فاطمه زهرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها، شخصیت، مقام و منزلت.
پرسش: شخصیت
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ دارای چه ابعادی است؟
پاسخ: پیرامون شخصیت وجودی و مقام معنوی فاطمۀ زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ بسی کتاب‌ها نگاشته شده و سخن‌های فراوانی بیان شده است، اما اگر هزاران برابر آن نیز از قلمرو
ذهن و اندیشۀ بشر به درآید و صورت گفتار یا نوشتار پذیرد، باز قطره‌ای باشد از اقیانوس بی‌کرانۀ فضیلت‌های حضرتش. در آسمان معرفت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، برترین اندیشه‌های بشری، حیران و تیزپروازترین عقل‌ها، سرگردان‌اند. برای دست‌یابی به ساحل دریای
معرفت او باید به‌سراغ
قرآن کریم و
احادیث معصومان ـ علیهم‌السلام ـ رفت.
در این نوشته، با توجه به قرآن کریم و روایات، تنها به ذکر قطره‌ای از آن دریای بی‌کران می‌پردازیم.
شخصیت ملکوتی حضرت
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ نه‌تنها خود مبین و
مفسر آیات قرآن است و نه‌تنها وجود او سندی زنده به‌عنوان پشتوانۀ عملی برای تأیید مفاهیم آن کتاب آسمانی است، بلکه عملکرد آن حضرت گاهی موجب
نزول آیات قرآن شد.
البته این آیات شریفه در شأن
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ به شکل‌های تنزیل،
تفسیر،
تأویل
و تطبیق
روایت شده است.
گفتنی است، دانشمندان و مفسران اسلامی، اجمالاً به این امر معترف‌اند که برخی از آیات قرآن کریم در شأن
اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ نازل شده است، دلالت آنها بر اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ و مقام و موقعیت آنها، از باب
تفسیر است، نه تطبیق و حضرت صدیقه
زهرا نیز یکی از آن پنج نور پاک است.
در این مجال، به ذکر تعدادی از این آیات شریفه می‌پردازیم.
در
قرآن کریم چنین آمده است:«هر گاه بعد از
علم و دانشی که (در بارۀ مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجه و ستیز برخیزند، به آنها بگو:بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود
دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود، آن‌گاه
مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ‌گویان قرار دهیم».
و حضرت فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ تنها
مصداق «نساء (زنان)» همراه
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای مباهله بود.
آیۀ مبارکۀ «... خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما
اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد»،
در شأن
امام علی علیه‌السلام، حضرت فاطمۀ زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ و
امام حسن ـ علیه‌السلام ـ و
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ نازل شده است.
سورۀ «هل اتی» (الإنسان) در شأن حضرت امام علی ـ علیه‌السلام ـ و
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ نازل شده است.
آیاتی که تطبیق آن با حضرت فاطمۀ زهرا سلام‌الله‌علیها، از موارد «تأویل» به‌شمار می‌رود:
در حدیثی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ آمده که به هنگام نزول آیۀ شریفه «
مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ »،
خداوند فرمود:من خداوندم. دو دریا را فرستادم، علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، دریای
علم و فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ دریای
نبوت و من خدایم، پیوند بین آن دو را برقرار کردم.
امام محمدباقر ـ علیه‌السلام ـ در
تفسیر آیات «که آن یکی از بزرگ‌ترین آیات خداست. بشر را هشداردهنده است»،
می‌فرماید: «منظور،
حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ است».
با استناد به روایات، وجود
مقدس فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، حقیقت و باطن لیلة القدر (
شب قدر ) است؛ و
معرفت آن حضرت، هم‌طراز درک شب قدر معرفی شده است.
مانند این روایت: مردی نصرانی به خدمت
امام موسی کاظم ـ علیه‌السلام ـ شرف‌یاب شد و تفسیر
باطن این آیات را جویا شد:«حم، سوگند به این کتاب روشنگر، که ما آن را در شبی پر برکت نازل کردیم، ما همواره انذارکننده بوده‌ایم! در آن شب هر امری براساس
حکمت (الهی) تدبیر و جدا می‌گردد»؛
امام ـ علیه‌السلام ـ در پاسخ فرمودند:«حم»،
محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و «کتاب مبین»، علی ـ علیه‌السلام ـ و «اللیلة»، فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ است.
در این‌جا، دربارۀ مقام و شخصیت آن حضرت به ذکر مواردی بسنده می‌شود:
مقام حضرت صدیقه کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ آن‌چنان والا است که رضایت و
خشم حضرتش معیار رضایت و خشم
پیامبر گرامی اسلام و
رضایت و خشم کبریایی قرار گرفته است.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند:«فاطمه سلام‌الله‌علیها، پارۀ تن من است، هرکس او را مسرور گرداند، مرا مسرور کرده است و هرکس مرا مسرور گرداند، خدا را مسرور کرده است و هرکس او را اذیت کند، مرا اذیت کرده است و هرکس مرا اذیت کند، خدا را اذیت کرده است، و
فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ عزیزترین مردم در نزد من است».
«مریم سرور زنان زمانه خویش بود؛ اما دخترم فاطمه سلام‌الله‌علیها، سرور همۀ زنان
جهان ، از آغاز و پایان آن است».
