آداب پیش از تولد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: احکام اسلام، تولد فرزند، فرایض دینی، آداب زناشویی، لقمه حلال، آزمایش‌های ژنتیکی، بهداشت جسمی و روحی.
پرسش: لطفاً توصیحی در مورد احکام اسلام و اعمالی که قبل از بچه‌دار شدن باید انجام داد، بدهید؟
پاسخ: برخی اعمال و آدابی که پدر و مادر قبل از تولد فرزند باید رعایت کنند، بدین قرار است: انجام فرایض دینی، مراعات آداب زناشویی، خوردن غذای حلال و پاکیزه و میوه‌های متنوع، انجام آزمایشات ژنتیکی، جلوگیری از افسردگی‌های روحی، تماشای مناظر زیبا، رعایت
بهداشت جسمی، ورزش و ... .
با رعایت این نکات می‌توان به داشتن خانواده‌ای موفق و پر‌نشاط و جامعه‌ای ایده‌آل امیدوار بود.
کودکان، گل‌های باغ
زندگی و آینده‌سازان جامعه هستند.
دین مبین اسلام برای شکوفایی جامعه‌ی اسلامی زیباترین دستورات را در این زمینه بیان نموده است؛ که برخی از آنها به شرح ذیل است:
از آنجا که هیچ پیوندی مانند پیوند میان زن و شوهر نیست؛
خداوند متعال آن را از نشانه‌های خود معرفی می‌کند:
«
وَ مِنْ آیاتهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِنْ أَنْفُسِکُمْ أًزواجاً ِلتسْکُنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَّوَدةً وَ رَحْمَةً إنَّ فی ذلِکَ لایاتٍ لِقومٍ یَتَفَکَّرونَ»؛ «و از آیات و نشانه‌های خدا این است که از نوع خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدان‌ها آرام گیرید و میانتان
رحمت و دوستی نهاد. آری، در این نعمت برای مردمی که می‌اندیشند، قطعاً نشانه‌هایی هست.»
و از طرفی از حقوق کودک، برخورداری از سلامت جسم و روان است و بخشی از سلامت جسمی و روانی کودک از طریق
پدر و مادر و به‌وسیله وراثت به فرزند منتقل می‌شود،
اسلام توصیه می‌کند به هنگام
ازدواج و تشکیل زندگی مشترک هر یک از زوجین در صفات و خصایص روحی و جسمی طرف مقابل دقت کند تا محصول زندگی مشترک، فرزندی سالم باشد.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «جایگاه مناسبی برای
نطفه خود برگزینید؛ زیرا ریشه‌ها (ژن‌ها) سرایت‌کننده‌اند.»
نبی اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در جایی دیگر فرموده‌اند: «از سبزه‌ها و گیاهانی که در میان مزبله و خار و خاشاک می‌روید، بپرهیزید. پرسیدند: ای
رسول خدا! این سبزه و گیاهان چیستند؟ فرمود:
زن زیبایی که در محیط خانوادگی پست و آلوده پرورش یافته باشد».
از این جهت انجام آزمایش‌های ژنتیکی و خونی برای جلوگیری از مشکلات جسمی و روانی فرزندان ضروری است.
یکی دیگر از دستورات اسلام،
دعا و کسب آمادگی‌های روحی لازم برای پذیرش مسئولیت پرورش فرزند است.
امام چهارم حضرت زین‌العابدین ـ علیه‌السلام ـ به یکی از یارانش این دعا را یاد داد که هفتاد مرتبه بخواند و از خداوند فرزند شایسته بخواهد:
«
رَبِّ لا تَذَرْنی فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْوارِثین، واجعل لی من لدنک ولیا یرثنی فی حیاتی و یستغفرلی بعد موتی واجعله خلفا سویا و لاتجعل للشیطان فیه نصیبا، اللهم انی استغفرک و اتوب الیک انک انت الغفور الرحیم»؛ «خداوندا! ای که تو بهترین وارثی، مرا تنها مگذار و از سوی خویش برایم یاوری قرار ده که در حیاتم وارث من باشد و بعد از
مرگ برایم طلب آمرزش کند. خدایا او را جانشین سالم قرار ده و از فریب
شیطان او را محفوظ بدار. خدایا از تو آمرزش می‌طلبم و به‌سوی تو باز می‌گردم.»
