عبداللّه بن مسعود
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عبدالله بن مسعود.
پرسش: آیا عبدالله بن مسعود از محبان
اهل بیت علیهم‌السلام بوده است؟ آیا
امامت حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ را قبول کرد؟
پاسخ: عبدالله بن مسعود از اصحاب پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده که در بسیاری از جنگ‌های صدر اسلام حضور داشته است و بسیار به پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نزدیک بود. او
قاری قرآن و صاحب
مصحف بود. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ به نیکی از او نام می‌کردند؛ این مطلب که او از محبین اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ بوده است، به‌راحتی قابل اثبات استٰ اما این مطلب که وی معتقد به امامت و
خلافت بلافصل حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ بوده است، هرچند مورد اختلاف دانشمندان
علم رجال است، ولی با توجه به تعریف و تمجید سید مرتضی از او، و ارتباط نزدیکی که با پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ داشته است و قرائن دیگر، شاید بتوانیم بگوییم وی معتقد به امامت
حضرت علی علیه‌السلام نیز بوده است.
عبدالله ابن مسعود از اصحاب پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده، که به ابن مسعود و ابن ام عبد هم معروف است.
وی در اوایل دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله،
مسلمان شد.
و اول کسی بود که
قرآن را در مکه در میان سران
قریش با صدای بلند خواند.
او جزء مهاجرین به
حبشه بوده و در تمام جنگ‌های صدر
اسلام از جمله احد و
بدر و خندق و... شرکت داشته است.
بیش‌تر اوقات همراه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده و کارها را برای حضرت مهیا می‌نمود، عصا دست پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌داد و کفش‌های حضرت را آماده می‌کرد تا جایی که درون خانه حضرت رفت‌و‌آمد داشت.
روزی در حضور پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و اصحاب، بالای درخت رفت و اصحاب به لاغری اندامش خندیدند؛ پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: این قدم‌هایی است که در ترازوی
عمل مثل کوه احد است.
در جای دیگر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به
امام علی علیه‌السلام فرمود: اگر قرار باشد کسی را بدون
مشورت امیر دیگران کنم او (ابن مسعود) است.
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ هم وقتی درباره ابن مسعود صحبت می‌شد، به بزرگی از او یاد می‌نمود.
وقتی حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ به کوفه آمد، درباره ابن مسعود از مردم سؤال کرد، جواب دادند: در
اخلاق بسیار نیکو بود و ما مهربان‌تر از او در تعلیم ندیده بودیم. بعد حضرت هم فرمودند: او مردی بود که قرآن را نیکو می‌خواند و
حلال و حرام آن را رعایت می‌کرد و
فقیه و دانا به
سنت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بود.
وی در زمان
عمر بن خطاب والی کوفه بود؛ ولی عثمان رابطه خوبی با او نداشت.
او در سال ۳۲ هجری در سن شصت و چند سالگی در
مدینه درگذشت و در
بقیع دفن شد.
این مختصری از شرح حالش بود؛ اما این‌که آیا
اهل بیت علیهم‌السلام را قبول داشته و
شیعه بوده یا نه؟ باید گفت: اقوال در این مورد مختلف است.
بزرگانی مانند سید مرتضی در کتاب
الشافی فی الامامة به بزرگی از او یاد کرده و بسیار او را تمجید می‌کند و می‌گوید: شکی نیست که ابن مسعود از بزرگان صحابه و اهل
طهارت و فضل و
ایمان بوده و مدح و ثنای پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را می‌کرده و پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ هم او را مدح می‌نموده است.
محقق ارجمند علامه مامقانی در کتاب
تنقیح المقال به نیکی از او یاد کرده و می‌گوید: اموری وجود دارد که دلالت می‌کند ابن مسعود از محبان اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ بوده است و خلافت دیگران را قبول نداشته؛ از جمله این‌که:
ابن مسعود یکی از دوازده نفری بوده که با
خلافت ابوبکر مخالفت کرده و گفت اهل بیت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بر خلافت او مقدم هستند؛ از جمله علی ابی ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ که باید آن‌چه خدا برای او قرار داده به او بدهید.
ابن مسعود از کسانی بوده که در جریان تشییع جنازه
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها حضور داشته و با این‌که این از اسرار شیعه بوده، او از جمله نمازگزاران بر دختر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بوده و این می‌تواند دلیلی باشد بر شیعه بودن و مورد عنایت بودن او.
از جمله کسانی است که بر بدن ابوذر غفاری
نماز خواند و او را غسل و کفن کرد و این در حالی است که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به ابوذر خبر داده بود که مؤمنانی تو را غسل و کفن و دفن می‌کند.
ابن مسعود از کسانی است که خودش از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ روایتی را نقل کرده که جانشینان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ دوازده نفرند که همان حضرت
علی علیه‌السلام و فرزندانش هستند و نمی‌توان قبول کرد چیزی را که خودش نقل کرده، قبول نداشته باشد و به آن معتقد نباشد.
اما از طرف دیگر برخی علمای رجال او را پیرو عامه دانسته‌اند و شواهدی را در مخالفت ابن مسعود با حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ نقل کردند؛ از جمله:
فتاوایی که در باب
ارث داده با حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ مخالف بوده و اختلافاتی در
قرائت قرآن با قرائت
ائمه داشته است؛ یعنی ائمه بر قرائت او صحه نگذاشتند؛ از جمله:
از
امام باقر علیه‌السلام نقل شده که فرمود: ابن مسعود دو
سوره معوذتین را از
قرآن حذف کرده بود؛ در‌حالی‌که پدرم فرمود: ابن مسعود این کار را به رأی خودش انجام داده است.
مرحوم علامه تستری در کتاب
قاموس الرجال به دلایلی که در شیعه بودن ابن مسعود ذکر شد، خدشه می‌کند و می‌گوید: خبر انکار دوازده نفر به
خلافت ابوبکر در منابع دیگر مثل
احتجاج طبرسی ذکر شده و ابن مسعود جزء آنها شمرده نشده است و از طرفی اخباری بر مخالفت او با حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ داریم؛ و روایتی هم که نقل شده با این مضمون که ابن مسعود گفته من از
امام خودم در کارها اذن نمی‌گرفتم، همان‌طور که
سلمان و عمار می‌گرفتند؛ لذا من
توبه می‌کنم، خبر واحد است و نمی‌شود به آن استناد کرد.
مرحوم آیت الله خویی هم در کتاب
معجم او را محب
حضرت علی علیه‌السلام نمی‌داند و می‌گوید: تابع حضرت نبوده؛ ولی چون در اسناد کتاب
کامل الزیارات آمده، می‌شود حکم به
وثاقت او داد.
.
نتیجه این‌که با توجه به
فضایل جناب ابن مسعود و ارتباط نزدیک وی با پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ این مطلب که او از محبان اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ بوده است، به‌راحتی قابل اثبات است؛ اما این مطلب که وی معتقد به امامت و خلافت بلافصل حضرت علی بوده است، هرچند مورد اختلاف است، ولی با توجه به تعریف و تمجید سید مرتضی از او، ارتباط نزدیکی که با
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله داشته است و قرائن دیگر، شاید بتوانیم بگوییم وی معتقد به
امامت حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ نیز بوده است.
پایگاه اسلام کوئست.
