• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلسفه حرمت ربا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلید واژه: ربا، فلسفه حرام
پرسش: معنای لغوی ربا و نیز فلسفه حرام بودن آن چیست؟
پاسخ:


در باره معناي لغوي و اصطلاحي ربا بايد گفت:
ربا به معناي فزوني
[۱] فرهنگ لاروس، نشر امير كبير تهران، ۱۲۱۳۶۷ ش، ج ۱، ص ۱۰۳۹
و زيادتي مال و نموّ آن مي‌باشد.
[۲] دائره المعارف الشيعه، نشر شهيد محبي، تهران، ج ۱۰، ص ۲۱
ربا در اصطلاح شرع عبارت است از: معاوضه يكي از دو جنس متماثلِ مكيل يا موزون، به ديگري به زيادت در يكي از آن دو، و يا اقتراض مالي با تعهد به پرداخت چيزي بيش از مقدار قرض شده.
[۳] مصطفي دشتي، معارف و معاريف، نشر دانش، قم ۱۳۷۵ ش، ج ۵، ص ۶۱۸

بر اين اساس ربا هم در پول و هم در جنس هايي كه مثل هم بوده و وزن و کیل مي‌شوند، وجود دارد.

اما در باره فلسفه تحريم ربا هرچند نمي توان فلسفه اصلي و همه حكمت هاي تکالیف ديني را به دست آورد اما در اين باره و با تامل در منابع ديني به اختصار بايد گفت:

۲.۱ - رباخواری جنگ با خدا

در برخي از آیات از ربا خواري به عنوان جنگ با خدا و پیامبر(ص) ياد شده است،
[۴] بقره (۲) آیه ۲۷۸ و ۲۷۹؛«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ•فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِکُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ»    
اين همانند سازي، بزرگي گناه را مي رساند، زيرا رباخواری سلامت جامعه را به خطر مي اندازد و توان اقتصادي کشور را در هم مي كوبد. از سوي ديگر رباخواري فرصت اندیشه و عمل را از كارگر مي گيرد. او پيوسته در اندیشه است كه هرچه زودتر، سود كلان رباخوار را فراهم سازد، تا برايش دردسر فراهم نسازد.
[۵] محمد حسين ابراهيمي، ربا و قرض در اسلام، مجلة فقه، نشر دفتر تبليغات، قم، شمارة ۲۵ و ۲۶، ص ۱۲۷، ص ۱۵۱


۲.۲ - مانع سنت قرض الحسنه

همچنين ربا نقش بنيادي در جلوگيري از قرض‌الحسنه كه سنت بسيار ارزشمندي است، دارد. بر همين اساس در آموزه هاي ديني از آن نهی شده است.

۲.۳ - رباخوار در کاروان کافران

در قرآن آمده است:‌"اي گروندگان به خدا ، از خشم و عذاب خدا بپرهيزيد و از آنچه از ربا در دست شما مانده، بگذاريد و بگذريد، اگر ایمان آورده ايد. پس اگر باز نايستيد از ربا خواري، پس به جنگ خدا و رسول او برخاسته‌ايد...".
[۶] بقره(۲) آیه ۲۷۸    
در آيه اي ديگر آمده است:"اي كساني كه ایمان آورده ايد ربا را چندين برابر سود و بهرة آسان ننگريد و مانند يك خوراك گوارا بر خود روا نداريد ... از خدا پروا داريد. باشد تا رستگار شويد. از آتشي بپرهيزيد كه تنها براي کافران آماده شده است".
[۷] آل عمران (۳) آیه ۱۳۰ - ۱۳۲؛«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْکُلُواْ الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ •وَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ•وَأَطِیعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ »    

از اين آیه استفاده مي شود كه ربا خوار در نهايت در کاروان كافران، رهسپار دوزخ و درجايگاه ويژه جايگزين خواهد گرديد.
[۸] مجله فقه، شمارة ۲۵ و ۲۶، ص ۱۳۱


۱. ↑ فرهنگ لاروس، نشر امير كبير تهران، ۱۲۱۳۶۷ ش، ج ۱، ص ۱۰۳۹
۲. ↑ دائره المعارف الشيعه، نشر شهيد محبي، تهران، ج ۱۰، ص ۲۱
۳. ↑ مصطفي دشتي، معارف و معاريف، نشر دانش، قم ۱۳۷۵ ش، ج ۵، ص ۶۱۸
۴. ↑ بقره (۲) آیه ۲۷۸ و ۲۷۹؛«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ•فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِکُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ»    
۵. ↑ محمد حسين ابراهيمي، ربا و قرض در اسلام، مجلة فقه، نشر دفتر تبليغات، قم، شمارة ۲۵ و ۲۶، ص ۱۲۷، ص ۱۵۱
۶. ↑ بقره(۲) آیه ۲۷۸    
۷. ↑ آل عمران (۳) آیه ۱۳۰ - ۱۳۲؛«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْکُلُواْ الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ •وَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ•وَأَطِیعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ »    
۸. ↑ مجله فقه، شمارة ۲۵ و ۲۶، ص ۱۳۱


سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی    


رده‌های این صفحه : احکام ربا | فقه | فلسفه احکام
جعبه ابزار