عوامل غیر قابل تحمل شدن زندگی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مشکلات، زندگی، بایداندیشی.
پرسش: من در منزل پدرشوهرم و همراه آن‌ها زندگی می‌کنم و مشکلات زندگی برایم غیر قابل تحمل شده، مشکلات مالی شدیدی داریم، هر ماه با هزار بدبختی قرض‌هایمان را می‌دهیم، از همه چیز ناامیدم، لطفاً مرا راهنمایی کنید چه کنم؟
پاسخ:
خواهر گرامی! گرچه نمی‌توانیم همه رنج‌ها و مشکلات زندگی شما را با صِرف خواندن این چند جمله درک کنیم، اما می‌توانیم بگوییم که نوع مشکل شما را می‌فهمیم؛ زیرا شبیه درددل بسیاری از جوانان است که سختی‌های زندگی را تحمل می‌کنند؛ اما
زبان به ناشکری باز نمی‌نمایند و دست خود را به سوی کسی جزء خدا دراز نمی‌کنند. اکثر کسانی که تازه
ازدواج کرده‌اند و در ابتدای راه زندگی قرار دارند، با این سختی‌ها روبه‌رو هستند. پس، این مشکل اختصاص به شما ندارد. بسیاری از خانواده‌ها و به خصوص کسانی که می‌خواهند در زندگی روی پای خود بایستند و در آینده به کسی محتاج نباشند، در ابتدا با این مشکلات مواجه خواهند شد.
اجازه دهید با این مقدمه کوتاه بپردازیم به تبیین این نکته که چرا
زندگی برای
انسان غیر قابل تحمل می‌شود در این گونه موارد چه باید کرد؟
به اعتقاد روان‌شناسان نگرش و برداشت افراد از رویدادها بسیار مهم و تعیین‌کننده است. ممکن است افراد، مشکلات مشابهی را در زندگی خود
تجربه کنند، اما این‌که چه تحلیل و برداشتی از آن دارند، در حالات روانی آن‌ها بسیار مؤثر است. افرادی که نگرش منفی به زندگی دارند و همه چیز را تاریک و غیر قابل تحمل می‌دانند، عملاً زندگی برای آن‌ها سخت و دشوار خواهد شد. از تعبیرات شما هم استفاده می‌شود که کلاً در مورد زندگی‌تان نگرش منفی دارید و احساس شکست و
ناامیدی می‌کنید.
اما توجه داشته باشید، در همین دوران سختی و مشکلات ممکن است شما لحظات هرچند کوتاهی را به
لذت و خوشی سپری کنید؛ مثلاً لطیفه با مزه‌ای را بشنوید، غذای خوشمزه‌ای را بخورید، به منزل کسی از خویشان و آشنایانتان به میهمانی بروید و یا در کنار همسرتان باشید؛ در هرکدام از این موارد چه اتفاقی می‌افتد که به هر حال شما لذت می‌برید؟ چرا می‌توانید
لذت ببرید حتی با نوشیدن یک لیوان آب گوارا؟ مطلب این است که احساس لذت و
خوش‌بختی می‌تواند با مشکلات اتفاق بیفتد. در این حال ارتباط مشکلات با رضایتمندی و احساس خوش‌بختی در زندگی قطع می‌شود. مهم این‌جاست که شما این ارتباط غیر منطقی را قطع کنید و با توجه به نکات زیر
استرس را از زندگی خود فعلاً بیرون کنید تا بتوانید در فضای آرام ذهنی و روانی خود بهتر بیندیشید، بهتر رفتار کنید و بهتر زندگی:
اکنون به برخی نکات مهم اشاره می‌کنیم:
۱. یکی از عوامل ناراحتی‌های انسان و چیزی که زندگی را برای وی غیر قابل تحمل می‌کند، «بایداندیشی» یا به قول کارن هورنای، حکومت بایدهاست. به اعتقاد وی سه «باید» مولّد مشکلات اصلی انسان هستند:
شرایط زندگی‌ام باید به نحوی باشد که به همه خواسته‌هایم برسم. در غیر این صورت زندگی برایم ارزشی ندارد.
