علم ملائک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فرشتگان ،
خلقت ، ملائک،
حضرت آدم ،
فساد .
پرسش: از کجا
ملائک پیش از خلقت آدم ـ علیه‌السلام ـ می‌دانستند که
آدم فساد ایجاد می‌کند؟
پاسخ: در مورد این مطلب که ملائکه قبل از خلقت آدم ـ علیه‌السلام ـ از کجا می‌دانستند که وی فساد ایجاد می‌کند، وجوهی بیان شده است:
۱. از طریق لوح محفوظ بر این امر که آدم و ذریه‌اش در زمین فساد و خون‌ریزی خواهند کرد؛ ۲. از طریق
اخبار الاهی؛ ۳. این مطلب در واقع پیش‌بینی فرشتگان بوده است؛ به‌خاطر اینکه می‌دانستند انسان از
خاک و
ماده که دارای تزاحم‌های طبیعی است،
خلق شده است؛ از‌این‌رو خون‌ریزی و فساد
انسان را پیش‌بینی می‌کردند؛ ۴. بعضی دیگر از مفسران معتقدند فرشتگان، با مشاهده انسان‌های پیش از حضرت آدم ـ علیه‌السلام ـ در عوالم دیگر یا در همین
عالم این‌گونه پیش‌بینی کردند.
این
تفاسیر چندان منافاتی با هم ندارند؛ یعنی ممکن است همه این امور سبب توجه فرشتگان به این مطلب شده باشد.
"هنگامی که خداوند به فرشتگان فرمود می‌خواهم در
زمین جانشین قرار دهم. "آنها به‌عنوان سؤال برای درک حقیقت و نه به عنوان اعتراض" عرض کردند: آیا در زمین کسی را قرار می‌دهی که فساد کند و خون‌ها بریزد؟! در‌حالی‌که ما تو را
عبادت می‌کنیم، تسبیح و حمدت را بجا می‌آوریم و تو را از آنچه شایسته
ذات پاکت نیست، پاک می‌شمریم".
ولی خداوند در اینجا پاسخ سربسته به آنها داد که توضیحش در مراحل بعد آشکار گردید: «
قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ »؛ "فرمود: من چیزهایی می‌دانم که شما نمی‌دانید"!
فرشتگان آن‌چنان‌که از سخنانشان پیداست، پی برده بودند که این انسان فساد می‌کند، خون می‌ریزد، خرابی به بار می‌آورد؛ اما از کجا دانستند؟!
وجوهی برای این امر بیان شده است:
خداوند قبلاً آینده انسان را به‌طور اجمال برای
ملائکه بیان فرموده بود که این به دو صورت بیان شده است:
ملائکه از طریق
لوح محفوظ بر این امر که آدم و ذریه‌اش در زمین فساد و خون‌ریزی خواهند کرد، اطلاع یافتند؛ از‌این‌رو از روی تعجب سؤال می‌کنند، آیا کسی را در زمین قرار می‌دهی که فساد کند و
خون بریزد؟.
یعنی خداوند به ملائکه، خبر داده بود که از فرزندان این
آدم کسانی خواهند آمد که فساد و خون‌ریزی می‌کنند. پس از آنکه خدا آدم را آفرید فرشتگان بدین منظور سؤال کردند تا بفهمند آیا این همان کسی است که خداوند گفته بود، ذریّه‌اش فساد می‌کنند، یا غیر اوست؟.
