معنای معصوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: معصوم،
عصمت .
پرسش: معنای معصوم چیست؟
پاسخ:
علامه طباطبایی می‌فرماید: منظور از «عصمت» وجود امری است در
انسان معصوم که باعث حفظ او از وقوع در آنچه که جایز نیست (مثل خطا و معصیت) می‌شود.
البته از نظر ایشان، انبیای الاهی (و تمام اولیا و هدایت‌شدگان خاص) دارای عصمت مطلق می‌باشند که مصادیق فراوانی را شامل می‌شود.
از نظر ایشان «عصمت» نتیجه
علم معصوم به عواقب
گناه می‌باشد؛ یعنی علم و شعور
معصومان به آثار
گناهان به‌گونه‌ای است که هیچ‌گاه مغلوب قوای دیگر انسانی نشده، بلکه مسلط بر آنان است.
در مورد «عصمت» نظریه‌ی دیگری وجود دارد که می‌گوید: «معصوم بر اثر بالا بودن مراتب
شناخت خداوند متعال و دلباختگی نسبت به جمال و کمال
حق به خود اجازه نمی‌دهد که گامی بر خلاف رضای او بردارد، و
عشق و علاقه
انسان به معبود و درک جمال و جلال او و آگاهی از نعمت‌های بی‌پایان او در
حق وی، آن‌چنان در روحش
خضوع و فروتنی به وجود می‌آورد که هرگز به فکر گناه نمی‌افتد چه رسد به این که مرتکب گناه شود».
این دو نظریه بر این مطلب اتفاق دارند که در وجود معصوم ملکه‌ای به وجود می‌آید که پیوسته
عصیان و تجری و خلاف‌کاری را از زندگی طرد کرده و از گناه و لغزش، پاک و محفوظ نگاه می‌دارد.
عصمت بر دو نوع است:
عصمت علمی و
عصمت عملی .
عصمتی که در
پیامبران است، جامع هر دو است و پیامبران در
علم و عمل معصوم‌اند؛ یعنی هم کردارشان صالح و مطابق با واقع است، هم
دانش و علمشان صائب و برخاسته از مبدئی است که هیچ‌گونه اشتباه و سهو و نسیان در آن راه ندارد؛ زیرا به مرحله‌ی
عقل مجرد و شهود محض و کشف
صحیح راه یافته است که در این مرحله وهم و خیال هم تابع عقل‌اند و هرگز در این مرحله وسوسه‌های
شیطان راه ندارد؛ زیرا آبشخور
جهالت و نادانی و شیطنت‌ها و توهمات تنها منحصر به وهم و خیال است، و محدوده وهم و خیال، همانا وابستگی به
جهان طبیعت است؛ اما در محدوده‌ی عقل ناب شیطان وهم و خیال را نرسد که طرفی ببندد. لذا اگر کسی در اندازه‌ای باشد که از عالم ماده و وهم و خیال و توهمات در گذرد و به سرچشمه‌ی حقایق برسد، امکان «عصمت» می‌یابد و نفس ناطقه او در اثر اشتداد وجودی در رتبه‌ی
فرشتگان یا برتر قرار می‌گیرد.
نتیجه اینکه، در تمام عمر و در همه مراحل فهم،
ابلاغ و اجرای
وحی ، از هر گونه سهو و
نسیان و
عصیان ، منزه است.
البته باید توجه داشت که: «عصمت» به دو قسم اختیاری و غیر اختیاری تقسیم می‌شود.
معصوم آن کسی است که از روی اختیار گناه را ترک می‌کند و البته برای اینکه احتمال هیچ خطا و اشتباهی را در آنان ندهیم و سنت (گفتار، رفتار و تقریر) آنان برای ما
حجت باشد، عصمتی هم به آنان هبه و عنایت می شود که این دیگر اختیاری نیست؛ اما براساس اینکه خدا می‌داند آنان با اختیار خود از این شایستگی برخوردار خواهند شد، به آنان چنین چیزی موهبت کرده است و به دیگران این
فضیلت را نداده است.
پایگاه اسلام کوئیست.
