نسبت تعطیلی حرم‌ها با دارالشفا بودن آنها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
گندزدایی.
پرسش: حرم‌هایی که روزی دارالشفای بیماران و پناهگاه حاجت‌مندان معرفی می‌شد، امروزه که بیماری کرونا شایع شده باید توسط مواد ضدعفونی، عفونت‌زدایی شود و مردم در آن تجمع نکنند تا مبادا به بیماری مبتلا شوند! گندزدایی و تعطیلی این مراکز برای پیشگیری از بیماری چگونه با دارالشفابودن آن سازگار است؟!
پاسخ اجمالی: اولاً؛ واسطه‌گری در فیض الهی بودن
ائمه به ارواح پاک آنها مستند است و شرط
توسل به ارواح اولیا، حضور در حرم یا مقبره خاصی نیست. ثانیا؛ شرافت معنوی اولیا و احترام آن پاکان اقتضا می‌کند که همان‌گونه در زمان حیات از پیشگامان توجه به بهداشت و آراستگی بوده‌اند، حرم‌ها و مراقد ایشان نیز همواره پاکیزه و پیراسته از پلیدی‌های ظاهری و باطنی باشد. اساساً
دین به امور زندگی انسان نگاه جامع و کاملی دارد و در کنار توجه به علل معنوی، به علل مادی هم اهمیت داده است.
اولا؛ از نظر مبانی محکم و متقن دینی و انبوه تجارب شخصی مؤمنان، جای تردید نیست که ارواح پاک صالحان و
اولیای الهی (علیهم‌السّلام) واسطه بسیاری فیض‌ها و خیرهای مادی و معنوی از جانب خداوند متعال هستند. دعای این انسان‌های وارسته به اجابت نزدیک‌تر و شرافت و نیرومندی روحی آنان در دست‌گیری از نیازمندان و توسل جویان، بسی بلندتر است. این آثار معنوی به خواست
خداوند و به واسطه قدرتی است که او به آنان در اثر بندگی عطا کرده است. شرف بندگی و صداقت آنان، چنان به خداوند نزدیک‌شان کرده که موهبت واسطه‌گری در فیض الهی به آنان عطا شده است. حرم‌ها، مراقد و مقاماتی که به نام آنان برپا گشته از آن جهت که به آن خوبان منتسب است، محترم و شریف است؛ اما یقیناً اگر اثری در توسل به آنان وجود دارد، به آن مکان‌ها منتسب و مستند نیست؛ بلکه به ارواح پاک آنها مستند است. شرط توسل به ارواح اولیا، حضور در حرم یا مقبره خاصی نیست و در هرزمان و هرکجا می‌توان به ارواح پاک آنان توسل جست. از‌این‌رو برای زیارت و توسل ارواح پاک اولیای الهی زمان و مکان شرط نیست و محدودیت‌های بهداشتی برای حضور در حرم‌ها هیچ‌گونه مانعیتی در زیارت و توسل ایجاد نمی‌کند. دارالشفا بودن حرم، به وجود صاحب حرم است، نه سنگ و آجر حرم! هرچند سنگ و آجر حرم‌ها هم به سبب انتساب آن به صاحب حرم، محترم است؛ اما هرگز برای سنگ‌ها و چوب‌ها به خودی خود اثری نیست!
شرافت معنوی اولیا و احترام آن پاکان اقتضا می‌کند که همان‌گونه که در زمان حیات خود انسان‌هایی پاکیزه از نظر ظاهر و باطن بوده‌اند، حرم‌ها و مراقد ایشان نیز همواره پاکیزه و پیراسته از پلیدی‌های ظاهری و باطنی باشد. رعایت اصول بهداشتی در همه جا نیکو و لازم، و در هنگام حضور در
مسجد یا حرم‌های اولیای الهی نیکوتر و واجب‌تر است. زیرا بی‌اعتنایی به
بهداشت و آراستگی نه تنها آن محیط را برای دیگر افراد آلود می‌کند، بلکه نوعی بی‌احترامی و قدرناشناسی به صاحب حرم نیز محسوب می‌شود. با مراجعه مختصر به کتاب‌هایی مثل
مفاتیح الجنان و
کامل الزیارات و دیگر کتاب‌هایی که در آداب زیارت نگاشته شده، به وضوح مشاهد می‌شود که برای حضور در حرم‌های ائمه و دیگر اولیای الهی، آداب خاصی ذکر شده است. مهم‌ترین آداب زیارت حرم‌ها،
غسل،
وضو، پوشیدن لباس تمیز و پاکیزه، عطرزدن و آراستگی است. آلوده ساختن مساجد و حرم‌های اولیای الهی به هرشکل ممکن،
گناه کبیره شمرده شده و بر افرادی که از آلودگی اطلاع دارند،
واجب است فورا آن را برطرف سازند. بنابر این دارالشفا بودن مراقد و حرم‌های اولیای الهی به معنای این نیست که هرفرد آلوده‌ای می‌تواند در آن وارد شده و آن مکان‌ها را آلوده سازد و یا دارالشفا بودن با رعایت امور بهداشتی منافات داشته باشد.
