خوش‌آمد گویی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خوش‌آمد گویی،
سیره،
ائمه علیهم‌السلام،
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله.
پرسش:سیره و روش پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و
امامان ـ علیهم‌السلام ـ در
خوش‌آمد گویی به فردی که وارد یک جمع می‌شود، چگونه بود؟
پاسخ: درباره رفتار پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و ائمه اطهار ـ علیهم‌السلام ـ با شاگردان و افراد ناشناس روایات و شواهد زیادی ـ هم در سخنان و هم در سیره عملی ـ در دست است که الگویی کامل برای
اخلاق اجتماعی خواهد بود؛ مانند این‌که پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: «نرمی و خوش‌خویی کنید نسبت به کسی که (
علم و
دانش ) به او یاد می‌دهید و برای کسی که از او
یاد می‌گیرید».
پاسخ در چند بخش زیر تنظیم شده است:
در منابع حدیثی، این
روایت نقل شده و بنا بر تحقیق، معتبر است. در آن آمده: «حَبابَه والبِیّه»
برای تشخیص
امامت سنگریزه‌ای به‌صورتِ مُهر کرده از
امام علی ـ علیه‌السلام ـ داشت که آن حضرت برای تشخیص امامتِ پس از خود به حَبابه داده بود که هرکس مُدعی امامت شد و توانست مانند این سنگ را مُهر کند، او امامی است که باید از او اطاعت کند. تا این‌که در زمان امامت
امام حسن مجتبی ـ علیه‌السلام ـ وقتی نزد آن حضرت آمد، زمانی بود که آن حضرت در مسند امیر المؤمنین
علی ـ علیه‌السلام ـ نشسته و مردم از او سؤال می‌کردند. آن حضرت فرمود: ای حبابه والبیه! حبابه گفت: بله، مولای من؛ امام حسن ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «آنچه همراه داری بیاور». حبابه آن سنگریزه را به
امام ـ علیه‌السلام ـ برای مُهر امامت تقدیم کرد. سپس در زمان امامت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ که آن حضرت در مسجد رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بود، و وقتی حَبابه در
مسجد حضور یافت، امام حسین ـ علیه‌السلام ـ او را نزد خود خواند و خوش‌آمد گفت و سپس به او فرمود: «دلیل آنچه تو می‌خواهی موجود است، نشانه امامت را می‌خواهی؟ حبابه گفت: آری، ای آقای من! سپس
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «آنچه با خود داری بیاور» و حبابه آن سنگ را برای مهر امامت به آن حضرت تقدیم کرد.
درباره
رفتار و فروتنی پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و ائمه اطهار ـ علیهم‌السلام ـ با شاگردان و افراد ناشناس، روایات و شواهد زیادی ـ هم در سخنان و هم در سیره عملی ـ در دست است که الگویی کامل برای اخلاق اجتماعی خواهد بود. مجلس درس و موعظه پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و امامان
معصوم علیهم‌السلام،
مجلس علم و وقار و زینت‌بخش اهل علم بود. مردم نزد آنان جمع می‌شدند و علم گسترده و
حدیث راستین را می‌آموختند. هر‌چند در زمان امامت برخی از امامان ـ علیهم‌السلام ـ مانند امام حسن مجتبی ـ علیه‌السلام ـ و امام حسین ـ علیه‌السلام ـ که مصادف با سلطه زورگویانه
معاویه و
یزید بود، اوضاع و احوال بر آنان بسیار تنگ شد و جریان‌های روز اجازه نداد تا آنها مانند
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ و
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ مجلس درس و بحث و خطابه به‌صورت گسترده تشکیل دهند. از این‌رو تنها گروهی از خواص با آنان رفت‌و‌آمد داشته و گاهی مسائلی در
احکام از آن حضرات می‌پرسیدند که روایات محدود آن بزرگواران در منابع حدیثی موجود است.
اکنون، درباره شیوه رفتار معصومان ـ علیهم‌السلام ـ با دیگران (ازجمله
شاگردان و مهمانان و افراد ناشناس) و نیز سفارش آنان به این شیوه، به چند نمونه از روایات بسنده می‌شود:
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «نرمی و خوش‌خوبی کنید نسبت به کسی که (علم و دانش) به او یاد می‌دهید و برای کسی که از او یاد می‌گیرید».
«از اخلاق پیامبران و صدیقین، خوش‌رویی هنگام
دیدار و دست دادن هنگام ملاقات است».
