• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بدر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: جنگ بدر ، فرشته، یاری خداوند، پیروزی.
پرسش: در آیه نهم سوره انفال می‌خوانیم که جنگ‌جویان بدر با ارسال ۱۰۰۰ فرشته از جانب خداوند مورد پشتیبانی قرار گرفته‌اند‌؛ اما در آیه ۱۲۴ سوره آل‌عمران، تعداد آن فرشتگان، ۳۰۰۰ نفر اعلام شده است! آیا این آمارها متناقض نیست؟
پاسخ: در آیه ۹ سوره مبارکه انفال به بشارت خداوند برای فرستاده شدن ۱۰۰۰ فرشته برای کمک به مسلمانان در جنگ بدر اشاره شده است؛ ولی در آیه ۱۲۴ سوره آل‌عمران به وعده پیامبر مبنی بر این‌که اگر نیاز باشد خداوند ۳۰۰۰ فرشته برای یاری فرو می‌فرستد که با حالت استفهام بیان شد، نه این‌که گفته باشد قطعاً ۳۰۰۰ فرشته فرود می‌آیند. با همه این موارد، به تصریح قرآن، پیروزی در جنگ بدر نه‌تنها به‌دلیل کمک فرشتگان، بلکه تنها به‌دلیل یاری خداوند بیان شده و تقوا ی الاهی نیز به‌عنوان شرط چنین امدادهایی ذکر گردید.



بدر ، نام سرزمینی است میان مکه و مدینه که در آن‌جا جنگی بین مسلمانان به فرماندهی حضرت رسول (ص) و مشرکان، در صدر اسلام در گرفت؛ از‌این‌رو آن جنگ را بدر نامیدند.
[۴] ابوعبدالله، محمد ابن احمد، احسن التقاسیم، ترجمه علی نقی منزوی، ج ۱، ص ۱۱۹، چاپ اول، شرکت مولفان و مترجمان.



مشهور گفته‌اند نقیض هر چیزی رفع و برداشتن آن است؛ مثل انسان و لا انسان
[۵] غروی، محمدحسین، نهایة الدرایة، ج ۱، ص ۴۰۶.
و در آن هشت چیز را شرط دانستند.
[۶] موضوع، محمول، مکان، زمان، قوه، فعل، اضافه و جزء و کل.
بنابر تعریفی که از تناقض شد، بین دو آیه شریفه مورد اشاره هیچ‌گونه تناقضی وجود ندارند.


خداوند در آیه نهم سوره انفال می‌فرماید:"(به‌خاطر بیاورید) زمانی را (که از شدت ناراحتی در میدان بدر،) از پروردگارتان کمک می‌خواستید و او خواسته شما را پذیرفت (و گفت): من شما را با یک هزار از فرشتگان، که پشت سر هم فرود می‌آیند، یاری می‌کنم و در آیه ۱۲۴ سوره آل‌عمران می‌فرماید:"در آن هنگام که تو به مؤمنان می‌گفتنی:آیا کافی نیست که پروردگارتان، شما را به ۳۰۰۰ هزار نفر از فرشتگان ، که از آسمان فرود می‌آیند، یاری کند؟!




۴.۱ - آیه ۹ سوره انفال

آنچه از آیه نهم سوره مبارکه انفال فهمیده می‌شود، اشاره به این است: وقتی مسلمانان در میدان جنگ بدر از شدت ناراحتی و نگرانی شکست توسط دشمن، دست دعا و تمنا بالا بردند و از خدا یاری و کمک خواستند، خدای تعالی دعایشان را مستجاب ساخت و به آنان بشارت فرو فرستادن ۱۰۰۰ فرشته برای یاریشان داد: به خاطر بیاورید زمانی را که از شدت ناراحتی در میدان بدر از پروردگارتان کمک خواستید و او خواسته شما را پذیرفت و گفت من شما را با یک هزار از فرشتگان که پشت سرهم فرود می‌آیند، یاری می‌کنم، این بشارت و استجابت و جواب مثبت به استغاثه و دعای مسلمانان باعث تجدید قوای روانی و تقویت روحیه سپاهیان مسلمان درآن میدان شد و نتیجه جنگ به سود مسلمانان رقم خورد.