همه باید با من منصفانه برخورد کنند و احترام مرا نگه دارند.
من باید تأیید دیگران را جلب کنم و در همه کارهایم موفق باشم.
به احتمال زیاد شما هم انتظار دارید که از نظر اقتصادی مثل دیگران باشید و به همه خواسته‌ها و آرزوهایتان برسید و در
خانواده همه با شما خوب برخورد کنند. وقتی می‌بینید که مثل دیگران نیستید یا کسی به شما چیزی می‌گوید، فوراً ناراحت می‌شوید و احساس شکست و ناامیدی می‌کنید.
بهترین راه حل این است که از «بایداندیشی» دست بردارید و نحوه نگرش خود را به
حوادث و رویدادهای زندگی اصلاح کنید. این تفکرات خود را که «من باید در زندگی‌ام کاملاً موفق باشم»، «من از نظر اقتصادی باید هیچ مشکلی نداشته باشم»، «من باید خانه شخصی داشته باشم»، را این‌گونه اصلاح کنید: «اگرچه من دوست دارم که در زندگی‌ام موفق باشم و از نظر اقتصادی هم مشکلی نداشته باشم؛ ولی شرایط همیشه بر وفق مراد من نیست». وقتی ساختار
تفکر شما عوض شد و «بایداندیشی» حالت انعطاف‌پذیر به خود گرفت، تا حدود زیادی مشکلات شما حلّ خواهد شد؛ زیرا در این صورت از نظر روحی آمادگی تحمل مشکلات و سختی‌های زندگی را خواهید داشت.
۲. توقع و انتظارات بیش از حد را نسبت به خود کم کنید:
یکی از عواملی که زندگی را برای انسان سخت و غیرقابل تحمل می‌کند، داشتن انتظارات نابجا از خود و اطرافیان است. اگر شما توقع دارید که فوراً منزل شخصی داشته باشید و همسر شما
شغل پُردرآمدی داشته باشد و خود را با دیگران مقایسه کنید، این توقع کمکی به آرامش‌خاطر شما نمی‌کند؛ بلکه آن را به هم می‌ریزد. امروز شما توانایی‌هایی دارید که سه سال پیش نداشتید. پس چرا باید امروز از خودتان توقعاتی داشته باشید که برای برآورده شدن احتمالاً سه سال دیگر زمان نیاز دارد؟
۳. به ابعاد مثبت زندگی خود توجه کنید:
خواهرم! اگرچه شما از نظر اقتصادی دچار مشکلاتی هستید که شما را رنج می‌دهد و از این لحاظ وضعیت خود نامطلوب‌تر از دیگران می‌بینید، اما توجه داشته باشید که جنبه‌های مثبتی نیز در زندگی شما وجود دارد که در دیگران نیست. نعمت سلامتی و روابط شایسته و حاکی از صمیمیت و
محبت در خانواده شما مورد غبطه بسیاری از کسانی است که از
بیماری و اختلافات و روابط ناسالم در خانواده خویش رنج می‌برند. شما باید
خدا را
شکر کنید که اگر از نظر اقتصادی مشکلاتی دارید، از نظر جسمی سالم هستید و مهر و صفا و صمیمیت در خانواده‌تان موج می‌زند.
زندگی همیشه با رنج و مشکلات آمیخته بوده و هست و اساساً مشکلات در زندگی نوعی آزمون الهی است.
خداوند در
قرآن می‌فرماید:
«
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْاَمْوالِ و ... لِیَبْلُوَکُمْ اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً؛
شما را با اندکی از
ترس، گرسنگی و آفت در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها می‌آزماییم ... تا معلوم گردد که چه کس
عمل شایسته انجام می‌دهد».
