کوکبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کوکبی،
امام‌زاده ابراهیم،
قیام.
پرسش: قیام کوکبی در
تاریخ چیست؟ و
امام‌زاده ابراهیم در شهر
زنجان از فرزندان کدام
امام است؟ کوکبی کیست؟
پاسخ: حسین بن احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن اسماعیل ارقط بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی‌طالب معروف به کوکبی از سادات معروف و جلیل‌القدر حسینی است که در دوره خلافت
مستعین عباسی (۲۴۸ ـ ۲۵۲) قیام نمود.
او به طرفداری از حسن بن زید بر علیه کارگزاران
خلافت عباسی قیام کرد.
محل قیام او پیرامون شهرهای قزوین و زنجان فعلی بود که موفق شد کارگزاران طاهر را که وابسته به خلافت بودند و در
ظلم به آل‌محمد از هیچ کاری دریغ نمی‌ورزیدند. از این مناطق اخراج کند و خود در این منطقه به تشکیل
حکومت و گسترش
شیعه اقدام کند
حکومت و سیطره کوکبی چندین سال در این مناطق استمرار یافت. در این سال‌ها علاوه بر این مناطق شهرهای آمل و طبرستان و گیلان در اختیار
سادات علوی بود که سردسته این سادات حسن بن زید بود که در شهر ری سکنا گزیده بود که به
دعوت اهالی این مناطق به قیام علیه کارگزاران خلافت دست زد و تا حدودی در سیطره این مناطق موفقیت چشمگیری را به دست آورده بود.
در دوره خلافت مستعین و خلفای پیش و بعد از او که مدت خلافت آنها به‌خاطر عدم
اقتدار و نفوذ ترکان در دربار
خلفا ی عباسی بسیار کوتاه بود، ممالک اسلامی از خلافت مرکزی
تبعیت کمتری داشتند؛ به‌طوری که هر امیری به اقتدار و زور
شمشیر خود مناطقی را تصرف می‌نمود و
خلیفه امارت و حکومت او را بر آن سرزمین تأیید می‌نمود و خلعتی که به‌طور تشریفاتی نشان خلافت شمرده می‌شد، برای او فرستاده می‌شد که تابعیت اسمی به خلافت محسوب شود.
در این دوره از
تاریخ اسلام قیام‌های بسیای بر علیه خلافت عباسی در سرزمین‌های اسلامی از جمله ایران انجام می‌گرفت که اکثر این قیام‌ها مبنای عقیدتی و با گرایشات شیعی انجام می‌گرفت که در نوع خود اقتدار سیاسی
خلافت را تحت تأثیر فرسایشی قرار می‌داد و از طرف قیام سادات حسنی و حسینی (علویان) به
گسترش تشیع در ایران می‌انجامید.
قیام
کوکبی که خود از
سادات و
علویان بود، در مناطقی از ایران که با استان‌های مازندران و گیلان فعلی ارتباط جغرافیایی داشت ـ زنجان و قزوین ـ چون مناطقی از این دو شهر که منطقه طارم علیا و سفلی معروف است، با استان گیلان مرتبط بوده و از نظر جغرافیایی و فرهنگی نیز شباهت‌های نزدیکی بین آنها وجود دارد؛ زیرا
تشیع و گرایش بر
خاندان نبوت در این مناطق نیز ریشه‌دار بوده است. لذا قیام کوکبی در حمایت از حسن بن زید در این منطقه انجام گرفته و مورد حمایت مردم این مناطق بوده است که وابستگان خلافت را از آن اخراج نمودند و به
اطاعت کوکبی در آمدند.
امام‌زاده ابراهیم که در شهر زنجان دارای بقعه و
زیارتگاه بوده و از تجلیل و احترام قابل توجهی در بین اهالی این دو استان برخوردار است که
مقبره او مدفن علمای بسیار بزرگی بوده و مطاف و مزار دوست‌داران اهل‌بیت می‌باشد و کرامت فراوانی از آن بقعه نقل شده که در بین مردم استان زنجان مشهور است.
درباره نسب او اختلاف وجود دارد اما براساس کاوش و تحقیق یکی از علمای بزرگ زنجان که در
علم انساب و
رجال مهارت کم‌نظیر داشته، نسب آن
امام‌زاده محترم روشن شده که جای هیچ اختلاف در آن باقی نمانده است. نسب‌نامه آن امام‌زاده براساس تحقیق مرحوم آیت‌الله
سید ابوالفضل موسوی زنجانی چنین است: ابراهیم بن محمد بن عبدالله بن حسن بن عبیداله بن حسن بن عباس بن علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام.
مرحوم شیخ فضل‌الله ضیائی زنجانی نیز با اختلاف جزئی هیمن نسب‌نامه را برای امام‌زاده
ابراهیم زنجان در سال ۱۳۳۱ نوشته‌اند که در هر دو صورت مشخص می‌شود، امام‌زاده ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ از فرزندان
حضرت اباالفضل العباس ـ علیه‌السلام ـ
علمدار کربلا می‌باشند.
امام‌زاده ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ به همراه کوکبی مذکور بر علیه خلافت و کارگزاران آن قیام کرده و در سنه ۲۵۵ به دست کارگزاران عباسی
شهید شده و در شهر زنجان مدفون شده‌اند که اکنون مرقد آن بزرگوار زیارتگاه مردم استان زنجان می‌باشد.
بنابراین نسب امام‌زاده ابراهیم در زنجان از طریق
حضرت عباس به
امام اول
شیعیان امام
امیرالمؤمنین علی ـ علیه‌السلام ـ منتهی شده و از اعتبار معنوی وافری برخوردار است.
۱. ترجمه تاریخ ابن اثیر، جلد ۱۱ و ۱۲.
۲. تاریخ زنجان، نوشته ثبوبی.
۳. فرهنگ زنجان، نوشته روحانی.
۴. و کتاب انساب آل‌ابی‌طالب نوشته الفخری.
«
توبه گناه آنست که دیگر مرتکب آن
گناه نشوی»
سایت اندیشه قم.