طبق بعضی از
روایات، هم‌بستر شدن و نزدیکی با همسر در ایام و ساعاتی مکروه و نامناسب است:
۱. در شب و روزی که ماه و خورشید گرفته است؛
۲. هنگام غروب خورشید؛
۳. هنگام
طلوع فجر تا طلوع آفتاب؛
۴. شب اول ماه (غیر از
ماه رمضان)؛
۵. در شب آخر ماه؛
۶. بعد از احتلام در
خواب؛
۷. در جایی که کودکی باشد که به آنها نگاه کند یا سر و صدای آنها را بشنود؛ هر چند چیزی متوجه نشود؛
۸. نگاه کردن به فرج هنگام
عمل زناشویی؛
۹. به‌صورت عریان؛
۱۰. در زیر
آسمان؛
۱۱. رو به قبله و پشت به قبله؛
۱۲. هنگامی که شکم پر است.
در این‌جا به
حکمت چند مورد از دستورات بالا اشاره‌ای می شود:
ابوسعید خدری نقل می‌کند که
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله ضمن سفارش به
حضرت علی علیه‌السلام فرمود: «یا
علی! با همسرت اول، وسط و آخر ماه مجامعت نکن، چون باعث جنون، جذام و نقص عضو و نقص
عقل همسر و فرزندش می‌شود».
البته لازم است توجه شود که اگر‌چه نمی‌توان اعتبار همه‌ی این روایات را ثابت کرد، اما پاره‌ای از آنها از اعتبار و وثاقت کافی برخوردار و توجه به آنها لازم است.
نکته دیگر آن‌که بیان چنین فلسفه‌هایی، به معنای آن نیست که حتماً چنین خواهد شد؛ بلکه به معنای آن است که چنین اقتضایی دارد و در صورت وجود دیگر عوامل، تأثیر می‌کند؛ لیکن در مواردی نیز ممکن است به سبب فقدان پاره‌ای از شرایط، نتیجه دیگری به دست آید.
ناگفته نماند اکنون برخی پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند همان‌گونه که تفاوت شب‌های مهتابی و غیر مهتابی در جزر و مد دریا مؤثر است، بر وضعیت بدن
انسان و مسائل خاص هم‌بستری نیز مؤثر می‌باشد.
پس نباید به صرف عدم اثبات همه‌ی آن‌چه در روایات آمده از طرف
علم، این مسائل را نادیده انگاریم و توجهی بدان ننماییم.
تغذیه صحیح مادر در این دوران خاص موجب رشد جسمانی و عقلانی جنین می‌گردد. بنابر‌این در زمان بارداری باید از شش دسته مواد غذایی شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، قندها،
آب، ویتامین‌ها و املاح معدنی استفاده شود.
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «اطعموا المراة فی شهرها الذی تلد فیه التمر فان ولدها یکون حلیما، تقیا»؛ «بانوان را در ماهی که وضع حمل می‌کنند «خرما» بخورانید تا فرزاندانشان حلیم و پرهیزکار گردند».
خرما منبع انرژی است. با پیشرفت دوران بارداری نیاز به مواد انرژی زا افزایش می‌یابد. به‌طور معمول در سه ماهه اول بارداری صدوپنجاه گرم ماده انرژی‌زا در روز مورد نیاز است؛ ولی این مقدار در ماه‌های آخر بارداری، به‌خصوص بعد از ماه پنجم، به حدود دویست و بیست و پنج گرم در روز افزایش می‌یابد.
چه تحسین‌برانگیز است
سخن پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که بر خوراندن خرما به مادر در ماه‌های آخر بارداری، یعنی همان زمان که نیاز افزایش می‌یابد، تأکید می‌ورزد و نتیجه تشویقی (خردورزی و پارسایی) را نیز دنبال آن می‌آورد تا مادر، خود را ملزم به
عمل بداند.
امام صادق علیه‌السلام نیز می‌فرماید: «و اطعموه حبالاکم فانه یحسن اولادکم»؛ «به
زنان باردار «به» بخورانید، اطفال شما را زیبا می‌کند».
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «هر
زن آبستن که «خربزه» بخورد، بچه‌اش زیبا و خوش‌اخلاق می‌گردد».
هم‌چنین فرمودند: به زنان آبستن سفارش کنید «به» بخورند تا فرزاندانشان خوش اخلاق شوند.
امام رضا علیه‌السلام فرمودند: خوردن «به»
عقل و هوش را زیاد می‌کند.
و هم‌چنین آن حضرت می‌فرمایند: «به زنان حامله «کندر» بخورانید تا فرزندی که در بطن دارند، اگر پسر است باهوش و دانا و شجاع و اگر دختر است، خوش‌قیافه و خوش‌اخلاق و ... گردد.»
