داخل نشدن شیعیان در جهنم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شیعیان، جهنم، شفاعت، اطاعت از خدا، ایمان، تقوا، گناهان.
پرسش: به گفته امام صادق (علیه‌السلام) شیعیان جهنم را نخواهند دید؟ آیا این گفته صحت دارد؟ لطفاً توضیح دهید؟
پاسخ: صرف ادعای شیعه بودن باعث نجات آدمی نمی‌شود؛ بلکه
ایمان و التزام قلبی و باور به اعتقادات مذهب حقه (
تشیع) لازم است و در
عمل هم باید فردی مطیع بود. حال اگر شیعه‌ای پیدا شد که در ایمان و باور قلبی معتقد به خدا و رسول و
امامان معصوم است و در عمل هم بی‌اعتنا به فرامین الهی نیست، ولی گرفتار خیلی
رذایل اخلاقی است، تا موقعی که این صفات ناپسند او را از ایمان و باور قلبی‌اش خارج نکند و در حال
مرگ با ایمان از
دنیا برود، قابلیت دارد که در
روز قیامت شفاعت اولیای دین شامل حال او شود؛ چون به واسطه گوهر ایمان در
قلب او، این قابلیت را دارد که مورد
شفاعت قرار گیرد، ولو معاصی کثیری از او صادر شده باشد.
پس اگر کسی مدعی شیعه دوازده امامی است، ولی امر
نماز را خفیف می‌شمرد، ولو به ظاهر
محبت اهل بیت را هم در دل داشته باشد و با آن حال از دنیا برود، این‌چنین شخصی قابل برای شفاعت شدن نیست؛ چون از شرایط قابلیت برای شفاعت شدن این است که آدمی
مؤمن به خدا و
پیامبر و هر آنچه که بر او نازل شده باشد و نماز را خفیف نشمرد و فرض این است که این‌چنین آدمی در امر
نماز کوتاهی کرده و این مسئله مهم را خفیف شمرده است.
حدیثی که از
امام صادق (علیه‌السلام) در این باب وارد شده این است که
راوی می‌گوید به امام صادق (علیه‌السلام) گفتم:
شنیدم که می‌گفتی همه شیعیان به رغم آنچه در آنهاست (گناهانی که دارند) در
بهشت جای دارند. فرمود: به تو راست گفتم. به خدا سوگند! که همه آنها در بهشت جای دارند. گفتم: فدایت شوم
گناهان بسیارند و بزرگ! فرمود: اما در
قیامت همگی شما با
شفاعت پیامبر که خواسته‌اش برآورده می‌شود و یا جانشینش در
بهشت خواهید بود؛ اما به خداوند سوگند که من در
برزخ بر شما می‌ترسم. گفتم برزخ چیست؟ فرمود:
همان قبر است از هنگام
مرگ تا روز قیامت.
با توجه به این روایت پس از
قیامت و
محاسبه اعمال، هیچ شیعه‌ای از شیعیان داخل جهنم نمی‌شود؛ بلکه به شفاعت وجود
مقدس رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یا یکی از
امامان معصوم (علیهم‌السّلام) مشمول عنایات الهی قرار می‌گیرد و اهل نجات خواهد شد.
حال در اینجا دو پرسش اساسی به ذهن می‌آید اولاً مراد از
شیعه چه کسانی هستند، ثانیاً شفاعت به چه معناست و آیا مطلقاً شامل حال شیعیان می‌شود یا شرایطی هم دارد.
اما پرسش اول که مراد از شیعه چه کسانی هستند. برای پاسخ به این پرسش مراجعه می‌کنیم به متون روایی و از خود روایات
اهل بیت (علیهم‌السلام) تعریف شیعه و یا اوصاف شیعیان را به دست می‌آوریم:
امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: شیعیان ما تسلیم امر ما هستند و به فرمایشات ما
عمل می‌کنند با
دشمنان ما مخالف‌اند؛ پس هر کس این‌گونه نباشد از ما نیست.
جابر جعفی گفت:
امام محمدباقر (علیه‌السلام) فرمود: ای جابر! آیا کافی است برای کسی که ادعای
تشیع دارد بگوید که دوست‌دار ما اهل بیت است؟ به خدا سوگند! شیعه ما نیست مگر آن کسی که
تقوای خدا را رعایت کند و از او
اطاعت نماید.
امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: (عذرتراشی نکنید در معاصی خدا) و رأی‌های
باطل را متابعت نکنید (که ما شیعه هستیم و انتساب به اهل بیت اسباب نجات ماست) «به خدا قسم! شیعه ما نیست مگر کسی که اطاعت خدای تعالی کند».
پس، از منظر روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) شیعه کسی است که ملتزم به دستورات آنان باشد و در عمل هم فردی کوشا باشد.
همین‌جا سؤال دیگری مطرح می‌شود و آن اینکه اگر شیعه تنها کسانی باشند که مطیع فرمان خدا و اهل
تقوا و عمل صالح هستند، دیگر چه نیازی به شفاعت هست به عبارت دیگر، آنچه باعث نجات این‌گونه افراد می‌شود، همان
ایمان و عمل صالحشان است.
