ازدواج و اسلام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج،
دین اسلام، تشکیل
خانواده، دین
مسیح، غریزه جنسی، متفکران.
پرسش: آیا ازدواج مانع
رشد اخلاقی است یا زمینه‌ساز و تعالی‌بخش است؟ آیا در این زمینه بین دیدگاه اسلام و
مسیحیت تفاوت‌هایی وجود دارد؟
پاسخ: ازدواج نخستین سنگ‌بنای تشکیل
جامعه و اجتماع است و دارای آثار و نتایج بسیاری از جمله ارضای یکی از نیازهای اساسی و غریزه جنسی
انسان،
تولید مثل و بقای نسل، تکمیل و تکامل انسان،
آرامش و سکون،
پاک‌دامنی و عفاف و ... است. در دین
مقدس اسلام ازدواج به‌عنوان حافظ نیمی از دین معرفی شده است. جنبه‌های اجتماعی مسئله ازدواج، مطلبی مهم است. ازدواج و تشکیل کانون خانوادگی، ایجاد کانون پذیرایی نسل آینده است و
سعادت نسل‌های آینده به آن بستگی کامل دارد. دست توانای
خلقت برای ایجاد و بقا و تربیت نسل‌های آینده علایق نیرومند
زن و شوهری را از یک طرف و علایق پدر و فرزندی را از طرف دیگر به وجود آورده است. عواطف اجتماعی و انسانی، در محیط زندگی رشد می‌کنند،
روح کودک را حرارت محیط فطری و طبیعی پدر و مادر نرم و ملایم می‌کند. بعضی از متفکران و اندیشمندان مسیحی، عقیده دارند که ازدواج عامل اصلی تباهی در جامعه است و عده دیگری از آنان نیز برای بقای نسل آینده ناچاراً آن را تجویز می‌کنند.
در دین اسلام، ازدواج، با اینکه از مقوله لذات و شهوات است، یک امر
مقدس و یک
عبادت تلقی شده است.
از علل آن این است که ازدواج اولین قدمی است که انسان از خودپرستی و خوددوستی به‌سوی غیر دوستی برمی‌دارد. تا قبل از ازدواج، فقط یک " من " وجود داشت و همه چیز برای " من " بود. ازدواج اولین مرحله‌ای است که باعث می‌شود این حصار شکسته شود و موجود دیگری هم در کنار این " من " قرار گیرد و برای او معنا پیدا کند.
علاوه از علل نابسامانی‌های اجتماعی در جوامع صنعتی عصر ما، متلاشی شدن
نظام خانوادگی است که نه احترامی از سوی فرزندان وجود دارد، نه محبتی از سوی پدران و مادران و نه
پیوند مهر و عاطفه‌ای از سوی همسران.
از سویی دیگر، ازدواج از نظر
اسلام وسیله‌ای برای پاک‌دامنی و پاک‌دامن زیستن است.
رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به زید بن حارثه فرمودند: ازدواج کن تا پاک‌دامن باشی.
و در سخنی دیگر فرمودند: مردان را زن دهید تا خدا اخلاقشان را نیکو، ارزاقشان را وسیع و جوان‌مردیشان را زیاد گرداند.
در روایتی دیگر، به زنی که گفته بود، دیگر ازدواج نخواهم کرد، فرمودند: «ازدواج برای حفظ
عفاف لازم است.»
ازواج باعث آرامش و
امنیت روحی و فکری انسان است،
قرآن در این باره می‌فرماید: «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودة و رحمة ان فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون»؛ «یکی از نشانه‌های او این است که از خود شما برای شما
همسر آفرید تا با او آرام گیرید و میان شما مهر و
محبت قرارداد».
از دیدگاه اسلام، میل جنسی از غرایزی است که خداوند در وجود انسان قرار داده تا به‌واسطه آن بنیان
خانواده شکل گرفته و بقای نسل و ادامه
حیات جوامع بشری تضمین شود.
نگاهی به
تاریخ تمدن بشری نشان می‌دهد که انسان در هیچ زمینه‌ای این اندازه آسیب‌پذیر نیست و هیچ غریزه‌ای از لحاظ سرکشی به پای این غریزه نمی‌رسد؛ از‌این‌رو بشر در هیچ زمینه‌ایی تا این حد نیازمند کنترل و مراقبت نیست.
از آنجا که میل و
نیاز جنسی باعث بروز آسیب‌هایی بسیار در جوامع مختلف شده، متفکران و صاحب‌نظران در پی چاره‌جویی برآمده‌اند.