« ابان‌بن محمد» از «ابان‌بن تغلب» نقل کرده که وقتی ابان بن تغلب خدمت امام صادق ـ علیه‌السلام ـ رسید، همین که نگاه امام ـ علیه‌السلام ـ به او افتاد، دستور داد که بالشی برای او بیاورند و با او
مصافحه کردند و او را در
آغوش گرفته و خوش‌آمد گفتند.
یکی از
فقها‌ی
شیعه در بحث با فردی ناصبی او را با
حجت و دلیل خود مجاب ساخت. پس روزی آن فقیه شیعی بر حضرت
امام هادی ـ علیه‌السلام ـ وارد شد و نزد آن حضرت جمعی از علویان و بنی‌هاشم گرد آمده بودند، امام ـ علیه‌السلام ـ آن فقیه شیعی را پیوسته
احترام نمود. این عمل بر اشراف حاضر در مجلس گران آمد، علویان هیچ نگفتند؛ ولی شخصی از بنی‌هاشم رو به حضرت کرده گفت: ای زاده رسول خدا! این‌گونه فردی عامی را بر
سادات بنی‌هاشم از اولاد أبو‌طالب و هاشم ترجیح می‌دهی؟! حضرت فرمود: مبادا مشمول افرادی شوید که
خداوند درباره آنها فرموده: «آیا ندیدی کسانی را که بهره‌ای از
کتاب (آسمانی) داشتند، به‌سوی کتاب الهی دعوت شدند تا در میان آنها داوری کند، سپس گروهی از آنان، (با علم و آگاهی) روی می‌گردانند؛ در‌حالی‌که (از قبول حق) اعراض دارند؟»،
آیا به
حکم قرآن تن می‌دهید؟ گفتند: آری. فرمود: مگر خداوند نمی‌فرماید: «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! هنگامی که به شما گفته شود مجلس را وسعت بخشید (و به تازه‌واردها جا دهید)، وسعت بخشید، خداوند (
بهشت را) برای شما وسعت می‌بخشد و هنگامی که گفته شود برخیزید، پس برخیزید؛ اگر چنین کنید، خداوند کسانی را که ایمان آورده‌اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می‌بخشد و خداوند به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است!» و برای
دانشمند مؤمن جز رفعت و بلندی بر مؤمن غیر
عالم رضایت نداده؛ همچنان‌که برای مؤمن جز رفعت و بلندی بر غیر
مؤمن رضایت نداده است... پس چگونه منکر این رفعت (و احترام) من نسبت به این مرد، که خدا او را بالا برده، شده‌اید؟...».
«سلمی» کنیز
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ گفت: هریک از برادران (دینی) آن حضرت که به خانه آن جناب می‌آمدند، آنها را با
غذا‌ی خوب پذیرایی می‌کرد و لباس‌های عالی به ایشان می‌داد و پول نیز می‌بخشید و می‌فرمود: نیکی و ارزش
دنیا کمک به برادران و دوستان است.
امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: روزی دو نفر از انسان‌های مؤمن به‌صورت مهمان به خانه امیر‌مؤمنان
علی ـ علیه‌السلام ـ وارد شدند، امام ـ علیه‌السلام ـ برخاست، احترام کرد و آن دو را در بالای مجلس نشاند و خود در مقابل آنان نشست و چون وقت خوردن غذا بود، پس از لحظاتی دستور داد تا غذایی برای آنان آماده سازند،
غذا آماده شد، سفره را گسترانیدند و مشغول خوردن غذا شدند، چون به پایان رسید، قنبر خادم
امام علی ـ علیه‌السلام ـ با ظرف آب، تشت و حوله‌ای در دست آمد تا آب به روی دست مهمانان
امام ـ علیه‌السلام ـ بریزد و آنان دست‌هایشان را بشویند و خشک کنند؛ اما ناگهان امام علی ـ علیه‌السلام ـ از جای برخاست و ظرف آب را از قنبر گرفت تا خودش به روی دست مهمان بریزد. مهمان که این‌گونه رفتار متواضعانه را از امام مشاهده کرد، خود را به روی
زمین به
خاک انداخته و گفت: مولای من، خدا مرا ببیند و شما
آب به دست من بریزید، هرگز! اما امام ـ علیه‌السلام ـ دوباره با
کمال فروتنی فرمود: بنشین و دستانت را بشوی؛ چراکه خدا تو را می‌بیند و برادر دینی‌ات که با تو فرقی ندارد... پس آن شخص نشست و امام علیه‌السلام، آب را با کمال
فروتنی به رو دستان و می‌ریخت و او دستانش را می‌شست...»، سپس امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «هر کس در این کارها پیرو
علی ـ علیه‌السلام ـ باشد، او
شیعه واقعی خواهد بود».
پایگاه اسلام کوئست.
