌ماند.
آیا این انفجارات از راه نظام اتمی آن‌هاست یا از بیرون به آن ضربه‌ای می‌خورد؟ هیچ‌کس به‌درستی نمی‌تواند پاسخ آن را بدهد و
علم نیز از آن عاجز است.
یکی دیگر از نشانه‌های پایان این
جهان، انفجار دریاهاست:
«
و اذا البحار فُجّرت»؛
«آن زمان که
دریاها منفجر گردد».
«
إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَیْ‌ءٌ عَظِیمٌ». زلزله رستاخیز مطلب مهمی است. سپس می‌افزاید: «روزی که آن را می‌بینید (چنان گرفتار وحشت می‌شوید که) مادران شیرده
کودکان خود را فراموش می‌کنند، هر
زن بارداری جنین خود را به زمین می‌نهد. و مردم را مست می‌بینی؛ درحالیکه مست نیستند، ولی
عذاب خدا شدید است».
«
إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ وَ إِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَتْ»؛
«در آن هنگام که طومار خورشید درهم پیچیده شود و ستارگان تاریک گردد».
«
وَ إِذَا الْکَواکِبُ انْتَثَرَتْ».
«
اذ السماء انشقّت»؛ «در آن هنگام که آسمان (کرات آسمانی) شکافته شود».
گروه سوم آیات: نشانه‌های شروع قیامت است.
در آغاز رستاخیز نیز
حوادث عظیمی رخ می‌دهد:
ــ «وعدة الهی در آن روز تحقق می‌یابد که این
زمین به زمین دیگر و آسمان‌ها (به آسمان دیگر) مبدل می‌شود و
انسان‌ها در پیشگاه
خداوند واحد قهّار ظاهر می‌گردند.
ــ نشانه دیگر این است که «هنگامی که زمین شدیداً به لرزه درآید و بارهای سنگین خود را خارج سازد،
زلزله‌ای که سرتاسر زمین را هنگام رستاخیز روی می‌دهد، و تمام دفینه‌ها و انسان‌ها را از
قبرها بیرون می‌ریزند.
ــ دگرگونی سطح زمین یکی دیگر از نشانه‌های شروع رستاخیز است؛ به‌گونه‌ای که زمین به‌صورت کاملاً مسطح در می‌آید، و انسان‌ها همگی به‌طور آشکارا به صفحه آن ظاهر می‌شوند:
«
وَ یَوْمَ نُسَیِّرُ الْجِبالَ وَ تَرَی الْأَرْضَ بارِزَةً وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً»؛ «به خاطر بیاور روزی را که کوه‌ها را به حرکت در می‌آوریم، و زمین را
آشکار و مسطح می‌بینی، و همة انسان‌ها را محشور می‌کنیم، و احدی را فروگذار نخواهیم کرد».
این بود بحث‌های مربوط به «اشراط الساعه» و نشانه‌های قیامت که در سه بخش با استفاده از
آیات قرآن مجید مطرح گردید.
۱. تفسیر
نمونه، حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، ج ۲۶، ص ۱۷۰، ج ۲۱، ص ۴۴۶ ـ ۴۵۰.
۲. تفسیر
المیزان، علامة طباطبایی، ج ۲۰، ص ۶۸۹.
۳.
پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی، ج ۶، ص ۴۵ ـ ۲۱.
۴.
منشور جاوید، استاد جعفر سبحانی، ج ۹، ص ۲۶۴ ـ ۲۵۵.
پایگاه اسلام کوئست. سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نشانه‌های قیامت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۰۹.