عده‌ای مثل «بودا، مانی، گاندی و تولستوی» گفته‌اند: این میل و غریزه را به‌کلی باید از بین برد تا بشر از آسیب‌های آن آسوده بماند. استدلال این گروه این است که میل جنسی اصولاً میل پلیدی است و باعث بسیاری از
مفاسد و جنایت‌هاست.
«برتراندراسل» فیلسوف اجتماعی مشهور معاصر می‌گوید: «عوامل و عقاید مخالف جنسیت در اعصار خیلی قدیم وجود داشته و به‌خصوص در هر جا که «مسیحیت و
دین بودا» پیروز شد عقیده مزبور نیز تفوق یافت.
و «سر تارک» مثال‌هایی از این
فکر عجیب مبنی بر اینکه چیز ناپاک و تباهی در روابط جنسی وجود دارد، ذکر می‌نمایند.
از ایران این عقیده به سمت باختر پخش شد که ماده (
زن)، عین تباهی است و همراه آن این عقیده به وجود آمد که هرگونه رابطه جنسی، ناپاک است و این عقیده با جزئی اصلاح، اعتقاد کلیسای مسیحیت محسوب گردید.»
این عقیده قرن‌ها وجدان انبوهی عظیم از افراد بشر را تحت نفوذ ترس‌آور و نفرت‌انگیز خود قرار داده و به عقیده روانکاوان نفوذ این عقیده اختلالات روانی و بیماری‌های روحی فراوانی را موجب شده است.
گروه دیگر معتقدند برای از بین بردن مفاسد و جنایات، باید راه پیش‌روی
میل جنسی را باز گذاشت. البته اجرای این نظریه
جامعه را در
فساد فرو برد و از دین چیزی جز نام آن در جوامع
غرب باقی نگذاشت.
اما در میان این افراط و تفریط (دیدگاه‌های بالا)،
اسلام معتقد است که میل جنسی، نه میلی پلید است که باید به‌طور کلی با آن مبارزه کرد و نه باید به‌کلی آن را آزاد گذاشت؛ بلکه باید آن را در مسیر صحیح
هدایت کرد. نظر اسلام این است که تمایل جنسی مثل امیال دیگر باید اختیارش در دست خود
انسان باشد و باید انسان بر آن غلبه داشته باشد نه او بر انسان. اسلام راه طبیعی و سالم را برای ارضای میل جنسی ازدواج می‌داند.
حال باید ببینیم مسیحیتی که کلا ًبا ارضای این میل مخالف است، چه نظری در مورد ازدواج دارد.
ظاهراً علت اوج گرفتن این تفکر در میان مسیحیان که «علاقه و آمیزش جنسی» پلیدی است،
تفسیر ی بود که از بدو تشکیل کلیسا، از طرف کلیسا برای مجرد زیستن
حضرت عیسی مسیح صورت گرفت و گفته شد، علت اینکه مسیح تا آخر مجرد زیست، پلیدی ذاتی این عمل است و به همین جهت قدیسان و روحانیان مسیحی شرط وصول به مقامات روحانی را آلوده نشدن به زن در تمام
عمر دانستند و پاپ از میان چنین کسانی انتخاب می‌شود.
ترک ازدواج و مجرد زیستن کشیش‌ها و کاردینال‌ها کم‌کم این فکر را پیش آورد که اساساً زن عنصر
گناه و فریب است؛ یعنی
شیطان کوچک است؛ مرد به‌خودی‌خود گناه نمی‌کند و این زن است که همیشه
وسوسه می‌کند و مرد را به گناه وامی‌دارد. آنها قصه آدم و
شیطان و حوا را چنین شروع می‌کنند که شیطان نمی‌توانست در آدم نفوذ کند؛ لذا ابتدا حوا را فریفت و سپس
حوا آدم را. آنها می‌گویند شیطان بزرگ زن را و زن مرد را وسوسه می‌کند.
ولی
قرآن درست خلاف این را می‌گوید و آن‌گاه که این داستان را ذکر می‌کند، برای یکی اصالت و برای دیگری
تبعیت قائل نمی‌شود؛ بلکه می‌فرماید: ما به این دو نفر گفتیم به درخت نزدیک نشوید؛ بعد می‌فرماید: شیطان این دو را وسوسه کرد، نمی‌گوید اول یکی را وسوسه کرد و او دیگری را وسوسه نمود. آدم همان مقدار لغزش داشت که
حوا داشت و شاید برای همین است که قرآن در کنار قدیسان، از قدیسان بزرگ (مثل
حضرت مریم) یاد می‌کند.
