اطاعت و رهبری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اطاعت، اهل بیت علیهم‌السلام، نظم شریعت، رهبری، ایمنی، تفرقه.
پرسش: حضرت زهرا در خطبه (فدکیه) می‌فرماید: «اطاعت از ما (اهل بیت) نظم شریعت، و رهبری ما ایمنی از تفرقه و پراکندگی را به دنبال دارد». این مسئله چه‌گونه قابل اثبات است؟ یعنی چه‌گونه رهبری ائمه ـ علیهم‌السلام ـ نظم شریعت را به دنبال دارد و باعث جلوگیری از تفرقه می‌شود؟
پاسخ:
قبل از بیان هر سخنی، باید گفت موضوعی که مورد پرسش قرار گرفته، دو جمله از خطبه‌های معروف حضرت فاطمۀ زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ دختر گرامی پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است که به
خطبه فدکیه معروف است. این خطبه زمانی ایراد شد که به
حضرت فاطمه خبر رسید خلیفه‌ی اول و دوم تصمیم گرفتند
فدک را از وی بازپس بگیرند.
این
خطبه در منابع روایی و تاریخی با سندهای مختلف و اندک
تفاوت در متن، از طریق
شیعه و
اهل‌سنت نقل شده است.
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در این خطبه پس از
حمد و ثنای خداوند، بیان
نعمت‌های الاهی ،
فلسفه آفرینش و فلسفه احکام الاهی می‌فرماید:
«و طاعتنا نظاما للملة»؛
و اطاعت از ما اهل بیت نظم آیین و شریعت را به دنبال دارد.
این جمله و جمله بعدی عطف بر «فجعل الله الایمان ...» است که در همین خطبه آمده است. بنابراین معنایش این‌گونه است:
خداوند اطاعت از ما اهل بیت را موجب نظم شریعت قرار داد.
روشن است که اطاعت از
اهل بیت علیهم‌السلام سبب نظم
شریعت می‌شود؛ چراکه تمام مردم اطراف محور دین جمع می‌شوند و آن محور توسط امامی که عالم‌ترین و با تقواترین و جامع همه کمالات است، تبیین می‌شود. اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ نسبت به
دین از دیگران آگاه‌ترند و به حقایق
قرآن آشناتر؛ زیرا
علم آنان به مبدأ
وحی متصل است و به‌طور طبیعی هماهنگی امور دینی در
اطاعت از آنان خواهد بود.
«و امامتنا أمانا من الفرقة (للفرقة)»؛ و رهبری ما را سبب ایمنی از
تفرقه و پراکندگی قرار داد.
در این‌جا حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ مسئله
امامت را بیان کرده‌اند و به خلیفه و مردم
تذکر داده‌اند که
امامت و جانشینی پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از آن ماست، و خدا آن را برای جلوگیری از تفرقه مردم و جمع شدن دور یک محور قرار داده است. به بیان دیگر،
خدای متعال امامت را قرار داده، تا این‌که امت اسلام متفرق نشوند و هرکدام به یک طرف نروند، محوری که
عقل نیز آن را پذیرفته است. وقتی که شخصی از هر جهت؛ از جهت
علم،
تقوا،
تدبیر،
عدالت، ارتباط با خدا و ... بر دیگران رجحان داشته باشد، طبعاً همه باید به سراغ او بروند، وقتی چنین شد، بنابراین تفرقه و پراکندگی به وجود نخواهد آمد.
این
سخن الهام گرفته از
حدیث ثقلین است که دختر رسول گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آن را در خطبه فدکیه مطرح می‌کند. آن‌جا که پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: اگر بعد از من قرآن و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ را الگو قرار دهید و از آن‌ها پی‌روی نمایید، هرگز دچار
گمراهی، ضلالت و تفرقه نخواهید شد.
این دو فقره، در حقیقت بیانگر یک مضمون‌اند و آن این‌که نظام و بقای آیین و
شریعت اسلامی و مصون بودن از
تفرقه و پراکندگی، در گرو پی‌روی از
رهبری اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ است.
البته گفتنی است که برخی،
در این‌جا «ملت» را به «امت» معنا کرده‌اند که منافاتی با آن‌چه ما بیان کرده‌ایم، ندارد. بدیهی است که هر جامعه‌ای برای نظام و بقا باید دارای قطب فکری باشد که در رأس هرم بتواند تمام افکار و نظرها را به خود جذب کند و خلأ موجود را از این ناحیه بر طرف کند که در این صورت زمینه‌ای برای اختلاف باقی نمی‌ماند.
شریعت و جامعه‌ی اسلامی نیز برای ایمن ماندن از هرگونه
اختلاف و پراکندگی در تمام ابعاد، پی‌روی از اهل بیت و اطاعت از آن بزرگوران را می‌طلبد؛ چراکه آنان با اتصالی که به منبع وحیانی و
عالم غیب دارند، جواب‌گوی
رشد افکار بشری در هر تمام زمینه‌ها، از اقتصاد گرفته تا سیاست، حقوق و... هستند.
پایگاه اسلام کوئست.
