احادیث منزلت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: علی (علیه‌السّلام)،
حدیث منزلت، پیامبر.
پرسش: احادیث منزلت به چه حدیث‌هایی گفته می‌شود؟
از جمله شکوهمندترین عناوینی که
پیامبر خدا با آن از علی (علیه‌السّلام) یاد کرده است، «همسانی» و «همبری» علی (علیه‌السّلام) با ایشان در کار رهبری است. این‌گونه احادیث، در قلم و بیان عالمان و محدّثان، به اقتضای صراحت کلام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، به «احادیث منزلت» مشهورند. پیامبر خدا این جایگاه بلندِ علی (علیه‌السّلام) را با عبارات مختلف، طرح نموده است، از جمله با عبارت:
«انتَ مِنّی بِمَنزِلَةِ‌هارونَ مِن موسی الّا انَّهُ لا نَبِیَّ بَعدی؛
تو برای من، به منزله‌هارون برای موسی هستی، جز آن که پیامبری پس از من نیست.»
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) این حقیقت را بارهای بار در میان مردم بیان کرد و بدین‌گونه، «همسانی علی (علیه‌السّلام) با خویش در رهبری» را در پیش دیدها نهاد و به تاریخ سپرد.
از جمله مواردی که این کلام معجزگون، درباره علی (علیه‌السّلام) آشکارا بیان شده، روزهای پیش از
نبرد تبوک است. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در شرایطی بس سخت و در هم‌شکننده، سپاهی گران را سامان داد و با آهنگ نبرد با رومیان، از
مدینه بیرون آمد. تبوک، دورترین نقطه‌ای بود که پیامبر خدا، برای نبرد، بدان‌جا مسافرت می‌کرد.
در آن روزگار، جریان
نفاق، در مدینة‌الرسول، شکل گرفته بود. این جریان، با نهایت
کینه‌توزی و
مخفی‌کاری، در‌اندیشه ضربه زدن بر پیکر جامعه نوپای اسلامی بود. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نگران از فتنه‌انگیزی منافقان و کینه‌توزان در مدّت سفر طولانی خود، علی (علیه‌السّلام) را به عنوان «سرپرست اهل‌بیت و گروه
مهاجرین و...» برای حراست از مدینه، در مدینه گذاشت.
فتنه‌انگیزان که تمام نقشه‌های خود را با بودن علی (علیه‌السّلام) در مدینه نقش بر آب می‌دیدند، شایعه‌ای ساختند و پراکندند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از همراهی علی (علیه‌السّلام) با او، ناخرسند بوده و از این‌رو، علی (علیه‌السّلام) را به همراه خود نبرده است.
اکنون، شیر بیشه نبرد و قهرمان بی‌بدیل صحنه‌های رزم، آماج اتّهام بود. علی (علیه‌السّلام) به محضر پیامبر خدا شتافت تا پرده از این توطئه بردارد. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در نهایت صمیمیّت و با بیانی که نشان‌گر عظمت علی (علیه‌السّلام) در نزدش بود، فرمود:
«اِرجِع یا اخی الی مَکانِکَ؛ فَاِنَّ المَدینَةَ لا تَصلُحُ الّا بی او بِکَ؛ فَاَنتَ خَلیفَتی فی اهلی و دارِ هِجرَتی و قَومی، اما تَرضی ان تَکونَ مِنّی بِمَنزِلَةِ هارونَ مِن موسی الّا انَّهُ لا نَبِیَّ بَعدی؟
ای برادر من! به جای خود باز گرد که مدینه، جز با من یا تو، سامان نمی‌یابد. تو، جانشین من در خاندان و هجرتگاه و قومم هستی. آیا خشنود نمی‌شوی که برای من، به منزله هارون برای
موسی باشی، جز آن‌که پیامبری پس از من نیست؟»
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با صراحت، همه مناصب خود را، جز منصب
نبوّت، برای علی (علیه‌السّلام) رقم زد و عملاً علی (علیه‌السّلام) را ادامه دهنده راه و تداوم بخش مسئولیّت والای خویش در زعامت
امّت و مرجعیّت فکری مردم، معرّفی نمود.
در برخی از نقل‌ها آمده است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پیش از این جمله صریحا فرمود:
«انَّهُ لابُدَّ مِن امامٍ و امیرٍ؛ فَاَنَا الاِمامُ، و انتَ الاَمیرُ؛
مردمان را، امام و امیری لازم است؛ من امامم و تو امیر.».
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «احادیث منزلت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱/۲۹.