مسیحیت ازدواج را تنها برای تداوم نسل مجاز دانسته است؛ در‌حالی‌که اسلام ازدواج را
سنت پیغمبر خویش می‌داند و می‌گوید: هر کس ازدواج کند، نیمی از
دین خود را کامل کرده است و برای کسانی که شرایط ازدواج ندارند، راه
عفاف را برای کنترل میل جنسی معرفی می‌کند.
در ذیل به چند
آیه و
حدیث اشاره می‌کنیم:
حضرت رضا می‌فرماید: «اگر در مورد ازدواج دستوری صادر نشده بود، همان فواید (اجتماعی) که خدا در آن نهاده (از قبیل نیکی با خویشان و پیوند با بیگانگان) کافی بود که مصلحت‌اندیشان را به آن ترغیب کند».
پیغمبر می‌فرماید: «مردان
مجرد را زن دهید تا خداوند اخلاقشان را نیک و ارزاقشان را وسیع و جوان‌مردیشان را زیاد فرماید».
زنی حضور امام ششم شرفیاب شده، عرض کرد: خدایت صلاح و سداد افزاید، من زنی هستم تارک دنیا. فرمود: منظورت از ترک دنیا چیست؟ عرض کرد: شوهر اختیار نکرده‌ام. فرمود: چرا؟ گفت: برای
اجر و
ثواب. فرمود: برگرد؛ اگر تنها زیستن فضیلتی بود، فاطمه زهرا بانوی اسلام، از تو سزاوارتر بود. کسی را نرسد که در فضایل بر زهرا تقدم جوید.
از پیغمبر نقل شده است: درهای
آسمان، چهار موقع گشوده شود: هنگام باریدن
باران، وقتی که فرزند درصورت پدر می‌نگرد، زمانی که در خانه
کعبه را باز می‌کنند و در وقت اجرای
عقد نکاح.
امام صادق می‌فرماید: دو رکعت
نماز مرد زن‌دار از هفتاد رکعت نماز کسی که عزب است، افضل می‌باشد.
در روایات آمده است: هر کس از
ترس فقر زن نگیرد، به خدا گمان بد برده؛ چراکه خداوند فرموده: اگر (مردان)
فقیر باشند، خدا از فضل و کرم خویش بی‌نیازشان گرداند.
احادیث و روایات از این دست زیاد است که نشان می‌دهد ازدواج در
اسلام نه‌تنها نکوهیده نیست، بلکه
مستحب مؤکد است؛ اما این دلیل نمی‌شود که اسلام هرگونه ازدواجی را درست بشمارد؛ زیرا اسلام معتقد است که جامعه‌ای سالم است که خانواده‌هایش سالم باشد و
خانواده سالم در گرو ازدواجی درست و از روی
شناخت می‌باشد.
توضیح اینکه اسلام برای تمام مراحل، رهنمودها و الگوهای بسیار خوبی پیش روی ما قرار داده، و ویژگی‌های همسر خوب و
ازدواج سالم را برای ما بیان کرده است، در ذیل به گوشه‌ای از آن اشاره می‌شود:
داشتن
ایمان واقعی امری مهم است؛ زیرا چنین شخصی به علت داشتن ارتباط قلبی با خدا، فردی قابل
اعتماد است.
داشتن
اخلاق خوب در زندگی، باعث نشاط و جوانی طرفین و سایر افراد
خانواده می‌شود، در رویات آمده همسر بداخلا
ق انسان را به پیری زودرس مبتلا می‌کند.
چنان‌که
پیامبر فرموده‌اند: از سبزه مزبله بپرهیزید؛ یعنی زن
زیبا در خانواده بد. قرآن می‌فرماید: ما زن و مرد را برای یکدیگر آفریدیم و
زن را مایه تسکین مرد دانسته و تذکر می‌دهد که زن برای مرد
خیر است.
پیامبر اکرم می‌فرماید: بهترین زنان امت من، زنی است که زیبایی‌اش بیشتر و مهرش کمتر باشد.
پرهیز از تشریفات زاید و
لهو و لعب و عدم برگزاری جشن‌هایی که در آن به‌جای اینکه درهای
رحمت خداوند به روی این زوج‌ها باز شود، درهای قهر خداوندی به روی آنها گشوده گردد. در این صورت تضمینی برای دوام چنین زندگی وجود ندارد.
۱. مرتضی مطهری، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب.
۲. ترجمه احمد جنتی، ازدواج در اسلام.
۳. فضل الله کمپانی، حضرت زهرا.
پایگاه اسلام کوئست.
