عیب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عیب، کوتاهی قد،
امام علی علیه‌السلام، امام معصوم علیه‌السلام.
پرسش: در اعتقادات ما معصوم ـ علیه‌السلام ـ باید از هرگونه
عیب ظاهری و باطنی به دور باشد، حال با توجه به این مطلب آیا روایاتی که درباره کوتاهی قد،
علی علیه‌السلام وارد شده، صحیح است؟
پاسخ: آنچه که به‌عنوان یک اصل کلی باید مورد توجه قرار گیرد، این است که
معصوم علیه‌السلام باید از هر گونه عیبی چه در خلق‌و‌خوی، و چه در شمایل و صفات ظاهری، به دور باشد تا سبب تنفر و دوری مردم از او نشود، و صفاتی که در روایات درباره حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ آمده، به‌دلیل قراینی که در خود روایات وجود دارد و توضیح آن خواهد آمد،
عیب نبوده؛ در ضمن، بلندی و کوتاهی قد، درصورتی‌که به حد متعارف باشد، عیب نیست.
برای روشن شدن موضوع، مسئله مورد پرسش را در سه محور بررسی می‌کنیم:
۱. آیا آنچه که درباره
کوتاهی قد حضرت امیر ـ علیه‌السلام ـ گفته می‌شود، صحیح است یا خیر؟
۲. در صورت صحت، آیا کوتاهی قد برای
انسان عیب محسوب می‌شود؟
۳. بعضی از خصوصیات ظاهری که در روایات برای معصومان ذکر شده است و ممکن است عیب محسوب شود، توجیه آن چیست؟
اکنون این مسائل را به ترتیب یادشده، بررسی می‌کنیم:
قبل از این‌که به جواب مسئله اول بپردازیم، لازم است دانسته شود، برخی ویژگی‌هایی که بعضی آن را عیب می‌پندارند، در واقع عیب نیست؛ مثلاً معروف است که امام علی ـ علیه‌السلام ـ "الانزع البطین" بوده، که بعضی آن را ترجمه به کچلی و بزرگی شکم کرده‌اند که ما چون معمولاً بزرگی شکم را ناشی از پرخوری می‌دانیم، دنبال توجیهی برای مسئله هستیم.
اما واقعیت امر این است که "مراد از انزع کمی مو در جلو سر می‌باشد و مراد از بطین، مقدار کمی جلوآمدگی در قسمت شکم می‌باشد، نه چاقی به‌وجود آمده از
پرخوری و امام علی ـ علیه‌السلام ـ از غذاهای خشن و به مقدار کم استفاده می‌کرد".
سخنی از حضرتشان در
نهج‌البلاغه بیان می‌دارد که "من از دنیای شما به دو لباس کهنه و دو قرص نان اکتفا کرده‌ام".
با توجه به این مقدمه، باید گفت در
روایات مربوط به ویژگی‌های بدنی
حضرت علی علیه‌السلام، عباراتی چون "ربع القامة"
و "ربعة من الرجال"
وجود دارد که برخی این عبارت را به کوتاهی قد آن حضرت ترجمه کرده‌اند.
این ترجمه به‌دلیل آنچه در کتب لغت آمده، صحیح نیست؛ بلکه به‌معنای چهار شانه بودن ایشان است.
به این عبارت از
کتاب لغوی "
لسان العرب" توجه فرمایید:
"وَتَرٌ مَرْبوعٌ یقال: أَراد رُمْحاً مَرْبوعاً لا قصیراً و لا طویلا"؛
یعنی شمشیری که نه بلند است و نه کوتاه.
در دیگر کتب لغوی نیز به همین معنا اشاره شده است.
بر فرض قبول کوتاهی قد حضرتشان، نکته‌ای که توجه بدان لازم است، آن است که کوتاه بودن قد، زمانی عیب به‌شمار می‌آید که خارج از حد متعارف بوده یا این‌که همراه با نقص‌های ظاهری دیگری باشد که جذابیت معنوی انسان تحت‌الشعاع آن عیب قرار گیرد.
در غیر حالت گفته‌شده، کوتاهی قد اساساً عیب محسوب نمی‌شود؛ چون
خداوند افراد مختلف را با خصوصیات فردی گوناگون
خلق کرده است و طبیعی است که انسان‌ها در ویژگی‌های ظاهری با یک‌دیگر متفاوت باشند و نمی‌توان فردی را جهت رنگ چهره، کوتاهی قد، نوع صدا و ... مورد نکوهش قرار داد.
آنچه در ارتباط با شمایل ظاهری معصومان گفته شده، عبارت است از این‌که خصوصیات جسمی آنها نباید به‌گونه‌ای باشد که سبب
نفرت و دوری مردم از آنان شود؛ به این جهت که آنان پیشوایان مردم هستند و لازمه دعوت عمومی آنان این است که جذابیتشان حفظ شود.
این مسئله همان‌گونه که در روایات بدان اشاره شده است، مخصوص
امام معصوم علیه‌السلام نبوده؛ بلکه افرادی که به نوعی در ارتباط مستقیم دینی با مردم هستند، باید از عیوبی که باعث تنفر آنان می‌شود، به دور باشند و به همین جهت در خصوصیات فردی امام جماعت در
روایات آمده است که او باید از امراضی چون جذام و پیسی به دور باشد.
پایگاه اسلام کوئست.
