بحار الانوار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بحارالانوار.
پرسش: لطفاً در مورد کتاب بحارالانوار توضیح دهید که آیا از کتب معتبر شیعه است؟
پاسخ: کتاب‌های معتبر حدیثی شیعه، «کتب اربعه» است و این
کتب اربعه برگرفته از ۴۰۰ کتاب به نام اصول اربعمأه که
صحابه و
تابعین آن را جمع‌آوری کرده‌اند می‌باشد. کتاب بحار الانوار، یکی از کتب اربعه است.
کتاب‌های معتبر حدیثی شیعه، «کتب اربعه» است و این
کتب اربعه برگرفته از ۴۰۰ کتاب به نام
اصول اربعمأه که
صحابه و
تابعین آن را جمع‌آوری کرده‌اند می‌باشد. کتب اربعه عبارت‌اند از:
الکافی فی الاصول و الفروع و الروضه؛ این کتاب از نخستین جوامع حدیثی
شیعه است که در زمان
غیبت صغری شکل گرفت و توسط ابوجعفر محمد بن یعقوب
کلینی، متوفی ۳۲۸ هـ در سه بخش، اصول،
فروع و
روضه و مشتمل بر ۱۶۱۹۹
حدیث می‌باشد.
من لا یحضره الفقیه؛
ابوجعفر محمد بن
علی بن بابویه قمی، معروف به
شیخ صدوق، متوفی (۳۸۱ هـ) و مشتمل بر ۵۹۶۳ حدیث فقهی می‌باشد.
تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، یکی دیگر از کتب اربعه شیعه است.
الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار.
دو
کتاب حدیثی (تهذیب الاحکام و استبصار)، تألیف شیخ
طائفه ابوجعفر محمد بن حسن
طوسی، متوفی (۴۶۰ هـ) می‌باشد.
تهذیب مشتمل بر ۱۳۵۹۰ حدیث و استبصار مشتمل بر ۵۵۱۱ حدیث می‌باشد.
اکنون مواردی را درباره کتاب بحار الانوار بیان می‌کنیم:
کتاب «بحارالانوار» توسط علامه مجلسی (متوفای ۱۱۱۰ قمری)، در سال (۱۰۷۰ هـ.ق) به مدت ۴۰ سال به رشته تحریر درآمد.
نخستین چاپ جلد اول و دوم کتاب در کشور
هندوستان در سال ۱۲۴۸ هـ.ق بوده و در سال ۱۲۷۰ هـ.ق در
ایران تا ۱۰ جلد به چاپ رسیده است و چاپ‌های گوناگونی در طی این سالیان صورت گرفته و بهترین چاپ اخیر بحار، در ۱۱۰ جلد توسط
مؤسسة الوفا، دار احیاء التراث العربی، بیروت می‌باشد.
مهم‌ترین ویژگی این کتاب این است که:
۱. به تمام موضوعات
دین پرداخته و آنها را پرورش داده است؛
۲. به جمع‌آوری
احادیث از
نسخه‌های خطی همت داشته است؛
۳. مطالبی که در بحار از بعضی از کتاب‌ها نقل شده، بعدها آن کتاب‌ها از بین رفته است؛
۴.
علامه مجلسی در نقل احادیث دقت بسیاری به خرج می‌داد و اگر نسخه معتبر و خطی نداشت، آن را تذکر می‌داد و هر حدیثی را صحیح می‌دانست، می‌آورد. اما بعضی‌ها قائل هستند که علامه، احادیث درست و نادرست را جمع‌آوری کرده تا از تلف شدن در امان باشند و انتخاب را به آیندگان سپرده است.
کتاب بحار، همانند هر کتاب دیگری دارای روایات صحیح و معتبر و نیز روایات ضعیف السند می‌باشد. شاید غیر از
قرآن کریم، هیچ کتاب دیگری را نتوان ادعا نمود تمام محتوای آن صددرصد صحیح و قطعی می‌باشند.
علامه درباره علت نام‌گذاری این
کتاب به بحار می‌گوید: چون این کتاب مشتمل بر همه علوم و حکمت‌ها و
اسرار بوده و خواننده را از سایر کتاب‌های حدیثی بی‌نیاز می‌کند، آن را به «
بحارالانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمه الاطهار ـ علیهم‌السلام ـ یعنی؛ دریای نور که دربردارنده درّها احادیث
امامان معصوم علیهم‌السلام می‌باشند، نامیدم.
ایشان هدف از نوشتن این
کتاب را به دسترسی آسان دانش‌پژوهان به احادیث معصومین، پراکندگی احادیث و تجمع آنها، از بین رفتن کتاب‌ها و نسخه‌های خطی روایی، گرایش مردم ـ به‌خصوص در
اصفهان ـ به
صوفیان و دوری از احادیث
معصومین ـ علیهم‌السلام ـ و... می‌داند.
لازم به ذکر است که این کتاب، شامل کل روایات
معصومین نمی‌باشد و شاهد بر این مدعا، کتاب
مستدرک است که بعدها نوشته شده است. علاوه بر آن علامه مجلسی از کتب مشهور و
متواتر و معروف، روایات کمتر نقل کرده است؛ مانند:
کتب اربعه،
صحیفه سجادیه،
نهج‌البلاغه و....
امام خمینی در توصیف این کتاب می‌فرماید: کتاب «بحارالانوار» که تألیف عالم بزرگوار
محدث عالی مقام،
محمدباقر مجلسی است، مجموعه‌ای است که قریب چهارصد کتاب و
رساله که در حقیقت یک کتاب‌خانه‌ای کوچکی است که با یک
اسم نام برده می‌شود. صاحب این کتاب چون دیده کتاب‌های بسیاری از احادیث است که به‌واسطه کوچکی و گذشتن زمان، از دست می‌رود؛ تمام آن کتاب‌ها را بدون آنکه التزام به
صحت آنها داشته باشد، در یک مجموعه به اسم بحارالانوار فراهم کرده است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بحار الانوار»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۰۵.
