عصمت پیامبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عصمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، عصمت انبیا علیهم‌السلام،
عصمت ائمه علیهم‌السلام،
عصمت امامان علیهم‌السلام.
پرسش: با توجه به
عصمت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ منظور از آیه‌ی شریفه‌ی «
وَ اذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسیت» چیست؟
پاسخ:
یکی از مبانی اعتقادی
شیعه،
عصمت انبیا، پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و
ائمه اطهار علیهم‌السلام است.
عصمت به‌وسیله‌ی ادله محکمی چون آیات
قرآن کریم و
روایات به دست می‌آید.
بر این اساس خطا و
نسیان در امور دینی نیز در
انبیا و ائمه اطهار ـ علیهم‌السلام ـ سلب شده و آنها از هرگونه خطا و نسیانی در امور دینی رها هستند؛ اما آن‌چه در مورد
معصومان احتمال وقوع داشته و از برخی از آنها نیز نقل شده است،
ترک اولی است.
بنابراین هر کلامی در مرحله اول مخاطب اولیه و خاص خود را دارد و در مرحله‌ٔ دوم خطابی عام بوده و مخاطبان عامی دارد.
قرآن نیز از این قاعده مستثنا نیست و در بسیاری از آیات می‌توان دو نوع از خطاب را به دست آورد. این‌گونه آیات در مورد عده‌ای خاص نازل شده و در ظاهر برای همان افراد، بیان
حکم می‌کند؛ اما این بدان معنا نیست که نسبت به غیر مخاطبان اولیه، هیچ شمولی ندارد؛ بلکه این آیات، همگان را شامل می‌شود.
به‌عنوان مثال، آیات مورد بحث در ظاهر، خطاب به
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل شده‌اند: «
وَ لا تَقُولَنَّ لِشَیْ‌ءٍ إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً •إِلاَّ أَنْ یَشاءَ اللَّهُ وَ اذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسیتَ وَ قُلْ عَسی أَنْ یَهْدِیَنِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هذا رَشَد»؛ «هرگز نگو فردا چنین می‌کنم، مگر این‌که خدا بخواهد و چون از یاد بردی، پروردگارت را به یادآور و بگو امیدوارم که پروردگارم مرا به راهی روشن‌تر از این
هدایت کند».
اما در واقع تمام
مؤمنان خطاب
آیه بوده و حکمی برای همگان بیان شده است. این سیاق در آیات بسیاری وجود دارد که در این مختصر مجال ذکر آنها نیست؛ بر همین معنا، روایتی وجود دارد.
امام صادق علیه‌السلام در این‌باره فرمود: «نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»؛ «
نزول قرآن به مانند این است که شما را خطاب قرار دهم و مقصودم این باشد که همسایه بشنود (یعنی
خداوند در قرآن برخی گفتارهایی دارد که در ظاهر عده خاصی مخاطب آن‌اند، ولی مقصود این است که این پیام را به همگان برساند)».
علاوه بر این، در مورد این آیه شأن نزولی ذکر شده است.
امام صادق فرمود: «قریش از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سؤالاتی را پرسیدند که از جمله آن مسائل، داستان
اصحاب کهف بود. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به آنها گفت: فردا به شما پاسخ خواهم داد و ایشان إن شاء الله نگفتند؛ لذا تا چهل روز]
وحی بر ایشان قطع شد ... بعد از چهل
روز این آیات بر ایشان نازل شد: «
لا تَقُولَنَّ لِشَیْ‌ءٍ إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً...»؛ و گفته شد که این توقف چهل‌روزه وحی، به جهت نگفتن إن شاء الله بوده است».
بنابراین آیه پیرامون ترک اولای پیامبر بوده و منافاتی با عصمت ندارد؛ زیرا ترک اولی مقوله‌ای جدا از گناه و خطاست.
پایگاه اسلام کوئست.