عده‌ای تصور می‌کنند فرشتگان این مطلب را از سخن خداوند فهمیدند، آنجا که گفت: من در روی زمین خلیفه‌ای قرار خواهم داد. فرشتگان فهمیدند که
حاکمیت در زمین آنهم با امکانات محدودی که دارد، مزاحمت‌هایی در میان نسل آدم به‌وجود می‌آورد و این مزاحمت‌ها به درگیری‌ها و در نهایت به فساد و خون‌ریزی تبدیل می‌گردد
در واقع به‌خاطر پیش‌بینی صحیحی که از انسان خاکی و مادی و تزاحم‌های طبیعی آنها داشتند، خون‌ریزی و
فساد انسان را پیش‌بینی می‌کردند؛
به عبارت دیگر ملائکه خودشان این مطلب را از کلمه "
فِی الْأَرْضِ " (در روی
زمین ) دریافته بودند؛ زیرا می‌دانستند انسان از
خاک آفریده می‌شود و ماده به‌خاطر محدودیتی که دارد، طبعاً مرکز نزاع و تزاحم است؛ چه اینکه
جهان محدود مادی، طبع زیاده‌طلب انسا‌ن‌ها را نمی‌تواند اشباع کند؛ حتی اگر همه
دنیا را به یک فرد بدهند، باز ممکن است سیر نشود، این وضع ـ به‌ویژه در صورتی‌که توأم با احساس مسئولیت کافی نباشد، سبب فساد و خون‌ریزی می‌شود.
علامه
طباطیایی می‌گوید: چون می‌دانسته‌اند که موجود زمینی به‌خاطر اینکه مادی است، باید مرکب از قوایی غضبی و شهوی باشد و چون زمین محل تزاحم و محدود الجهات است و مزاحمات در آن بسیار می‌شود، مرکباتش در معرض انحلال، و انتظام‌هایش و اصلاحاتش در مظنه فساد و بطلان واقع می‌شود، حتما زندگی در آن جز به‌صورت
زندگی نوعی و اجتماعی فراهم نمی‌شود و بقا در آن به حد
کمال نمی‌رسد؛ جز با زندگی دسته جمعی و معلوم است که این نحوه زندگی بالآخره به فساد و خون‌ریزی منجر می‌شود.
بعضی دیگر از مفسران معتقدند فرشتگان، با
مشاهده انسان‌های پیش از حضرت آدم ـ علیه‌السلام ـ در عوالم دیگر یا در همین
عالم ،
این‌گونه پیش‌بینی کردند؛ یعنی پیش‌گویی فرشتگان به‌خاطر آن بوده که آدم، نخستین
مخلوق روی زمین نبود؛ بلکه پیش از او نیز مخلوقات دیگری بودند که به
نزاع و خون‌ریزی پرداختند و پرونده سوء پیشینه آنها سبب بدگمانی فرشتگان نسبت به
نسل آدم شد!
این
تفسیر های سه‌گانه چندان منافاتی با هم ندارند؛ یعنی ممکن است همه این امور سبب توجه فرشتگان به این مطلب شده باشد و اتفاقاً این یک واقعیت بود که آنها بیان داشتند و از‌این‌رو خداوند هم در پاسخ هرگز آن را انکار نفرمود؛ بلکه اشاره فرمود در کنار این واقعیت، واقعیت‌های مهم‌تری در‌باره انسان و مقام او وجود دارد که فرشتگان از آن آگاه نیستند! آنها فکر می‌کردند اگر هدف
عبودیت و بندگی است که ما مصداق کامل آن هستیم، همواره غرق در عبادتیم و از همه کس سزاوارتر به
خلافت ! بی‌خبر از اینکه عبادت آنها با توجه به اینکه
شهوت و
غضب و خواسته‌های گوناگون در وجودشان راه ندارد، با عبادت و
بندگی این انسان که امیال و شهوات او را احاطه کرده و شیطان از هرسو او را وسوسه می‌کند، تفاوت فراوانی دارد؛
اطاعت و فرمانبرداری این موجود طوفان‌زده کجا و عبادت آن ساحل‌نشینان آرام و سبک‌بار کجا؟! آنها چه می‌دانستند که از نسل این آدم پیامبرانی همچون حضرت
محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و
ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ و
نوح ـ علیه‌السلام ـ و موسی ـ علیه‌السلام ـ و
عیسی ـ علیه‌السلام ـ و
ائمه اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ و بندگان
صالح و
شهیدان جانباز و مردان و زنانی که همه هستی خود را عاشقانه در راه خدا می‌دهند، قدم به عرصه وجود خواهند گذاشت، افرادی که گاه فقط یک ساعت
تفکر آنها برابر با سال‌ها عبادت فرشتگان است.
پایگاه اسلام کوئست.