۴.۱.۱ - خداوند، عامل اصلی پیروزی مسلمانان

در ادامه سوره هرچند بشارت فرو فرستاده شدن فرشتگان باعث شادی و اطمینان در دل مسلمانان شد، اما عامل پیروزی مسلمانان بر سپاه مشرکان، خداوند حکیم دانسته شد. لذا همان‌طور که واضح است، از ظاهر آیه فهمیده می‌شود که تعداد افراد فرشتگانی که خداوند بشارت و و عده فرستاده شدنشان را برای یاری به مسلمانان در جنگ بدر داده ۱۰۰۰ نفر بوده است.

۴.۲ - آیه ۱۲۴ سوره آل‌عمران

اما آن‌جا که در آیه شریفه ۱۲۴ سوره آل‌عمران عدد ۳۰۰۰ نفر آمده است، این نیست که بخواهد آماری دیگر و متفاوت از آنچه در آیه نهم سوره مبارکه انفال آمده، ارائه دهد، حتی اساساً درصدد بیان تعداد فرشتگان فرو فرستاده شده و یا بشارت داده شده نیست.

۴.۲.۱ - حتمی بودن یاری خداوند

از آهنگ و لحن بیان آیه معلوم است که درصدد بیان حکم تعداد نیست؛ بلکه خداوند در آیه شریفه اشاره شده به سخن حضرت رسول ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در آن روز دارد که مسلمانان در جنگ بدر نگران شکست خوردن از دشمن بودند، او می‌خواست به مسلمانان بقبولاند که یاری و پشتیبانی خدای برای رسیدن به پیروزی حتمی است و این مهم محقق خواهد شد؛ برای همین به آنان وعده داده که حتی اگر لازم باشد خداوند با ۳۰۰۰ فرشته به یاریتان می‌شتابد و این به این معنا نیست که خداوند ۳۰۰۰ فرشته برای یاری و به دست آمدن پیروزی فرو فرستاده باشد، این فقط وعده پیامبر برای تقویت قوای روانی بود که به حالت استفهام خطاب به مسلمانان بیان شد (آیا کافی نیست که پروردگارتان شما را به ۳۰۰۰ از فرشتگان که از آسمان فرود می‌آیند، یاری کند؟
لذا در هیچ یک از دو آیه به طور قطع و یقین بیان نشد که چه تعداد فرشتگان برای یاری مسلمانان در جنگ بدر فرود آمدند تادر دو آیه تناقضی پیش آمده باشد؟


علامه طباطبایی ، با نگاهی دیگر در این باره بیان می‌دارد: اما نزول سه هزار ملک در روز بدر منافاتی با آیه سوره انفال ندارد، که می‌گوید:" فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُرْدِفِینَ ". برای این‌که کلمه" مردفین" به معنای پشت سر هم است و آیه را چنین معنا می‌دهد که با چند هزار ملک که هر هزارش دنبال هزاری دیگر باشد، مدد خواهم کرد که توضیح این معنا در تفسیر سوره انفال آمده است.


آنچه از ظاهر آیه فهمیده می‌شود این است که خداوند آیه ۹ سوره انفال فقط بشارت فرود ۱۰۰۰ فرشته را دادند و پیامبر هم برای تقویت روحیه مسلمانان آن‌طور که در آیه ۱۲۴ سوره آل‌عمران آمده، بیان داشتند که اگر ۳۰۰۰ فرشته به یاریتان بیایند کافی نیست؟ و البته شرط یاری خداوند برای پیروزی تقوا پیشه کردن بیان شد.


۱. انفال (۸)، آیه ۹.    
۲. آل‌عمران (۳)، آیه ۱۲۴.    
۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۳، ص ۹۸، چاپ یازدهم، دار الکتاب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۸.    
۴. ابوعبدالله، محمد ابن احمد، احسن التقاسیم، ترجمه علی نقی منزوی، ج ۱، ص ۱۱۹، چاپ اول، شرکت مولفان و مترجمان.
۵. غروی، محمدحسین، نهایة الدرایة، ج ۱، ص ۴۰۶.
۶. موضوع، محمول، مکان، زمان، قوه، فعل، اضافه و جزء و کل.
۷. آل‌عمران (۳)، آیه ۱۲۴.    
۸. انفال (۸)، آیه ۹.    
۹. انفال (۸)، آیه ۱۰.    
۱۰. آل‌عمران (۳)، آیه ۱۲۴.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۳، ص ۹۸، چاپ یازدهم، دار الکتاب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۸.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۱۰۴، چاپ یازدهم، دار الکتاب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۸.    
۱۳. آل‌عمران (۳)، آیه ۱۲۴.    
۱۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه المیزان، ج ‌۴، ص ۱۱.    



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار