مصحف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن ، مصحف.
پرسش: نام قرآن کریم از چه زمانی مصحف بود و در چه زمانی به قرآن تغییر نام یافت؟
پاسخ: قرآن کریم از همان ابتدا معروف به این نام یعنی "قرآن" بوده است؛ زیرا با همین نام در این
کتاب آسمانی از آن اسم برده شده است. پس بهتر است سؤال این‌گونه مطرح شود که از چه زمانی از این کتاب مقدس به
مصحف هم یاد می‌کنند؟. "مصحف" از زمان صحابه به همان معنای لغوی آن؛ یعنی کتاب جلد شده، بر قرآن اطلاق شده است. در لسان
اهل بیت ـ علیه‌السلام ـ نیز مصحف در همان معنای لغوی آن استعمال شده است. در روایتی
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمایند:خواندن قرآن از روی مصحف، موجب بهره‌مندی از چشم خویش و تخفیف در عذاب والدین می‌شود؛ اگرچه
کافر باشند.
ما در این سؤال دارای چند واژه کلیدی قرآن، مصحف و تفسیر، هستیم. که معنای آن روشن خواهد شد.
'''
قرآن کریم از همان ابتدا معروف به این نام؛ یعنی "قرآن" بوده است؛ زیرا با همین نام در بعضی از آیات آن، اسم برده شده است.
پس بهتر است سؤال این‌گونه مطرح شود که:از چه زمانی از این
کتاب مقدس به مصحف هم یاد می‌کنند؟
مصحف در لغت از صُحُف جمع صحیفه به معنای آنچه که در آن نوشته می‌شود، گرفته شده است
و به معنای مجموعه میان دو جلد گویند.
بنابراین مصحف به کتاب جلد شده گفته می‌شود، حال چه قرآن باشد چه غیر
قرآن . در قرآن کریم از کتاب‌های آسمانی با عنوان "صحف" تعبیر شده، ولی مصحف ذکر نشده است.
از وقایع صدر
اسلام ، بحث جمع‌آوری قرآن است که مباحث مربوط به خود را دارد.
بعضی قائل‌اند که قرآن در زمان خود
پیامبر جمع‌آوری شده است و برخی قائل به جمع‌آوری قرآن در زمان بعد از رحلت ایشان هستند. اما مسلم است که قرآن در زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نوشته شده بود و در زمان
صحابه بحث جمع‌آوری آن در مصحف جامع و واحد بود.
در نقل‌های تاریخی است که
عمر خلیفه دوم ، شخصی را نزد اُبی بن کعب فرستاد و گفت:قصد دارم قرآن را در مصحفی بنویسم، آنچه از قرآن نزد تو است برایم بفرست.
بخاری از صحابی "زید بن ثابت" نقل می‌کند که زید می‌گوید:خلیفه
ابوبکر به او دستور داد تا قرآن را جمع‌آوری کند. وی می‌گوید:همه قرآن را جمع کردم، صفحات گرد‌آوری شده (صُحف) نزد ابوبکر بود تا از
دنیا رفت. سپس در حیات عمر، نزد وی باقی بود و بعد از او در دست حفصه دختر عمر قرار گرفت.
پس معلوم شد که "مصحف" در زمان صحابه به همان معنای لغوی آن استعمال شده است؛
یعنی به معنای اعم از قرآن استعمال شده است. البته از برخی صحابه در
تاریخ نام برده می‌شود که برای خود، قرآن را در صحیفه‌هایی جمع کرده بوده‌اند که به نام خودشان مشهور بود؛ مانند مصحف
عایشه ، مصحف حفصه، مصحف ابی‌بن کعب و.. همه این مصاحف بعد از
رحلت پیامبر گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به این نام مشهور شد.
در لسان
اهل بیت نیز مصحف در همان معنای لغوی آن استعمال شده است.
در روایتی
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمایند:"خواندن قرآن از روی مصحف، موجب بهره‌مندی از چشم خویش و تخفیف در
عذاب والدین می‌شود، اگرچه
کافر باشند".
معلوم است که این‌جا نیز "مصحف" به معنای لغوی آمده است؛ زیرا معنا ندارد
امام ـ علیه‌السلام ـ بگوید:خواندن قرآن از روی قرآن.
مصحف حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ نیز که در نزد
امامیه مشهور و معروف است، غیر از قرآن است.
امام
صادق ـ علیه‌السلام ـ در این‌باره می‌فرمایند:"به خدا قسم! این مصحف،
قرآن نیست".
بنابراین می‌توان گفت که واژه
مصحف بعد از استنساخ نسخه واحد از قرآن‌های موجود، (در زمان
خلیفه سوم ) برای
قرآن علَم شد.
پایگاه اسلام کوئیست.
