• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلسفه خیرات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: خیرات، حقوق والدین، انفاق.

پرسش: فلسفه خیرات چیست؟ و آیا فاتحه خواندن و خیرات نفعی برای مردگان دارند؟

پاسخ: فلسفه اعمال خیر برای اموات مانند دعاها و زیارات و انفاق این است که بدون تردید مورد استفاده آنها قرار می‌گیرد و آنها خوشحال و خرسند می‌شوند، خیرات انجام‌شده گاهی وسیله تخفیف عذاب و خلاصی از حبس و شکنجه آنها و گاهی سبب رفاه حال و ارتفاع مقام و درجه آنان می‌شود. خیرات برای پدر و مادر سه فایده دارد: الف. رسیدن ثواب به اموات؛ ب. همان ثواب به انجام‌دهنده خیر داده می‌شود؛ ج. به علاوه ثواب صله رحم را هم دارد.


از آیات شریفه
[۱] بقره/سوره۲، آیه۲۶۰.    
و اخبار وارده چنین استفاده می‌شود:
ارواح مردگان پس از مرگ و جدا شدن روح از بدن ثابت و باقی‌اند و دارای نوعی از حیات‌اند که مناسب آن جهان است؛ ولی بدین تفصیل که:
صاحبان ایمان خالص و عقاید درست ـ به ویژه شهدای راه حق ـ در عالم برزخ
[۲] مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۰.    
(فاصله بین مرگ و قیامت) در عیش و رفاه و برخوردار از الطاف و نعم پروردگارند، کفار و منافقین در عذاب و شکنجه
[۳] غافر/سوره۴۰، آیه۴۶.    
و افراد متوسط و مستضعف ـ یعنی کسانی که از حقایق مذهب مطلع شده‌اند یا بر اثر سلطه استعمار بی‌اطلاع مانده‌اند ـ پس از مرگ در حالت شبیه خواب و اغما تا آن‌گاه که قیامت بر پا شود، خواهند بود. یاد کردن از مردگان و اقوام و دوستانی که رهسپار عالم دیگر شده‌اند و انجام دادن عمل به نیت آنها بسیار مطلوب و جزء دستورات اکید اسلامی است. (به این منبع رجوع شود:
[۴] مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
)

اما فلسفه اعمال خیر برای اموات مانند دعاها و زیارات و انفاق این است که بدون تردید مورد استفاده آنها قرار می‌گیرد و آنها خوشحال و خرسند می‌شوند، خیرات انجام‌شده گاهی وسیله تخفیف عذاب و خلاص از حبس و شکنجه آنها و گاهی سبب رفاه حال و ارتفاع مقام و درجه آنان می‌شود. برای اثبات همین مطالب چند روایتی را بیان می‌کنیم.

۲.۱ - روایاتی از امام صادق

ــ امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: چه مانعی دارید، از اینکه نیکی به پدر و مادر کنید ـ زنده باشد یا مرده ـ حتماً به نیابت آنها نماز و روزه و تصدق و حج کنید که پاداشش برای آنها و شما نوشته شود، به علاوه ثواب صله رحم را نیز دارد.
[۵] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۵۹، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.    
[۶] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۳، ص۲۳۸، ج۲۱، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.


۲.۱.۱ - فایده خیرات به پدر و مادر

از این روایت استفاده می‌شود که خیرات به پدر و مادر سه فایده دارد:
الف. رسیدن ثواب به اموات.
ب. همان ثواب به انجام‌دهنده خیر داده می‌شود.
ج. به علاوه ثواب صله رحم را هم دارد.

ــ و باز فرمود: «همانا روزه و تصدق و حج و عمره و هر عمل نیکی از شما، میت را سود می‌بخشد و از عذاب نجات می‌بخشد و به وی ابلاغ می‌شود که این پاداش به وسیله فرزند یا برادر دینی تو است».
[۷] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۸، ح۱۵، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، چ۴، ۱۳۹۱ش.    


