راه‌های تحصیل محبت به خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: محبت خدا، شناخت خدا، عمل.
پرسش: چه کار کنیم که فقط به محبت خدا احتیاج داشته باشیم و فقط با خداوند درد دل کنیم و فقط به خاطر خدا و جلب محبت خداوند به کسانی که به ما خوبی نمی‌کنند، خوبی کنیم؟
پاسخ: اگر انسان به سوی خدا گام بردارد و محبت و دوستی او را در دل خویش جای دهد، خداوند نیز او را دوست می‌دارد و در همه کارهایش، او را یاری می‌کند.
محبت و دوستی انسان با خدا در صورتی امکان‌پذیر است که:
ابتدا
خداوند را بشناسد؛ چون محبت به دنبال
شناخت و معرفت حاصل می‌شود. تا
انسان نسبت به چیزی شناخت پیدا نکند، آن را دوست نمی‌دارد. بنابراین اولین گام در تحصیل
محبت به خدا، شناخت و معرفت آن
خالق بی‌همتاست.
اسلام همان‌گونه که اصل معرفت و تحصیل علم را امری مهم تلقی کرده و به آن اهمیت بسزایی داده است، معرفت و
شناخت خداوند را اولین درجه از معرفت‌ها می‌داند.
امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «
معرفة اللّه سبحانه اعلی المعارف؛
معرفت خداوند از عالی‌ترین معارف است».
و این مسئله بدین خاطر است که
ارزش هر معرفتی، بستگی به متعلق و موضوع آن دارد. شناخت خداوند که مقدمه برای ایجاد
محبت و دوستی با اوست، از سه راه حاصل می‌شود: ۱. راه دل و
فطرت؛ ۲. راه
حس و علم یا راه
طبیعت؛ ۳. راه
عقل یا راه استدلال و
فلسفه.
وقتی انسان توانست از یکی از این سه راه یا همه آن‌ها خداوند را تا حدودی شناخت، زمینه فراهم می‌شود و آمادگی پیدا می‌کند که به صورت علمی با خداوند دوستی و رابطه برقرار کند.
انسان می‌تواند با
مطالعه کتاب‌های
خداشناسی، عرفانی و فلسفی، معرفت و شناخت خود را نسبت به خداوند افزایش دهد.
بعد از مرحله شناخت، نوبت به
عمل می‌رسد. بهترین راه برای این‌که در عمل بتوانید
محبت خدا را در دل خود داشته باشید و فقط با خدا درد دل و ارتباط برقرار کنید، این است که سعی کنید در همه حالات و همه کارها توجه شما به
خدا باشد،
رضایت خدا را در نظر داشته باشید و امید به خدا داشته باشید. در این صورت کم‌کم محبت خدا در دل شما جای می‌گیرد.
قلب انسان مانند ظرفی است که بیش از یک چیز در آن جای نمی‌گیرد. اگر در آن سرکه باشد، دیگر نمی‌توان روی آن آب ریخت، اگر هم آب ریخته شود، خاصیت آب بودن خویش را از دست می‌دهد، اگر در قلب محبوبی غیر از خداوند منّان باشد، حب حضرتش جایی ندارد، مگر آنکه غیر او را از
قلب و دل خود خارج سازد. معنی
اخلاص در واقع همین است که قلب خود را برای خداوند خالص‌سازی به صورتی که غیر خدا در آن نباشد.
اگر در دل،
حب دنیا باشد، دیگر جایی برای دوستی خداوند وجود ندارد. در
روایات به این امر تصریح شده است که اولین گام در راه محبت و دوستی با خدا آن است که انسان محبت و
علاقه به دنیا را از دل خود خارج کند.
حضرت علی (علیه‌السلام) فرمود: «
اِن کنتم تحبّون اللّه فَاخرجوا من قُلوبکم حبَّ الدُنیا؛
اگر می‌خواهید خداوند را دوست داشته باشید، محبت دنیا را از قلب‌هایتان خارج کنید».
