علت ابلاغ ولایت بعد از اتمام حج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:
ابلاغ ولایت ،
غدیر خم ،
امامتپرسش: چرا واقعه غدیر در اجتماع بزرگ
مسلمانان یعنی ایام
حج واقع نشد؟ آیا اگر در آن ایام واقع می‌شد بهتر نبود؟
پاسخ: در پاسخ به سؤال شما توجه به چند نکته ضروری است:
در
قرآن مجید آیات فراوانی وجود دارد که در احادیثی از
پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه،
شأن نزول آن‌ها، امامت
امام علی علیه‌السلام است. از جمله این آیات عبارتند از:
الف) آیه تبلیغ: " یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک...".
ب) آیه ولایت: "انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلاة...".
ج) آیه اولی الامر: " یا ایها الذین امنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم...".
د) آیه صادقین: "یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین..." (در روایات بیان شده است؛ منظور از صادقین حضرت علی علیه‌السلام و اهل بیت پیامبر صلوات‌الله‌علیه می باشند).
و... می‌باشد.
روایات بسیاری در منابع اهل
تشیع و
اهل تسنن وارد شده که پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، مسئله مهم
خلافت و جانشینی
امیرمؤمنان علی علیه‌السلام و
امامان بعد از او را مکرّر و به مناسبت‌های مختلف به مردم گوشزد کرده‌اند؛ از جمله فرمودند:
وصی و جانشین بعد از من،
علی بن ابی طالب علیه‌السلام است و بعد از او دو فرزندم
حسن و
حسین علیهم‌السلام که نُه امام دیگر از
صلب حسین‌علیه‌السلام، درپی هم می‌آیند.
البته این روایت، افزون بر روایاتی است که در جریان
حدیث یوم الدار ،
حدیث منزلت( "انت منی بمنزلة هارون من موسی الا أنه لا نبی بعدی".)
،
حدیث غدیر خم و حدیث مشهور
ثقلین ( "انی اوشک ان ادعی فاجیب و انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله عز و جل و عترتی. کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض و عترتی اهل بیتی، انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض فانظرونی بم تخلفونی فیهما".)
بیان شده و یا احادیثی که فرموده، پس از من دوازده تن خلیفه خواهند آمد که به وسیله آنان،
دین عزیز می‌شود و بیان مجدد آن در غدیر خم، تنها تأکید بر اهمیت موضوع و به منظور
اتمام حجت نهایی با مردم بود.
اعلام این مسئله مهم بعد از اتمام مراسم حج، در آن روز خاص، آن هم در محل غدیر خم که چهار راهی بوده که همه حج گزاران در آن جا از هم جدا می‌شوند و هر گروه به سوی سرزمین خود می‌رود، به فرمان اکید باری تعالی بوده که فرمود: "ای
پیامبر ! آن‌چه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملًا (به مردم) برسان! و اگر نکنی،
رسالت او را انجام نداده‌ای! خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم، نگاه می‌دارد و خداوند، جمعیّت
کافران (لجوج) را
هدایت نمی‌کند".
ولى در کتاب‌های مختلفی که دانشمندان اهل تسنن، اعم از
تفسیر و
حدیث و
تاریخ نوشته‌اند، روایات زیادی دیده می‌شود که با صراحت می‌گوید: آیه فوق، درباره علی علیه‌السلام نازل شده است. این روایات را جمع زیادی از
صحابه از جمله "
زید بن ارقم "، "
ابو سعید خدری "، "
ابن عباس "، "
جابر بن عبد اللّه انصاری "، "
ابو هریره "، "
براء بن عازب "، "
حذیفه "، "
عامر بن لیلی بن ضمره " و "
ابن مسعود " نقل کرده‌اند و گفته‌اند که آیه فوق درباره علی علیه‌السلام و داستان روز
غدیر نازل گردید.
