نماز جماعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز جماعت،
اسلام، کمال، مناسک.
پرسش: علت اصرار و تأکید بر
نماز جماعت در اسلام چیست؟
پاسخ: احکام و دستورات
دین اسلام در دو حوزه قابل اجراست. برخی از آنها در محدوده اعمال فردی و برخی دیگر در حوزه مسائل اجتماعی است. اسلام برای تحقق بخشیدن به حیات اجتماعی خود، نیاز به وجود و استقرار مناسکی دارد که توسط آن بتواند
قدرت اجتماعی برای خود پدید آورد.
این مناسک در عین این‌که در
تقرب انسان به
خداوند اثرگذار هستند، دارای بعدی اجتماعی بوده که به‌وسیله آن قدرت اجتماعی و
اتحاد میان مسلمانان را بیشتر کرده و هم این‌که می‌توانند اثر تبلیغی در مقابل غیرمسلمانان داشته باشند. از مناسکی که برای پی‌ریزی این هدف قرار داده شده، نماز جماعت است.
در یک نگاه می‌توان نقش
دین در زندگی انسان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد:
دین وسیله‌ای است برای
تقرب انسان به خداوند؛ تا در نهایت، انسان به کمال خود برسد. دین در این رویکرد، نقشی فردی داشته و محدوده آن نیز تنها در زندگی فردی می‌باشد. البته امروزه برخی از افراد، دین را محصور در این قسم کرده و در مقابل قسم دوم که ذکرش خواهد آمد، هیچ نقش اجتماعی به دین نداده و آن را تنها در محدوده فردی وارد می‌کنند.
در این بخش نیز دین تلاش می‌کند انسان را به
کمال واقعی خویش برساند؛ منتها در این بخش، قدم از زندگی فردی فراتر نهاده و تبلور اجتماعی متنوعی خواهد داشت. دین در عرصه‌های مختلف حضور دارد؛ گاه کم و گاه زیاد.
به اعتقاد ما، اسلام دینی است که در هر دو عرصه، وارد شده تا در نهایت انسان را به کمال واقعی خود برساند و بیان جزئیات آن از موضوع این نوشتار خارج است. اما اسلام برای تحقق بخشیدن به قسم دوم نیاز به وجود و استقرار قدرت اجتماعی برای خود دارد. اسلام برای این‌که بتواند
حیات جمعی خود را پدید بیاورد و آن را استحکام بخشد، لازم است تدابیری بیندیشد که هم حیات اجتماعی مناسب دینی را پدید آورد و هم
تبلیغ و نمایشگاهی برای نشان دادن قدرت و
اتحاد مسلمانان و همچنین جذب افراد غیرمسلمان باشد.
برای رسیدن به این قدرت و حیات اجتماعی، راهکارهایی بیان شده است. یکی از مهم‌ترین آنها
حج می‌باشد. حج با این‌که مسئله عبادی مهمی است، درعین‌حال عملی است در جهت نشان دادن و احیای قدرت و حیات اجتماعی اسلام در میان
مسلمانان و غیرمسلمانان که تفصیل آن بحثی مفصل را می‌طلبد.
از راهکارهای دیگری که برای پی‌ریزی این
هدف در اسلام قرار داده شده، نماز جماعت است.
نماز جماعت در عین این‌که یک مسئله عبادی بسیار مهم و تأثیر گذاری است، هدف‌هایی را در درون خود نهاده است و آن احیا و نشان دادن روح جمعی اسلام در میان مسلمانان و همچنین ایجاد تبلیغ برای دیگران در قدرت اجتماعی اسلام است.
اسلام با برپایی نماز جماعت، در پی آن است که میان مسلمانان اتحادی را به وجود آورد و روح جمعی را در میان آنها بپروراند. بر إقامه
نماز جماعت دستورات مختلفی وجود دارد.
از جمله آنها آیه‌ای در
قرآن است که دستور به خواندن نماز به جماعت داده است:
«
وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعینَ»؛ « و نماز را برپا دارید و
زکات بپردازید و همراه رکوع‌کنندگان
رکوع کنید (که نماز خواندن با جماعت) محبوب خداست».
