معاویه و امام علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: معاویه،
امام علی علیه‌السلام.
پرسش: علت مخالفت معاویه با حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ چه بود؟
پاسخ: مخالفت
معاویه با حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ مخالفت و برخورد دو فرهنگ و دو طرز
فکر است و علت آن را باید در ویژگی‌های طرفین جست‌و‌جو کرد.
امام علی دارای صفات و ویژگی‌ها (همچون علم، سابقه
ایمان،
شجاعت، سخاوت، ایثار،
عدالت و ...) بودند که در اثر این صفات و یژگی‌های ارزشمند،
خداوند متعال محبت آن حضرت را در قلب‌های مردم قرار داده و این موجب حسادت و دشمنی افراد بی‌ایمان با آن حضرت شده بود.
مخالفت معاویه با
حضرت علی علیه‌السلام مخالفت یک فرد با فرد دیگر نیست؛ بلکه مخالفت و برخورد دو
فرهنگ و دو طرز فکر است. علت مخالفت‌ها و دشمنی‌ها و
کینه به آن حضرت را باید در صفات و ویژگی‌های آن حضرت و معیارهای ایشان در برخورد و تعامل با افراد و هم‌چنین ویژگی‌ها و صفات معاویه جست‌و‌جو کرد.
امام علی دارای صفات و ویژگی‌های با ارزشی بودند که موجب شادمانی دوستان و
حسادت و عداوت دشمنان و بدخواهان آن حضرت می‌شد. برخی از این صفات و ویژگی‌ها، عبارت‌اند از:
بعد از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ
علی علیه‌السلام آگاه ترین و عالم ترین به
احکام و دستورات
اسلام و دقایق و رموز
جهان و نظام
خلقت بودند، تا جایی که دوست و دشمن در مشکلات و بن‌بست‌های خود به آن حضرت مراجعه می کردند.
امام علی ـ علیه‌السلام ـ اولین مردی بود که به
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله ایمان آورد و پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ او را به‌عنوان وصی و جانشین خود منصوب و به مردم معرفی کردند.
شجاعت آن حضرت به‌حدی بود که در جنگ‌ها سخت‌ترین و خطرناک‌ترین شرایط نبرد به آن حضرت واگذار می‌کردند و آن حضرت با
فداکاری دشمن را شکست می‌داد.
در
اموال شخصی خود بسیار بخشنده بودند، تا جایی که با آن همه کار و تلاش و حفر جاه‌ها و قنات‌ها و ایجاد نخلستان‌ها، هیچ‌یک را برای خود نگه نداشتند و همه را در راه خدا وقف کردند.
امام علی ـ علیه‌السلام ـ علاوه بر بخشش
مال در موارد زیادی مایحتاجی را که خود و خانواده‌شان به آن نیاز مبرم داشتند به افرا بی‌بضاعت
ایثار می‌کردند که یک نمونه آن را
قرآن بیان کرده و مورد تمجید قرار داده است.
عدل و انصاف امام علی ـ علیه‌السلام ـ بارزترین صفتی است که او را سرمشق همه زمام‌داران عدالت‌خواه گردانیده است. ایشان در این باره می‌فرماید: "قسم به خدا اگر آسمان‌های هفت‌گانه را با افلاک آنها به من بدهند تا پوست جویی را از دهان مورچه‌ای به زور بگیرم، هرگز این کار را نخواهم کرد.
آن حضرت هیچ‌گاه از روی هواهای نفسانی قدمی برنداشت و به‌خاطر خدا همه امیال و هواهای خود را سرکوب می‌کرد و تنها در پی عبودیت خالصانه و
عمل برای خدا بود. نبرد با عمرو بن عبدود نمونه‌ای از این
اخلاص است.
در اثر صفات و ویژگی‌های ارزشمند امام علی و به موجب
آیه شریفه: "
إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا"؛ "مسلّماً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند رحمان محبتی برای آنان در دل‌ها قرار می‌دهد"!