در روایت نیز آمده است که: «
ان الله اذا احبَّ عبداً غطَّهُ فی البلاء غطّاً (ان الله إذا أحَبَّ عبدا غَتَّهُ بالبلاءِ غَتّا)؛
خداوند وقتی بنده‌ای را دوست بدارد، او را با سختی‌ها و مشکلات مواجه می‌سازد».
لذا می‌بینیم
پیامبران و اولیای الهی بیش از دیگران در زندگی خود با مشکلات روبه‌رو بوده‌اند.
از این منظر، سختی و مشکلات زندگی زمینه
ترقی و رشد معنوی است و باید شما خوشحال باشید که خداوند شما را شایسته این
مقام دانسته است. هستند افرادی که هیچ مشکل اقتصادی ندارند و به ظاهر افراد خوش‌بخت به نظر می‌رسند؛ اما در واقع زندگی‌شان سراسر پوچ و بی‌معناست و هیچ نتیجه و پاداش اخروی ندارند؛ ازهمین‌روز
رسول خدا فرمود: «الفقر فخری».
۵. زندگی کردن با پدر شوهر و مادر شوهر نوعی خدمت به آن‌هاست و اجر و
ثواب دارد؛
اگرچه امروزه
جوانان بعد از ازدواج سعی می‌کنند مستقل زندگی کنند و دور از
پدر و مادر خود باشند، این در واقع الگوی نوینی است که
تمدن جدید و شرایط زندگی اجتماعی عصر ما به وجود آورده است؛ اما از نظر عاطفی پی‌آمدهای بسیار نامطلوبی به همراه دارد. افراد به خصوص در دوران
پیری نیاز به محبت و احترام دارند.دوست دارند که در کنار هم باشند. شما باید به این مسائل نیز توجه داشته باشید. اگر از نظر اقتصادی دچار مشکل هستید، ناراحت نباشید، دعای
خیر پدرشوهر و مادرشوهر به همراه شماست. سعی کنید با ایشان از روی
محبت و احترام برخورد نمایید.
۶. همیشه به خداوند
توکل داشته باشید؛
نقش توکل در زندگی بسیار راه‌گشاست.
انسان اگر واقعاً به خدا توکل نماید، خداوند مشکلات زندگی او را برطرف می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید:
«
وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛
هر کس بر خدا توکل کند، خدا او را کفایت می‌کند».
در
روایت نیز آمده است که: «
مَن توکَّلَ علی الله کفاهُ مئونتهُ و رزقَهُ من حیثُ لایحتسب؛
کسی که بر خدا توکل کند، خداوند مخارج زندگی و
رزق او را از جایی که گمان نمی‌رود، تأمین می‌کند».
۷.
صبر کنید و سعی کنید با کمک و مشورت دوستان، زندگی خود را بهبود بخشید؛
انسان همیشه به
مشورت دیگران نیازمند است. کسانی که در زندگی خود موفق هستند و در زمینه‌های مختلف
پیشرفت داشته‌اند، در اثر تلاش خود و مشورت و نظرخواهی از دیگران بوده است.
توجه و دقت به مضمون این
آیه، روحیه
امید را در انسان تقویت می‌کند:
«
فَاِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، اِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً؛
پس حتماً با سختی آسانی است، حتماً با سختی آسانی و گشایشی است». امید است شما هم هرچه زودتر به راحتی و آسایش بیش‌تر دست یابید.
۱. شهید مطهری، عدل الهی، انتشارات صدرا، ۱۳۷۳ ش.
۲. قاسم سبحانی فخر، انعکاس اعمال انسان در دنیا، انتشارات فیضیه، ۱۳۷۷ ش.
۳. روان‌شناسی رابطه‌ها، دکتر غلام‌علی افروز.
۴. انصاریان، حسین، نظام خانواده در اسلام، چاپ دهم، قم، انتشارات‌ام ابیها، ۱۳۷۹ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عوامل غیر قابل تحمل شدن زندگی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۰۵.