علاوه بر آن‌چه بیان شد، اعلام ولایت امام علی علیه‌السلام در غدیر خم، دارای
حکمت‌هایی بوده از جمله:
عدم دغدغه خاطر مسلمانان بعد از انجام کامل مناسک حج و رسیدن به آرامش خاطر کافی برای طرح مسئله ولایت و جانشینی علی علیه‌السلام
پیشگیری از مخالفت احتمال بعضی منافقان و کج فهمان و جلوگیری از حرمت شکنی
مسجدالحرام و
کعبه توسط افراد هتاک و بی‌دین(چنانکه در تاریخ وارد شده وقتی
امام حسین علیه‌السلام احتمال
حرمت شکنی مسجدالحرام را از سوی دشمنانشان دادند مراسم حج را نیمه تمام رها کردند.).
عدم گنجایش مسجد الحرام (با توجه به عدم توسعه در آن زمان) برای همه جمعیت حج گزاران.
نفوذ کلام مطلوب پیامبر صلوات‌الله‌علیه در هنگام وداع و خداحافظی و جدایی بین مولا و بنده و
مرید و مراد و منطقه غدیر خم، هنگامه وداع و به تعبیری شاهراه تعیین مسیر کاروان‌های حجاج و زمان و مکان آخرین وداع هزاران مسلمان شیفته و مرید پیامبر با مراد خودشان بود، از این رو لحظه‌ای حساس و حیاتی برای تکرار و بیان این نکته مهم و سرنوشت ساز یعنی خلافت و جانشینی امیر مؤمنان علی علیه‌السلام بود. جریان غدیر در سال آخر عمر پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه در
حجة الوداع اتفاق افتاد .
حکمت و
تدبیر اقتضا می‌کند گاهی برای بیان مطالب مهم و سرنوشت ساز، شرایط و فضایی متفاوت با شرایط و فضای عادی و تکراری را برگزید و انتخاب غدیر خم با شرایط خاص و منحصر به فرد خود (آفتاب داغ و ریگ‌ها گداخته و تمام دشت را هیچ سایه ساری جز آسمان نبود. حالِ پیامبر صلوات‌الله‌علیه دگرگون شد. چهره‌اش حالتی خاص به خود گرفت؛ حالتی که همواره هنگام نزول
وحی بر ایشان عارض می‌شد. پیامبر صلوات‌الله‌علیه توقف نمود. آهنگ توقف کاروان توسط جارچیان نیز نواخته شد. رفته‌ها بازگشتند؛ پراکنده‌ها جمع شدند؛ باز مانده‌ها رسیدند؛ پیاده ها توشه بر زمین نهادند، سواره ها پیاده شدند و همه گوش به فرمان. همه می‌دانستند به
یقین ، امر مهمی پیش آمده که پیامبر صلوات‌الله‌علیه، همگان را به ماندن و شنیدن آن دعوت کرده است)
برای ثبت آن به عنوان حادثه‌ای جدید و فراموش ناشدنی و برای همیشه تاریخ در اذهان مردم بود.
این واقعه توسط عده زیادی(۱۱۰ نفر) از صحابه (ابوسعید خدری، زیدین ارقم، جابر بن عبدالله انصاری، ابن عباس، براء بن عازب، حذیفه، ابوهریرة، ابن مسعود و عامر بن لیلی، از آن جمله اند.) پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه و همچنین از ۸۴ نفر از تابعین و ۳۶ نفر از دانشمندان و تاریخ نگاران، نقل شده است.
علامه امینی با مدارک و دلایل محکم از منابع معروف اسلامی (اهل سنت و
شیعه )، در کتاب شریف
الغدیر تمامی این نقل‌ها را آورده است.
آن‌چه ذکر شد فقط گوشه‌ای از دلایل بی‌شماری است که بر خلافت بلافصل علی علیه‌السلام
دلالت دارد. جهت مطالعه بیشتر به کتاب‌های الغدیر و پیشوایی از نظر اسلام رجوع شود.
کتاب
تفسیر پیام قرآن ، زیر نظر
آیت الله مکارم شیرازی ، ج ۹، ص ۱۷۷ به بعد، (امامت و ولایت در قرآن).
پایگاه اسلام کوئست