برای رسیدن به پاسخ این پرسش لازم است به معنای شفاعت و شرایط آن که در پرسش دوم مطرح شد توجه کرد.
حقیقت
شفاعت چیزی نیست جز وصول
رحمت و
مغفرت و
فیض پروردگار به بندگانش از طریق اولیا و برگزیدگان از عبادتش.
همان‌گونه که
خداوند متعال هدایتش را از طریق
انبیا و نخبگان از بندگان به عموم مردم در
دنیا ارزانی می‌کند، هم‌چنین مغفرتش را به سوی گناهکاران از طریق همین انسان‌های وارسته در
روز قیامت ارسال می‌کند. (به این منبع رجوع شود:
)
و اما شرایط شفاعت‌شوندگان، آیا هر کسی مشمول شفاعت اولیای دین قرار می‌گیرد یا تحت شرایط خاصی انسان‌های گناه‌کار موفق به شفاعت
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یا یکی از امامان معصوم (علیهم‌السلام) می‌شود.
شرایط شفاعت شوندگان، عبارت‌اند از:
۱.
شرک به خدا نداشته باشد.
۲. از روی
اخلاص شهادت به وحدانیت حق داشته باشد.
۳. معتقد به
پیامبران و روز رستاخیز و آنچه که خدا بر پیامبرانش نازل فرموده است.
۴. شفاعت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را تکذیب نکنند.
۵.
نماز را خفیف نشمرد.
حال اگر کسی با ایمان به خدا (و حفظ امورات فوق) از دنیا برود ولو مبتلا به
معاصی و گناهانی هم باشد که موفق به
توبه نشده است؛ ولی به واسطه داشتن گوهر «ایمان» جهنمی نخواهد بود؛ البته بار سنگین
گناهان او به وسیله
مصائب دنیا و سختی‌های برزخ و مواقف آغازین رستاخیز سبک می‌گردد و اگر با این‌ها از آلودگی گناهان پاک نشد، به وسیله شفاعت از
عذاب دوزخ نجات می‌یابد. (به این منبع رجوع شود:
)
پس با توجه به مطالب بیان شده، پاسخ نهایی عبارت است از:
صرف ادعای شیعه بودن باعث نجات آدمی نمی‌شود؛ بلکه ایمان و التزام قلبی و باور به اعتقادات مذهب حقه (
تشیع) لازم است و در
عمل هم باید فردی مطیع بود. حال اگر شیعه‌ای پیدا شد که در
ایمان و باور قلبی معتقد به
خدا و رسول و امامان معصوم است و در عمل هم بی‌اعتنا به فرامین الهی نیست؛ ولی گرفتار خیلی رذایل اخلاقی است، تا موقعی که این صفات ناپسند او را از ایمان و باور قلبی‌اش خارج نکند و در حال مرگ با ایمان از دنیا برود، قابلیت دارد که در روز قیامت شفاعت اولیای دین شامل حال او شود؛ چون به واسطه گوهر ایمان در
قلب او، این قابلیت را دارد که مورد
شفاعت قرار گیرد، ولو معاصی کثیری از او صادر شده باشد.
پس اگر کسی مدعی شیعه دوازده امامی است، ولی امر نماز را خفیف می‌شمرد، ولو به ظاهر
محبت اهل بیت را هم در دل داشته باشد و با آن حال از دنیا برود، این‌چنین شخصی قابل برای شفاعت شدن نیست؛ چون از شرایط قابلیت برای شفاعت شدن این است که آدمی
مؤمن به خدا و پیامبر و هر آنچه که بر او نازل شده باشد و
نماز را خفیف نشمرد و فرض این است که این‌چنین آدمی در امر نماز کوتاهی کرده و این مسئله مهم را خفیف شمرده است.
در نتیجه معنای روایت
امام صادق (علیه‌السلام) چنین خواهد بود:
هیچ شیعه‌ای با آن تعریفی که از شیعه بیان شد، به جهنم نمی‌رود. شیعیان دو دسته می‌شوند: شیعه‌ای که عملش او را بهشتی می‌کند و شیعه‌ای که برای بهشتی شدن، عملش کافی نیست و با انضمام شفاعت بهشتی می‌شود. پس شیعیان چه از گروه اول باشند و چه از گروه دوم
جهنم نخواهند رفت؛ اما
عذاب و عقاب بر گناهکاران شیعه در برزخ حتمی است (البته اگر در
دنیا یا هنگام جان کندن با مکافات و عذاب گناهانشان پاک نشوند)؛ چراکه
ائمه قول و وعده شفاعت در
برزخ را به ما نداده‌اند و به عهده ما و خدا گذاشته‌اند.
۱. معاد در قرآن، تفسیر موضوعی، ج۵، آیت‌الله جوادی آملی.
۲. منشور جاوید، ج۸، آیت‌الله سبحانی.
۳. عدل الهی، شهید مرتضی مطهری.
۴. معاد، محسن قرائتی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «داخل نشدن شیعیان در جهنم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۴/۲۰.