البته پرهیز از غذاهای حرام و شبهه‌ناک از جمله مسائل بسیار مهمی است که پدر و مادرها باید دقت بیش‌تری نسبت به آن داشته باشند.
«الْفرْدَوْس، عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ مَنْ أَکَلَ لُقْمَةَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاةٌ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَةٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ کُلُّ لَحْمٍ یُنْبِتُهُ الْحَرَامُ فَالنَّارُ أَوْلَی بِهِ وَ إِنَّ اللُّقْمَةَ الْوَاحِدَةَ تُنْبِتُ اللَّحْم»؛ پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند: «کسی که یک
لقمه حرام بخورد تا چهل شب
نماز او قبول نمی‌شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌گردد و هر گوشتی که از حرام بروید، سزاوار
آتش جهنم است و از یک لقمه نیز
گوشت روییده می‌شود».
یکی از مسائل مهم مطرح شده در
سلامت مادر و
جنین، بهداشت روانی مادر در دوران بارداری و حمایت
خانواده از مادر در زمان حاملگی است. اگر مادر در این هنگام احساس کند مورد توجه و حمایت اطرافیان قرار دارد، مشکلات ناشی از این دوران را به‌راحتی تحمل کرده، می‌تواند از لحاظ جسمی و روانی فرزندی سالم به
دنیا آورد.
خداوند تبارک و تعالی با یادآروی مشکلات زمان بارداری و رنج‌های فراوان ناشی از حمل جنین به انسان سفارش می‌کند، پدر و مادر ـ به‌ویژه مادر ـ را فراموش نکند.
وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّی إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ
دراین آیه نوعی حمایت روانی از مادر مشاهده می‌شود.
رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از این دوران به نیکی یاد کرده، و می‌فرمایند: «اذا حملت المراة کانت بمنزلة الصائم القائم المجاهد بنفسه و ماله فی‌سبیل الل ه...»؛ «هنگامی که زن آبستن می‌شود، مانند کسی است که روزها
روزه بگیرد و شب‌ها در
عبادت خدا شب‌زنده‌دار باشد».
افسردگی در این دوران می‌تواند نقش مخربی داشته باشد.
گفته می‌شود: افسردگی در دوران بارداری به مراتب شایع‌تر از افسردگی پس از زایمان است و می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد. افسردگی پس از زایمان پدیده‌ای است که حدود ده درصد از زنان دچار آن می‌شوند و گاه به فرزندان خود آسیب وارد می‌کنند. افسردگی
اضطراب و تحریک‌پذیری، شایع‌ترین شکایات زنان در دوران بارداری و یا پس از زایمان است که معمولاً به خودی خود سپری می‌شود؛ اما اگر این حالت‌ها ادامه داشته باشد، منجر به عصبانیت‌های شدید، احساس
گناه و سردرگمی می‌شود؛ به نظر می‌رسد توجه به آیات و روایاتی که بیان کردیم، می‌تواند از افسردگی جلوگیری نماید.
تحقیقات نشان می‌دهد افراد
مؤمن و مذهبی بیش از سایرین عمر می‌کنند و دلیل آن نماز خواندن مرتب است که باعث کاهش فشار خون آنان می‌شود. محققان فشار خون مسلمانان را اندازه‌گیری کردند و دریافتند فشار آنها پایین‌تر از حد متوسط است. این افراد دارای اعتقادات راسخ مذهبی بوده و به‌طور مرتب نماز می‌خوانند.
عدم کنترل فشار خون بالا می‌تواند به سکته، حمله قلبی، نارسایی احتقانی قلب و یا نارسایی کلیوی منجر شود؛ از‌این‌روی به‌جا آوردن فرایض دینی و عبادی مثل نماز و
دعای پدر و مادر می‌تواند در
روح و روان
کودک تأثیری بسزا داشته باشد و همان‌طوری که خواندن
قرآن،
ذکر خدا ، نماز و دعا، سبب اطمینان و
آرامش قلب مادر است، باعث آرامش جنین نیز خواهد بود.
آن‌چه بیان شد تنها گوشه‌ای از سفارشات است و نکاتی همچون مشاهده مناظر زیبا،
ورزش
و... هم می‌توانند از دیدگاه اسلامی مورد تأکید باشند؛ لذا بحث کامل پیرامون این موضوع در این مجال مختصر نمی‌گنجد و باید برای دریافت اطلاعات جامع و کامل به کتب مربوطه مراجعه کرد.
پایگاه اسلام کوئست.