آری، مقام و منزلت زهرای مرضیه ـ سلام‌الله‌علیها ـ، نه‌تنها بسی والاتر از مقام
آسیه و
مریم است که اوج افتخار آنان، توفیق خدمت‌گزاری آستان
حضرت خدیجه کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ به هنگام وضع حمل
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ است.
از ابعاد کرامتی حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ می توان به پارسایی و قناعت به ثروتی اندک و امکاناتی ناچیز، در عین امکان بهره‌مندی از بالاترین امکانات را اشاره کرد؛ چراکه او دختر پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است و آن حضرت مزرعه با ارزشی همچون «
فدک » را به ایشان بخشیدند
که درآمد خوبی داشت. همچنین
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ از محل کار و تلاش خود درآمد قابل توجهی داشتند و حضرت می‌توانستند زندگی مرفهی برای خود و
همسر و فرزندان خود فراهم آورند، اما همۀ در آمد خود را صرف نیازمندان می‌کردند و خود به یک زندگی بسیار سخت و پر مشقت اکتفا می‌نمودند.
یکی دیگر از ابعاد شخصیت اجتماعی
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ، انفاق و ایثار اوست. داستان بخشیدن غذا و طعام خود در عین نیازمندی به مسکین و
یتیم و
اسیر در مدت سه شب پی‌در‌پی، در سورۀ دهر (
انسان ) آمده است.
یکی دیگر از ابعاد کرامتی حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ عبادات آن حضرت است. عبادت فاطمه از لحاظ کمیت، تا بدان حد گسترده است که در لحظه‌لحظه زندگی او حضور و ظهور دارد. رفتار او، گفتار او، نگاه او، تلاش او، نفس کشیدن او در هر لحظه شب و روز، عبادت بود.
امام حسن مجتبی ـ علیه‌السلام ـ در این‌باره می‌فرماید:«مادرم فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ را دیدم که در
شب جمعه از بستر خویش جدا شده تا طلوع خورشید مشغول عبادت، و راز و نیاز با پروردگار بود و لحظه‌ای از
رکوع و
سجود دست برنمی‌داشت».
یکی از افتخارات شیعه «صحیفه فاطمیه» است.
شیعه معتقد است این کتاب شریف الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است.
جلوه‌هایی بسیار زیبا و دیدنی از رفتار و گفتار
فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در عرصه
حجاب و
عفاف گزارش شده است که می‌باید سرمشق دختران و زنان ما در زندگی قرار گیرد. روزی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از جمع مسلمانان حاضر در
مسجد سؤال کردند:چه روش و سیره‌ای برای زندگانی بانوان بهتر است؟ حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ به‌واسطۀ
سلمان ـ که خود را عاجز از جواب این سؤال می‌دانست و به همین دلیل به خانه
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، خود را رسانیده بود ـ فرمودند:«برای زنان بهتر است که مردان نامحرم را نبینند و مردان
نامحرم نیز ایشان را نبینند».
در پایان به یکی از ضروری‌ترین عرصه‌هایی که در آن بایستی به فاطمه زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ اقتدا نمود، اشاره‌ای داشته باشیم و آن عرصۀ دفاع از حریم
امامت و
ولایت می‌باشد؛ چراکه او در دورۀ کوتاه زندگانی خویش پس از هجران رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ زیباترین جلوه پاسداری از حریم ولایت را به تصویر کشانید.
فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ مردم زمانه خویش را خوب می‌شناخت و می‌دانست آنان لیاقت عبرت‌پذیری از سخنان او و جسارت
قیام همراه او را ندارند؛ اما می‌خواست برای آیندگان، ضلالت را رسوا، حقیقت را برملا و حجت را تمام نماید؛ چنان‌که فرمود:«من با
کمال دقت و
معرفت شما را از گمراهی، خذلان و تیرگی که ظاهر و باطن شما را فراگرفته است آگاه ساختم، ولی می‌دانم که خوارید و در چنگال زبونی گرفتار. یاری نکردن وجودتان را فراگرفته و ابر بی‌وفایی بر قلوبتان سایه گسترده. چه کنم که دلم
خون است و بازداشتن زبان شکایت از طاقت بیرون. می‌گویم برای اتمام
حجت بر مردمان...».
فاطمه سلام‌الله‌علیها، در
قیام پرحماسه فرهنگی‌اش، لحظه‌ای از افشاگری و روشن‌گری‌های هدایت‌بخش خویش دست برنداشت تا به همۀ مسلمانان طول تاریخ بفهماند که سکوت در مقابل مهاجمان فرهنگی پذیرفتنی نیست. حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در مقابل
بدعت و
تحریف اسلام، آرام ننشست که برخاست، جوشید و خروشید، افشاگری نمود و روشنگری کرد؛ چراکه با الهام الاهی و تحدیث جبرئیل از آینده خبر داشت و می‌دانست این روشنگری‌ها، عاقبت دل‌های لایقی خواهد یافت و نقش بی‌نظیری را در به ثمررسانی امامت و محقق‌سازی هدف
خلقت ایفا خواهد نمود.
۱. جامی از زلال
کوثر ، مصباح یزدی، محمدتقی.
۲.
فاطمه زهرا از
ولادت تا
شهادت ، قزوینی، سیدمحمدکاظم.
۳. حماسه کوثریه، شرح مبارزات یگانه دخت
پیامبر گرامی
اسلام ،
حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، زجاجی کاشانی، مجید.
پایگاه اسلام کوئیست.