ثالثا؛ زیارت مراقد و حرم‌های اولیای الهی بیش آنکه برای رفع مشکلات مادی و برآورده شدن نیازهای دنیایی باشد، برای تقویت انگیزه‌های معنوی و تازه‌کردن
ایمان و دینداری است. اساساً کار ویژه اولیای الهی در زمان حیات‌شان راهبری و دست‌گیری طالبان حقیقت و وصال معبودِ محبوب است؛ نه رفع نیازهای مادی یا شفادادن بیماران! این نگرش که همه دردهای مادی و نیازهای دنیایی صرفاً با
دعا و
توسل به اولیای الهی برطرف می‌شود، نگرشی است که توسط خود دین، مردود شمرده شده است. بنابر‌این اگر چه دین خصوصاً دین اسلام به لحاظ جامعیت و کمال، ناظر بر تمامی شؤونات فردی و اجتماعی بشر است یعنی راه‌های دست‌یابی به شؤونات فردی و اجتماعی را ارایه داده است؛ بدین‌معنا که اگر انسان بر اساس آنها عمل کند به سعادت
دنیا و
آخرت می‌رسد؛ اما اگر کسانی ادعا کنند که دین و معنویت باید همه مشکلات مادی و معنوی را حل کند، ادعایی باطل است؛ زیرا عمل بر اساس آموزه‌های دینی، روشی اختیاری است و پیامد عمل نکردن به راه‌کارهای دینی، متوجه خود انسان است و ارتباطی به دین ندارد. مرور اجمالی آیات
قرآن و روایات وارد شده از پیشوایان دین در موضوعات مختلف نشان می‌دهد که دین به صورت اساسی به علل مادی حوادث توجه داشته و برای دفع و رفع علل مادی حوادث توصیه‌های زیادی مطرح کرده است. نگاهی گذرا به کتاب «
میزان الحکمه»
و مرور روایات آن در باب‌ها و موضوعات مختلف این ادعا را اثبات می‌کند که دین به امور زندگی انسان نگاه جامعی دارد و در کنار توجه و اعتنا به علل معنوی، به علل مادی هم اهمیت داده است؛ البته چنان‌که بیان شد مهم این است که این جامعیت به درستی و کمال درک شده و به آن عمل شود.
قرآن کریم و پیشوایان دین خود از پیشگامان توجه به بهداشت و آراستگی بوده‌اند. آیات و روایات فراوان و گزارش‌های بسیار زیادی در لزوم رعایت بهداشت و نیز اهمیت عملی
پیامبر و
اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) درباره بهداشت در کتاب‌های روایی ما موجود است. کتاب «
دانشنامه احادیث پزشکی» از آقای
محمدی ری شهری، حاوی بسیاری از این روایات است. «
رساله ذهبیه»
امام رضا (علیه‌السّلام)، مجموعه بیانات ارزش‌مند علمی و پزشکی امام رضا است که در آن با شرح خواص غذاها و نوشیدنی‌ها، راه‌کارهای بهزیستی، بهداشت و سلامت را به انسان می‌آموزد و ضمن توجه به تکنیک‌های مقابله با بیماری‌ها و آسیب‌های روحی و روانی، این مسائل را نیز نقد و بررسی می‌کنند. برای نمونه به برخی از احادیث اشاره می‌کنیم:
قالَ امیرُالْمُؤمِنین (علیه‌السّلام): «مَنْ سَرَّهُ اَنْ یَکْثُرَ خَیْرُ بَیْتِهِ فَلْیَتَوَضَّاْ عِنْدَ حُضُورِ طَعامِهِ، یَعْنی غَسَلَ یَدَیْهِ؛
کسی کـه دوسـت دارد، خیر و
برکت خانه‌اش زیاد شود، هنگام غذا دست‌های خود را بشوید.»
قالَ ابُوعَبْدِاللّه (علیه‌السّلام): «اِغْسِلُوا ایْدِیَکُمْ قَبْلَ الطَّعامِ وَبَعْدَهُ فَانَّهُ یَنْفِی الْفَقْرَ وَیَزیدُ فِی الْعُمْرِ؛
دست‌های خود را قبل از غذا و بعد از آن بشویید؛ زیـرا این کار
فقر را از بین می‌بـرد و عمر انسان را زیاد می‌کند.»
عَنْ ابِی الْحَسَنِ الرِّضا (علیه‌السّلام) قالَ: «مَنْ اخَذَ مِنَ الحَّمامِ خَزَفَةً فَحَکَّ بِها جَسَدَهُ فَاصابَهُ الْبَرَصُ فَلایَلُومَنَّ الاّ نَفْسَهُ، وَ مَنِ اغْتَسَلَ مِنَ الماءِ الذَّی قَدْ اُغْتُسِلَ فیهِ، فاصابَهُ الجُذامُ، فَلایَلُو مَنَّ الاّ نَفْسَهُ؛
کسی که تکه سفالی را از حماّم بردارد و با آن بدنش را خارش دهد و دچار بیماری پیسی شود، نباید جزخودش را سرزنش کند و هرکس از آبی کـه دیگران درآن شستشو کرده‌اند (مثل آب خزینه‌ها در قدیم و استخرها در حال حاضر)، شستشو کند و دچار مرض
جذام شود، جز خودش را سرزنش نکند.»(این حدیث به نگرش امامان (علیهم‌السّلام) به مساله مسری بودن برخی از بیماری‌ها اشاره دارد).
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نسبت تعطیلی حرم‌ها با دارالشفابودن آنها» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۲/۱۱.
