عادت به گناه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: عادت به
گناه، ترک گناه.
پرسش: گناهی گریبان‌گیر من شده که تقریباً به‌صورت عادت درآمده است و هر کار می‌کنم نمی‌توانم از بین ببرم، حدود ۲ سال است به آن گرفتارم تا یک‌سال قبل متوجّه شدم
ذهنم را مشغول کرده. چه کنم؟
پاسخ: باید مشخص شود انجام گناه در حیطه اراده است یا ناشی از مشکل
وسواس، بعد از مشخص شدن این موضوع، باید از
تلاش و
کوشش برای رهایی از این عادت دست نکشید و با
توکل برخدا و
توسل به
اهل بیت مشکلتان را برطرف نمایید.
خدا در یکی از
آیات قرآن هدف از
خلقت انسان را برخوردای از
رحمت بی‌پایان خود عنوان می‌کند.
طبق
تفسیر المیزان، منظور از رحمت در این آیه،
هدایت انسان است.
بنابراین هدف
خداوند از
آفرینش انسان این است که او را هدایت کند و به خود نزدیک گرداند.
انسان هرچه کاملتر شود و از
نقص‌ها و
عیب‌ها فاصله بگیرد، به خدا نزدیک‌تر شده و هدایت بیشتری پیدا کرده است و بالعکس هرچه خود را به گناهان آلوده کند و
صفات رذیله و
حیوانی را در خود تقویت نماید، از
رحمت خدا دور شده و به
غضب او نزدیک شده است.
به همین جهت قرآن کریم به
تزکیه و
خودسازی اهمیّت ویژه‌ای داده است.
اساتید بزرگوار
حوزه همیشه در درس‌های
اخلاق خود،
طلبه‌ها را به تزکیه و دور بودن از آلودگی‌ها و
دنیا پرستی سفارش می‌کنند و حتّی آن‌را مقدّم بر
تعلیم می‌دانند زیرا معتقدند اگر طلبه و
عالم دینی خودسازی نکند، بزرگ‌ترین خطر برای خود و
جامعه خواهد بود.
از آن‌چه شما در نامه‌تان نوشته‌اید معلوم می‌شود نسبت به این مطلب واقفید که اگر طلبه خودسازی نکند نه تنها از
علمش سودی نبرده است بلکه مورد
نفرت و
انزجار امام زمانش قرار گرفته است.
حال ببینیم مشکلی که شما مطرح کرده‌اید چگونه حل می‌شود. شما گفته‌اید عادت به گناهی پیدا کرده‌اید که تا حدودی حالت
جبری پیدا کرده از
اختیارتان خارج شده است. در این‌جا دو فرض وجود دارد.
این است که بگوییم این‌طور نیست که شما هیچ اختیاری در انجام آن
گناه نداشته باشید. بلکه می‌توانید آن گناه را ترک کنید، امّا به‌خاطر این‌که به انجام آن
عادت کرده‌اید و ترک عادت سخت است، تصوّر می‌کنید
اراده‌ای در ترک آن ندارید. و مجبور به انجام آن هستید. تا زمانی که چنین تصوری دارید، نمی‌توانید آن عادت را کنار بگذارید. پس ابتدا باید تصوّر و
فکر خود را عوض کنید. باید از امروز فکر کنید که کاملاً مسلط بر اعمال و رفتارتان هستید و اگر اراده کنید می‌توانید این عادت را از خود دور کنید.
نقش
شیطان را در این ماجرا دست‌کم نگیرید، چه بسا شیطان این غلط را به
ذهن شما القاء می‌کند تا به راحتی شما را وادار به گناه کند و نه تنها نامه اعمالتان را سیاه کند، بلکه بدتر از آن، شما را از
اصلاح و
تزکیه، که وظیفه اصلی هر
مسلمان است،
ناامید گرداند.
بنابراین راه چاره این است که
افکار خود را عوض کنید و با
توکل بر
خدا و
اعتماد به نفس،
عزمتان را جزم کنید و گناهی را که به آن عادت کرده‌اید ترک کنید و از آن‌چه تا به‌حال در نامه اعمالتان ثبت شد،
توبه کنید که یقیناً خداوند توبه‌پذیر و آمرزنده است.
آن است که قبول کنیم شما واقعاً مجبور به این عادت هستید، یعنی مشکل طوری است که اراده شما در انجام این کار دخالتی ندارد. روان‌شناسان به این حالت
اختلال وسواس بی‌اختیاری می‌گویند.
به گفته آنان بیمار نسبت به اختلال خود هوشیار است و آن را تحمیل شده و
مرضی می‌پندارند، یعنی در واقع اختلال را نمی‌پذیرد بلکه آن را تحمل می‌کند.
این اختلال می‌تواند به دو شکل ظهور کند:
مثلاً فردی دائماً افکار توهین‌آمیز نسبت به
مقدسات دینی به ذهنش هجوم می‌آورد و کنترلی روی آن‌ها ندارد.
رفتارهایی مثل
شستن،
وارسی کردن و مانند آن که فرد خود را مجبور به انجام آن‌ها می‌بیند و تصوّر می‌کند که اگر آن اعمال را انجام ندهد حادثه‌ای وحشتناک، که ماهیت آن مشخص نیست، به وقوع خواهد پیوست.
این اختلال، خصوصاً نوع اوّل آن،
اضطراب گسترده‌ای در بیمار ایجاد می‌کند. به‌طور مثال کسی که افکار وسواسی او از نوع
توهین به مقدسات دینی است، دچار
احساس گناه کاری هم می شود و این به نوبه خود به اضطراب فرد می افزاید.
نکته‌ای که این افراد باید به آن توجّه کنند این است که از نظر
اسلام عملی (اعم از فکر یا رفتار فیزیکی) که از
اختیار انسان خارج است، از دایره
تکلیف بیرون است و
حرمتی ندارد. پس در این مواقع نباید احساس گناه کرد؛ بلکه باید با مراجعه به
روان درمان‌گران فوراً به درمان آن پرداخت تا تشدید نشود.
روان درمان‌گران راه‌های مختلفی برای درمان
وسواس ابداع کرده‌اند که بیماران را با آن‌ها درمان می‌کنند.
تشخیص این‌که مشکل شما از کدام یک از این دو فرض است، بستگی به علائمی دارد که در خود مشاهده می‌کنید. به‌هر حال از
تلاش و
کوشش برای رهایی از این عادت دست نکشید و با
توکل برخدا و
توسل به
اهل بیت مشکلتان را برطرف نمایید یک فرد
سالک خصوصاً یک طلبه که در این زمان تصمیم می‌گیرد.
درس بخواند و با کسب علم و
تقوی به
اسلام و
مسلمین خدمت کند، موانع زیادی برسر راهش بوجود می آید.او نباید بترسد و به قول معروف جا بزند، بلکه باید به فکر
هدف مقدسی باشد که به‌خاطر آن درس می خواند، تا هر چه زودتر بتواند به
سربازی پرقدرت و
کار آمد برای
امام زمان ـ علیه‌السّلام ـ تبدیل شود تا هر کجا لازم است به خدمت مشغول شود.
اندیشه قم.