خداوند متعال
محبت آن حضرت را در قلب‌های مردم قرار داده و ایشان عزیزترین فرد در پیش مردم بودند؛ و این موجب حسادت و دشمنی افراد بی‌ایمان با آن حضرت شده بود؛ زیرا افرادی که ادعای
ایمان و برتری داشتند، نمی‌توانستند در این صفات به پای ایشان برسند.
اما صفتی که بیش از همه موجب برانگیخته شدن دشمنی‌ها مخصوصاً دشمنی معاویه شده بود، شدت عدالت حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ بود. پس از پذیرش خلافت در نخستین سخن‌رانی خود در
مسجد مدینه با شفافیت تمام مواضع و برنامه خود را اعلام کرده و از جمله، قاطعانه درباره خط اصلی حکومت خود، یعنی عدالت‌گستری و ستم‌ستیزی و شایسته سالاری سخن گفت و اعلام کرد که وضعیت موجود را زیر و رو خواهد کرد و عقب افتادگان شایسته را پیش خواهد انداخت و پیش افتادگان بی‌لیاقت را عقب خواهد زد.
و
اموال به یغما رفته را حتی اگر در کابین
زنان باشد و بهای
کنیزان شده باشد باز خواهد گرداند؛ چرا که "در عدالت گشایشی است و کسی که عدالت بر او تنگی کند، ستم بر او تنگ تر خواهد آمد".
از طرف دیگر معاویه شخصی ریاست‌طلب بود که برای رسیدن به قدرت از هیچ کاری ابا نداشت؛ چنان‌که در
تاریخ آمده است که معاویه بعد از
صلح با
امام حسن علیه‌السلام روزی در خطبه نماز عید پرده از روی مقاصد و اهداف خود برداشت و گفت: "من به‌خاطر
روزه گرفتن یا خواندن
نماز یا
حج بجا آوردن یا پرداخت
زکات با شما نجنگیدم!؛ چرا‌که می‌دانستم شما این کارها را انجام می‌دهید؛ بلکه با شما جنگیدم تا بر شما امیر شوم، خداوند امارت شما را به من اعطا کرده بود و شما نمی‌خواستید".
بنابراین بسیار واضح است طرز تفکری که همه همت و تلاش او
ریاست و سلطنت و حکومت بر مردم است، حکومت ارزشی امام علی را بر نمی‌تابد.
علاوه بر این‌که کشته شدن اجداد و اقربای مشرک
معاویه در جنگ‌های صدر اسلام،
آتش انتقام‌جویی او از
اسلام و پیامبر اسلام را در وجود آنان شعله‌ور کرده بود و این نیز انگیزه مهم دیگری برای مخالفت با امام علی به‌عنوان سمبل اسلام و نزدیک‌ترین فرد به پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بود؛ چنان‌که فرزندش یزید بعد از به شهادت رسانیدن
امام حسین علیه‌السلام در مقابل سر بریده او، پرده از تشفی عقده‌های خود برداشته و علناً این
شعر را می‌خواند: "ای کاش پدران من که در جنگ بدر کشته شدند بودند و این ذلت و خواری و جزع فزع
قبیله خزرج را می‌دیدند...". این شعری است که ابن زبعری در
جنگ احد بعد از شکست مسلمانان و به شهادت رسیدن یاران پیامبر گفته بود،
و اکنون
یزید این شعر را پس از به شهادت رساندن امام حسین می‌خواند و این دو واقعه را شبیه‌سازی می‌کرد و آرزو می‌کرد اجداد
مشرک او بودند و می‌دیدند که چگونه یزید
انتقام خون آنان را از خاندان
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله گرفته است.
بنابراین انگیزه اصلی مخالفت معاویه و دودمانش با حکومت
امام علی علیه‌السلام و فرزندانش مخالفت با اصل
اسلام و بنایی بود که رسول گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آن را بنیان نهاده بود.
پایگاه اسلام کوئست.
