نزدیکی به انبیا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نزدیکی به انبیا،
حضرت ابراهیم علیه‌السلام،
نماز، پی‌روی، اطاعت،
مؤمن.
پرسش: خداوند در
قرآن می‌فرماید: نزدیک‌ترین مردم به
ابراهیم علیه‌السلام آنانی هستند که از او پی‌روی می‌کنند،
آیا مسلمانانی که نماز نمی‌خوانند، ولی ترک
معصیت هم دارند، به
انبیا و اوصیا، مثل فرزندان آنها نزدیک می‌باشند؟
پاسخ: ولایت و ارتباط با پیامبران تنها به وسیله
ایمان و پی‌روی از آنهاست، بنابراین نزدیک‌ترین افراد به ابراهیم (و پیامبران) آنها هستند که از مکتب او پی‌روی کنند و نسبت اهداف او وفادار بودند، احترام و نزدیکی به
پیامبران به خاطر مکتب آنهاست، نه به خاطر نژاد و
قبیله و نسبت آنها. هم‌چنین حضرت ابراهیم در آیه ۳۶
سوره ابراهیم می‌خواهد بگوید: حتی اگر فرزندان من از مسیر
توحید منحرف گردند، از من نیستند و اگر بیگانگان در این خط باشند، آنها همچون فرزندان و برادران من هستند. بنابراین پیروان تنها همان‌ها نبودند که در عصر او یا اعصار بعد در کیش و
مذهب او بودند؛ بلکه شامل تمام موحدان و خداپرستان
جهان می‌شود.
ابراهیم خلیل از طرف
خداوند برای همه مردم به‌عنوان الگو معرفی شده است:
«
قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابراهیم و الذین معه»؛
برای شما سرمشق خوبی در
زندگی ابراهیم و کسانی که با او بودند، وجود داشت.
از طرفی هم خداوند به پیامبر
اسلام دستور می‌دهد از
ابراهیم پی‌روی کند:
ــ «
ثم اوحینا الیک ان اتبع ملة ابراهیم حنیفاً و ما کان من المشرکین»؛
سپس به تو
وحی فرستادیم که از آیین ابراهیم که ایمانی خالص داشت و از
مشرکان نبود پی‌روی کن.
ــ «
و من احسن دیناً ممن اسلم وجهَهُ لله و هو محسنٌ وَ اتّبع ملة ابراهیمَ حنیفاً »؛
دین و آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم
خدا کند و نیکوکار باشد و پیرو و آیین خالص و پاک ابراهیم گردد.
طبق
آیات،
مؤمن کسی است که نه‌تنها باید به
پیامبران الهی ایمان داشته باشد، بلکه به آنچه که بر آنها نازل شده است، باید
ایمان داشت:
«
قولوا آمنا بالله و ما اُنزل الینا و ما انزل اِلی ابراهیم و اسماعیل و اسحق و یعقوب و الاسباط و ما اوتی موسی و عیسی و ما اُوتی النبیون من ربهم»؛
بگویید ما به
خدا ایمان آورده‌ایم و به آنچه بر ما نازل شده است و آنچه بر ابراهیم و
اسماعیل و
اسحاق و
یعقوب و
پیامبران از فرزندان او نازل گردید و آنچه به
موسی و
عیسی و پیامبران از طرف
پروردگارشان داده شده است.
معیار نزدیکی به انبیا را در چند مورد بیان می‌کنیم:
باید بدانیم که در
آیه ۶۸ از
سوره آل‌عمران که می‌فرماید سزاوارترین مردم به ابراهیم آنها هستند که از او پی‌روی کردند، در جواب
اهل کتاب است که درباره ابراهیم معتقد بودند که پیامبر از آنهاست به خاطر قرابت و خویشاوندی با ابراهیم یا مسأله نژادی آن را دلیل بر پیوند خود با او می‌دانستند، قرآن در جواب می‌فرماید:
ولایت و ارتباط با پیامبران تنها به وسیله ایمان و پی‌روی از آنهاست، بنابراین نزدیک‌ترین افراد به ابراهیم (و پیامبران) آنها هستند که از مکتب او پی‌روی کنند و نسبت اهداف او وفادار بودند، احترام و نزدیکی به پیامبران به خاطر مکتب آنهاست، نه به خاطر نژاد و
قبیله و نسبت آنها.
