چگونگی جهاد با منافقان بر اساس آیه ۹ سوره تحریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مبارزه،
جهاد،
نفاق،
کفر،
آیه،
سوره تحریم،
قرآن،
پیامبر اکرم،
تمسخر.
پرسش: خداوند در آیاتی از قرآن، خطاب به پیامبر اکرم می‌فرماید که با منافقان به مبارزه و جهاد برخیزد. با توجه به این‌که نفاق یک امر قلبی است چگونه پیامبر باید آنان را می‌شناخت؟
پاسخ اجمالی: منظور از جهاد با منافقان تلاش و مبارزه در جذب آنها به
ایمان واقعی است؛ چرا که «جهاد» معنای وسیع و گسترده‌ای دارد، و هر گونه تلاش و کوشش را دربر می‌گیرد. این برخورد خاص در مقابل منافقان، با این‌که آنها خطرناک‌ترین دشمن
اسلام بودند، به این جهت بود که آنها ظاهراً دم از اسلام می‌زدند، و با مسلمانان کاملاً آمیزش داشتند؛ لذا ممکن نبود با آنها مانند کافران رفتار نمود.
نفاق امر درونی است و شناخت منافق کار ساده‌ای نیست ولی منافقان در بزنگاه‌های تاریخ خود را نشان داده‌اند، من جمله در هنگام تقسیم
غنیمت، تاسیس
مسجد ضرار و تمسخر مؤمنان.
خدای متعال در یکی از آیاتش در چگونگی برخورد با کفار و منافقان، خطاب به پیامبرش می‌فرماید: «یا اَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقِینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَاْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ؛
ای پیامبر با کفّار و منافقان پیکار کن و بر آنان سخت بگیر که جایگاه‌شان در
جهنّم خواهد بود و چه بد سرانجامی است.»
نخست در تفسیر این آیه باید گفت؛ مراد از جهاد با کفار و منافقان تنها نبرد مسلحانه نیست، بلکه تلاش و کوشش در اصلاح امر از ناحیه این دو طایفه نیز نوعی جهاد به شمار می‌آید؛ یعنی خدای متعال پیامبر را مامور می‌کند، تا با تلاش پی‌گیر خود جلوی شر و فسادی را بگیرد که این دو طایفه در راه دعوت آن حضرت ایجاد می‌کنند. روشن است که این جلوگیری در رابطه با کفار این‌گونه است که حق را برای آنان بیان نموده، رسالت خود را به ایشان برساند، اگر ایمان آوردند که در جرگه مؤمنان قرار خواهند گرفت، و اگر نیاوردند با ایشان جنگ کند. اما در رابطه با منافقان این است که از آنان دل‌جویی کرده و قلوب آنها را جذب نماید، تا به تدریج دل‌هایشان به سوی ایمان گرایش یابد و اگر هم‌چنان به نفاق خود ادامه دادند، به تلاش خود در جذب آنها ادامه دهد.
و یا به توبیخ و سرزنش و
تهدید و
انذار و رسوا ساختن آنها، اقدام نماید؛
چرا که سنت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر جنگ با آنان جاری نشده، و آن حضرت در تمام عمر خود با هیچ منافقی نجنگیده است.
امام صادق (علیه‌السّلام) در این زمینه فرمود: «انّ رسول اللَّه «صلیَّ‌اللَّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم» لم یقاتل منافقاً قطّ انّما کان یتالّفهم؛
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هرگز با منافقی جنگ نکرد، بلکه پیوسته در به دست آوردن دل‌هایشان می‌کوشید.»
بنابر‌این، منظور از جهاد با منافقان تلاش و مبارزه در جذب آنها به ایمان واقعی است؛ چرا که «جهاد» معنای وسیع و گسترده‌ای دارد، و هر گونه تلاش و کوشش را دربر می‌گیرد. این برخورد خاص در مقابل منافقان، با این‌که آنها خطرناک‌ترین دشمن اسلام بودند، به این جهت بود که آنها ظاهراً دم از اسلام می‌زدند، و با مسلمانان کاملاً آمیزش داشتند؛ لذا ممکن نبود با آنها مانند کافران رفتار نمود.
در مورد قید «وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ»، گروهی از مفسران می‌گویند؛ منظور با شدت برخورد کردن در اجرای حدود بر منافقان است و اکثر کسانی که
حدود در مورد آنان در زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اجرا می‌شد منافقان بودند؛ لذا خداوند دستور به شدت در اجرای حدود بر آنان را داده است.
آیات دیگری نیز وجود دارد که بر مبارزه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با منافقان تاکید می‌کند.
اما در ارتباط با چگونگی شناخت منافقان، همان‌گونه که می‌دانیم آنان در جامعه اسلامی زندگی می‌کردند و از آن‌جا که ایمان آنها واقعی نبوده، بلکه از روی ناچاری و یا به جهت منافع شخصی به ظاهر اسلام را پذیرفته بودند؛ لذا بسیاری از آنان در بزنگاه‌های مهم، باطن خود را آشکار می‌کردند. در این‌جا به چند مورد اشاره می‌شود:
۱. هنگام تقسیم غنائم: هنگامی که پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مشغول تقسیم اموالی (از غنائم، یا
صدقات) بود، فردی از طائفه «
بنی‌تمیم» به نام «
ذو‌الخویصره» (که در واقع بنیان‌گذار
خوارج است) فرا رسید و صدا زد: ای رسول خدا، به
عدالت رفتار کن.
۲. تاسیس مسجد ضرار: در قرآن کریم در
سوره توبه به ماجرای مسجد ضرار اشاره شده است. علت نام‌گذاری مسجد ضرار به این نام؛ از‌این‌رو بود که گروهی از منافقان برای تحقّق بخشیدن به نقشه‌های پلید خود علیه اسلام و مسلمانان، اقدام به ساختن مسجدی در
مدینه کردند، تا با عنوان
مسجد، پایگاهی برای ضربه زدن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و مسلمانان داشته باشند.
۳. تمسخر مؤمنان: از آن‌جا که منافقان به خدا و ارزش‌های الهی ایمان واقعی نداشتند، نمی‌توانستند از ایمان مؤمنان واقعی و فداکاری‌هاشان در راه خدا، تصور درستی داشته باشند؛ لذا تلاش و فداکاری آنان را به تمسخر می‌گرفتند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «چگونگی جهاد با منافقان بر اساس آیه ۹ سوره تحریم» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۱۸.