محبت به دنیا شامل تمام تعلقات مادی (مانند علاقه به مال و
ثروت، علاقه به جاه و
مقام و ...) می‌شود. این‌گونه تعلقات با محبت خدا سازگار نیست.
در برخی
روایات علاوه بر ترک محبت دنیا، به این نکته اشاره شده است که «هر کس می‌خواهد خدا را دوست داشته باشد، باید محبت
دشمنان اهل بیت (علیهم‌السلام) را از دل خود بیرون کند».
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «
واللّه ما احبَّ اللّة من اَحبَّ الدنیا و الی غیرنا؛
به خدا قسم! کسی که
دنیا و غیر ما (اهل بیت) را دوست داشته باشد، خدا را دوست ندارد».
بنابراین برای ایجاد دوستی با خدا در
عمل، دو کار لازم و ضروری است:
۱. ترک محبت دنیا؛ ۲. ترک محبت دشمنان اهل بیت (علیهم‌السلام)؛ به تعبیر دیگر دل نبستن به دنیا و ولایت‌پذیری، از اصول اساسی دوستی با خدا است.
برای پی بردن به میزان محبت خدا در دل، باید
اعمال و رفتار خود را مورد ارزیابی قرار دهید که آیا نشانه‌های محبت به خدا در رفتار شما وجود دارد یا نه! اگر می‌بینید کمرنگ است، سعی کنید با سعی و تلاش،
محبت خدا را در دل خود تقویت کنید مصداق واقعی دوست و محب خدا باشید. در این ارتباط به راهکارهای گفته شده عمل شود. با توجه به
آیات و
روایات و
سیره و سخنان بزرگان، نشانه‌های دوستی انسان با خداوند این است که:
خدا را بر همه محبوب‌های خود ترجیح دهد و قلبش مملو از
عشق او باشد.
در ظاهر و
باطن مطیع امر و نهی خدا باشد. کسی که می‌خواهد خدا را دوست داشته باشد، باید به گفته‌های او عمل کند.
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
اطع اللّه فی جمیع امورک فان طاعه اللّه فاضلة‌ُ علی ما سواه؛
در همه کارهایت خدا را
اطاعت کن که طاعت خدا از هر چیز برتر است».
خداوند نیز فرمود: «
قُلْ اِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ»؛
«بگو (ای پیغمبر) اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد».
اولیای خدا را به خاطر او دوست بدارد؛ اگر انسان واقعاً خدا را دوست می‌دارد، باید دوستی دیگران را در راستای دوستی خداوند قرار دهد. حتی دوستی
ائمه (علیهم‌السلام) و
مؤمنین نیز این‌گونه است، انسان، ائمه اطهار (علیهم‌السلام) و مؤمنین را از آن جهت دوست می‌دارد که خداوند امر نموده است.
و هم‌چنان در برابر افرادی که به ما خوبی نمی‌کنند، گذشت از خود نشان می‌دهیم چون خداوند
گذشت و
اخلاق شایسته را دوست می‌دارد. لذا باید همه کارهای ما برای خدا باشد، در آن صورت می‌توانیم با خدا دوست شویم.
همه اوقات غرق
ذکر و
یاد خدا باشد؛ البته این به معنای آن نیست که انسان همه کار و زندگی‌اش را تعطیل کند و فقط به
عبادت و
نماز مشغول باشد؛ بلکه مراد آن است که در همه کارها و در همه حالات خدا را در نظر داشته باشد و خداوند را ناظر بر اعمال خویش بداند.
با مال و جان در راه خدا تلاش کند: خداوند در
آیه ۵۴
سوره مائده یکی از خصوصیات محبان خود را
جهاد (با مال، جان و...) در راه خود می‌داند.
اگر انسان به سوی خدا گام بردارد و محبت و دوستی او را در دل خویش جای دهد، خداوند نیز او را دوست می‌دارد و در همه کارهایش یاری می‌کند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «راه‌های تحصیل محبت به خدا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۲/۲۳.
