شرح صدر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرسش:میخواستم اول اینکه شرح
صدر رو توضیح دهید دوم اینکه برای شرح صدر چه کارهایی رو باید انجام داد؟
«صدر» تعبیری قرآنی و به معنای ظرف و
جایگاه قلب است. با این خصوصیت که اگر
قلب، مادی باشد صدر هم مادی است ولی در
قلب معنوی، طبعا صدر هم به تناسب آن یک ظرف غیر جسمانی خواهد بود؛ یعنی برای قلب ظرف گونه ای در نظر گرفته شده است که محیطی وسیع تر از قلب دارد طوری که قلب را در بر می گیرد. در
امور معنوی هم چنین چیزی تقدیر شده که
روح انسان ظرف قلب اوست.
منظور از صدر،
روح است و «
ضیق صدر» و «شرح صدر» به خاطر همین است که
روح، احساس تنگی یا انبساط می کند وگرنه به معنای مادی آن گشاد و تنگ نمی شود. بنابراین آنچه به
افزایش ظرفیت روحی انسان کمک کند، عاملی برای «شرح صدر» تلقی می گردد.
کسب معرفت و شناخت که خود به دو شاخه
معرفت حصولی و
معرفت حضوری تقسیم می شود.
معرفت حصولی آن است که انسان با درس و بحث نسبت به یک موضوع
علم کسب کند و با تکرار و تمرین آن را در ذهن خود تثبیت نماید.
معرفت حضوری آن است که آدمی با
پاکسازی درون از آلودگی ها، حقایق را از درون کشف کند. این نوع معرفت با پاکی نهاد، ارتباط تمامی دارد هر چه درون از عوامل مخالف تهی شود، دریافت حقایق و معانی قوی تر و مؤثر خواهد بود.
پیروی از
شریعت اسلام عامل مهمی در «شرح صدر» محسوب می شود .
شاهد این ادعا،
تحول روحی و معنوی است که در خصوص تازه
مسلمانان صدر اسلام دیده می شود.
ایمان که با واژه های «امن» و «
امنیت» هم خانواده است، در
فرهنگ قرآن اصلی ترین عامل در افزایش گنجایش و ظرفیت درونی به شمار می آید. طوری که زیربنا و بنیان تمام
فضایل و
ارزش های انسانی، ایمان معرفی گردیده است.
ممکن است در ظاهر
اسلام و ایمان، اموری ساده تلقی شود ولی ریشه یابی این دو واژه در
قرآن و
حدیث، ما را با اهمیت این دو عنوان و مقتضیات هر یک بیشتر آشنا خواهد کرد.
درباره ایمان به یک مورد اشاره می کنیم. ایمان همچون درختی پرشاخ و برگ است که
اعمال صالح و شایسته شاخ و برگ و میوه های آن محسوب می شوند.
وقتی
سحره فرعون به حقانیت
موسی پی بردند، آنچنان ایمان در جانشان رسوخ کرد که
تسلیم محض شدند. فرعون ایشان را تهدید کرد که به سختی
مجازاتشان کند ولی آنها با تأکید بسیار گفتند: «
سوگند به آن کسی که ما را آفریده، هرگز تو را بر
اعتقاد روشنی که به دست آورده ایم مقدم نخواهیم داشت. هر کاری می توانی بکن! ما به
پروردگارمان ایمان آورده ایم تا
گناهانمان و آنچه را از
سحر بر ما تحمیل کرده ای ببخشاید،
خدا بهتر و پایدارتر است».
به دنبال این قضیه قرآن شریف با یک برداشت تربیتی، مردم را
پند می دهد که: «هر کس در
محضر پروردگارش خطا کار حاضر شود،
آتش دوزخ برای اوست و هر کس با ایمان نزد او آید و
اعمال صالح را انجام داده باشد، چنین کسانی درجات عالی دارند».
اعمال شایسته (که قبلا اشاره کردیم از ایمان نشأت می گیرند)
عبادت ها و
تکالیف فردی همچون
نماز،
روزه،
تلاوت قرآن و... و نیز
تکالیف اجتماعی نظیر
صله رحم،
انفاق،
تعاون و
همکاری و... در شرح صدر تأثیر چشمگیری دارند.
قرائتی، تفسیر سوره اسراء.
شهر سؤال.