از جمله احتمالاتی که در مورد «
ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعینَ» ذکر شده است، امر به اقامه نماز جماعت می‌باشد.
در روایات نیز اصرار بسیاری بر شرکت در نماز جماعت و تقدم آن بر نماز فرادا وجود دارد:
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: «کسی که به سمت مسجدی از مساجد حرکت کند، به هر قدمی که در راه رسیدن به
مسجد برمی‌دارد، ده حسنه برای او نوشته می‌شود و ده
گناه و زشتی از او محو و نابود می‌گردد. همچنین کسی که بر نماز جماعت خود پایدار و ثابت‌قدم باشد، چون برق زودگذر و جهنده همراه با گروهی از سبقت‌گیرندگان، از پل صراط عبور می‌کند و صورتش روشن‌تر از
ماه شب چهارده خواهد بود و برای هر
روز و شبی که در آن بر خواندن نماز به جماعت اصرار ورزد،
ثواب شهید را خواهد داشت. همچنین کسی که بر خواندن نماز در صف اول اصرار ورزد، به مانند
مؤذن اجر خواهد داشت و
خداوند در
بهشت به او مانند ثواب مؤذّن را اعطا خواهد کرد».
این اهمیت تا جایی بوده که در برخی از روایات برای جماعتی که بدون
لباس و به‌صورت عریان هستند نیز، راه‌هایی در اقامه نماز جماعت بیان شده است:
از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ پرسیده شد: گروهی در راه مورد
سرقت قرار گرفته و لباس‌هایشان به سرقت رفته است و لخت و عریان مانده‌اند تا این‌که وقت نماز می‌شود. چگونه این گروه باید نماز خود را اقامه کنند؟
امام ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «...امام جماعت با ایما و اشاره رکوع و
سجود خود را انجام دهد و دیگران نیز با حرکت سر، رکوع و سجود خود را انجام دهند».
با توجه به اهمیتی که برای اقامه نماز جماعت ذکر شد،
حکمتهایی نیز در روایات بیان شده‌است.
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ در بیانی، حکمتهایی را برای نماز جماعت بر می‌شمرند که آن
روایت با کمی توضیح در ذیل می‌آید:
نماز جماعت بدان جهت قرار داده شده است تا
اخلاص،
توحید، اسلام و
عبادت خدا همه و همه ظاهر و
آشکار باشد؛ زیرا که با این آشکار بودن؛
حجت خدای ـ عزوجل ـ بر شرق و غرب تمام می‌شود.
همچنین باید احکام
اسلام آشکارا عملی شوند و بر انجام دادن آنها مراقبت کنند، تا منافقان و سست دینان نیز وادار به
عمل گردند و آنچه را به زبان بدان اقرار کرده‌اند، به‌جای آورند.
برای آنکه گواهی دادن مردمان به مسلمانی یکدیگر ممکن باشد.
گذشته از مساعدت در نیکوکاری و
تقوا و جلوگیری از بسیاری از نافرمانی‌ها و
گناه ها که با حضور در جماعت همراه است.
مورد سوم در این روایت که مختصر بیانی از آن شد، در روایت دیگری به‌صورت کاملاً مفصل بیان شده است:
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «نماز جماعت به این جهت قرار داده شده است تا نمازگزار از غیرنمازگزار و کسی که رعایت و حفظ اوقات
نماز را نموده از کسی که اینها را ضایع می‌کند، ممتاز گردد و اگر جماعت نبود، برای احدی ممکن نبود کسی بتواند در
حق دیگری
شهادت به صلاح و خوبی دهد؛ زیرا کسی که نمازش را با
جماعت نخواند، پس بین مسلمانان نمازی برای او نیست؛ چه آنکه رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: کسی که در
مسجد نمازش را به مسلمانان نخواند، نمازش، نماز نیست؛ مگر آنکه سبب و علتی داشته باشد».
پایگاه اسلام کوئست.