بنابراین کسانی که اهداف او را دنبال نکنند، از نزدیکان او نخواهند بود و لو از قبیله و نژاد او باشند. لذا می‌توان گفت:
پیامبر اسلام و مسلمان‌ها با تکیه بر روی اهداف ابراهیم صمیمی‌ترین افراد به او هستند.
امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: سزاوارترین مردم به
پیامبران آنها هستند که به دستورات آنها داناتر باشند. بعد آیه ۶۸ سوره آل‌عمران را
تلاوت فرمود.
خداوند در جایی دیگر معیار نزدیکی به ابراهیم را این‌گونه بیان می‌فرماید:
«
فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی وَ مَنْ عَصانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ »؛
هر کس از من پی‌روی کند، از من است و هر کس نافرمانی من کند، تو بخشنده مهربانی.
در این
آیه ابراهیم می‌خواهد بگوید: حتی اگر فرزندان من از مسیر
توحید منحرف گردند، از من نیستند و اگر بیگانگان در این خط باشند، آنها همچون فرزندان و برادران من هستند. بنابراین پیروان تنها همان‌ها نبودند که در عصر او یا اعصار بعد در کیش و
مذهب او بودند؛ بلکه شامل تمام موحدان و خداپرستان
جهان می‌شود.
در روایتی از
امام باقر علیه‌السلام است که هر کس ما را دوست بدارد، از ما
اهل بیت است. راوی سؤال کرد: فدایت شوم به‌راستی از شماست؟ فرمود: به خدا سوگند از ماست، آیا گفتار ابراهیم را نشنیده‌ای که می‌گوید: «
و من تبعنی فانه منی».
در جواب این سؤال که آیا اگر کسی
نماز نخواند، از نزدیکان پیامبران است؟ گفته می‌شود که خداوند نماز را در کنار ایمان به
انبیا می‌داند:
«
قالَ اللَّهُ إِنِّی مَعَکُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِی»؛
خداوند می‌فرماید: من با شما هستم و از شما حمایت می‌کنم، اگر
نماز را به پا دارید و
زکات بدهید و به پیامبران ایمان بیاورید.
از طرفی هم
انبیا از طرف خداوند به نماز سفارش شده‌اند؛ مثلاً در مورد
حضرت عیسی علیه‌السلام می‌فرماید:
«
وَ أَوْصانِی بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَیًّا»؛
و تا زمانی که زنده‌ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است؛ مانند:
در مورد
اسماعیل علیه‌السلام می‌فرماید: «
وَ کانَ یأمُرُ اَهْلَهُ بِالصَّلوةِ وَ الزَّکاةِ »
او همواره خانواده‌اش را به نماز و زکات فرمان می‌داد.
در مورد نماز می‌فرماید: «
اقم الصلوة لذکری»؛
نماز را برای یاد من بپادار.
بنابراین اولاً: ابراهیم از جایگاه بالایی برخوردار است و به‌عنوان الگو معرفی شده است؛ ثانیاً: نماز در تمام
ادیان بوده است و کسی که می‌خواهد از نزدیکان پیامبران باشد، باید آنها را
اطاعت کند و از آنها
تبعیت کند، از جمله دستورات آنها بر پا داشتن نماز است و کسی که ادعا می‌کند که تابع پیامبر است، باید تمام دستورات آنها اطاعت کند تا به آنها نزدیک شود و الا اگر کسی
واجبات را انجام ندهد، داخل در آیه «
وَ مَنْ عَصانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»
می‌شود که معصیت او را انجام داده است و از او دور شده است.
۱. نور الثقلین، عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، قم، مطبعه العلمیه، دوم، بی‌تا، ج ۱، ص ۳۵۴.
۲. تفسیر المیزان، محمدحسین طباطبایی، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چ ۲، ۱۳۹۱، ج ۱۲.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نزدیکی به انبیا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۲۱.