از این روایت استفاده می‌شود که اموات، صاحب احسان را می‌شناسند، و لو در دنیا ندیده باشند و برای او دعا می‌کنند و چه‌بسا فرزندی که عاق پدر و مادر بوده، با اهدای عمل‌های نیک از گناه عقوق بیرون می‌آید. (به این منبع رجوع شود:
[۸] مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
)

ــ امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: خواندن قرآن برای پدر و مادر باعث تخفیف گناهان آنها می‌شود و لو کافر باشند.
[۹] الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۶، ح۸۹، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.


۲.۲ - روایاتی از پیامبر

ــ و پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: هرگاه بچه‌ای به مکتب رفته، همراه معلم «بسم الله الرحمن الرحیم» را بگوید، خداوند برائت و آزادی آن کودک و پدر و مادر (از دنیا رفته‌ای او را) و معلم را امضا می‌کند.
[۱۰] الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۸، ح۹۳، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.


ــ از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است که فرمود: هدیه بفرستید برای مردگان خود؛ پس گفتم که چیست هدیه مرده‌ها؟ فرمود: صدقه و دعا و فرمود: ارواح مؤمنین هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه‌ها و منزل‌های خود می‌آیند و فریاد می‌کنند هر یک از ایشان به آواز حزین با گریه، ‌ای اهل من! و‌ای پدر و مادر و خویشان من! مهربانی کنید بر ما (خدا رحمت کند شما را) به آنچه بود در دست ما و عذاب و حساب آن بر ماست و نفعش برای غیر ما و هر یک فریاد می‌کنند خویشان خود را که مهربانی کنید بر ما به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای که خداوند بپوشاند شما را از جامه بهشت؛ پس گریست رسول خدا و ما هم گریه کردیم. (به این منبع رجوع شود:
[۱۱] قمی، شیخ عباس، منازل الآخرة، ص۱۶۲، انتشارات استاد احمد مطهری، چ۱، ۱۳۷۹ش.    
)

۲.۳ - روایتی دیگر

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: هرگاه شخصی به نیت میتی صدقه دهد، خداوند جبرئیل را فرمان می‌دهد که این هدیه را به قبر او برساند. (به این منبع رجوع شود:
[۱۲] قمی، شیخ عباس، منازل الآخرة، ص۱۶۵، انتشارات استاد احمد مطهری، چ۱، ۱۳۷۹ش.    
)

۱. معادشناسی، علامه سیدمحمدحسین حسینی، تهران، ج۳.
۲. المصباح المنیر، با ترجمه فارسی، آیت‌الله مشکینی (نشر الهادی)، ص۳۳-۲۸.
۳. قیامت و قرآن، آیت‌اللَّه شهید دستغیب شیرازی، صبا.
۴.منازل الآخرة شیخ عباس قمی، انتشارات استاد احمد مطهری، ص۵۷-۴۳ (خیلی مفید است).

۱. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۶۰.    
۲. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۰.    
۳. ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۴۶.    
۴. ↑ مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
۵. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۵۹، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.    
۶. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۳، ص۲۳۸، ج۲۱، باب البرّ بالوالدین، ترجمه مصطفوی، تهران، علمیه اسلامیه.
۷. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۶۸، ح۱۵، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، چ۴، ۱۳۹۱ش.    
۸. ↑ مشکینی، علی، المصباح المنیر، ص۳۲، قم، نشر الهادی، چ ۲، ۱۳۷۰ش.
۹. ↑ الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۶، ح۸۹، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.
۱۰. ↑ الهادی، جعفر، قرآن در احادیث اسلامی، ص۶۸، ح۹۳، تهران، دار تحفیظ القرآن الکریم، چ۳، ۱۴۰۲ش.
۱۱. ↑ قمی، شیخ عباس، منازل الآخرة، ص۱۶۲، انتشارات استاد احمد مطهری، چ۱، ۱۳۷۹ش.    
۱۲. ↑ قمی، شیخ عباس، منازل الآخرة، ص۱۶۵، انتشارات استاد احمد مطهری، چ۱، ۱۳۷۹ش.    


سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «فلسفه خیرات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۶.    



رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | انفاق | حقوق والدین | خیرات | مباحث اعتقادی | مباحث فلسفی | مباحث کلامی | معاد شناسی | معارف اسلامی
جعبه ابزار