رنگ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رنگ،
قرآن مجید.
پرسش: قرآن کریم به چه رنگ‌هایی اشاره دارد؟
پاسخ: قرآن کریم، به تمام رنگ‌های اصلی و غیر اصلی اشاره دارد؛ ولی به صورت صریح از حدود پنج رنگ نام برده است.
دانش رنگ‌شناسی در عصر کنونی، مورد توجه
دانشمندان قرار گرفته است. در این
علم، رنگ‌ها براساس تأثیر آن‌ها بر روان
انسان مورد
مطالعه قرار می‌گیرند.
روان‌شناس بزرگ «گرانت آلن» می‌گوید: «در
طبیعت ما عاملی قوی‌تر و متنوع‌تر از رنگ‌ها وجود ندارد».
دیگری گفته است: «تأثیر رنگ در روان
انسان موضوعی ژرف و عمیق است». (به نقل از
قرآن بر فراز اعصار)
قرآن کریم نیز چهارده قرن قبل به این نکته توجه ویژه نموده است و
اختلاف رنگ‌های تمام موجودات زمینی را به طور عموم، از نشانه‌های
تدبیر و از
آیات خداوند محسوب نموده است:
«
آفرینش آسمان‌ها و زمین[ها
] و اختلاف رنگ‌های شما (و تمام موجودات) از آیات و نشانه‌های اوست. به طور مسلم
دانشمندان، این حقایق را درک می‌کنند».
و بشر پس از قرن‌ها
مطالعه و بررسی، به این واقعیت (و آیت بودن) پی برده است.
نیوتن می‌گوید: «از این‌که از ماده واحد، این همه موجودات متنوع و رنگارنگ به وجود آمده است، باید معتقد گردید که قدرت دیگری در پشت این دستگاه مادی است که ماده را رنگ‌آمیزی نموده است». راستی یک نگاهی به طبیعت و دیدن رنگ‌های مختلف گل‌ها، درختان،
پرندگان،
کوه‌ها و...کافی است برای درک عظمت
خداوند تبارک و تعالی در
خلقت رنگ‌ها.
با این مقدمه، جواب سؤال این است که: آیات قرآن کریم، در مورد رنگ‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند.
یک دسته به صورت کلی به رنگ‌ها، بدون نام بردن از رنگ خاص، به عنوان نشانه‌های الهی اشاره دارد، و دسته دوم آیاتی که به رنگ، و یا رنگ‌های خاصی اشاره دارد:
أ. آیاتی که به صورت کلی اشاره به عنوان رنگ (لون) یا رنگ‌ها (الوان) دارند:
«رنگ خدایی (بپذیرید: رنگ
ایمان و
توحید و
اسلام) و چه رنگی از رنگ خدایی بهتر است؟! و ما تنها او را
عبادت می‌کنیم».
این آیه علاوه بر این‌که دو بار از کلمه رنگ
اسم برده است، می‌رساند که امور معنوی دارای رنگ می‌باشند.
«یکی از آیات و نشانه‌های پروردگار، آفرینش موجودات زمینی با الوان و رنگ‌های مختلف است و به طور مسلم افراد آگاه این حقیقت را درک می‌نمایند».
در این
آیه به تمام رنگ به طور اجمال اشاره دارد؛ چون در موجودات زمینی می‌توان تمام رنگ‌ها را مشاهده کرد.
میوه‌ها هم به رنگ‌هایی گوناگون در
قرآن آمده است.
کوه‌ها نیز دارای رنگ‌های گوناگون هستند.
رنگ‌های گوناگون آدمیان، جانوران و چهارپایان:
«
فکر نمی‌کنی که انواع میوه‌ها را با رنگ‌های گوناگون پدید آوردیم؟! و کوه‌ها را ... به رنگ‌های مختلف آفریدیم و نیز آدمیان و جانوران و چهارپایان را با الوان (و رنگ‌های) گوناگون پدیدار نمودیم».
در این آیه نیز به نوعی به تمام رنگ‌ها اشاره دارد.
«دقت نمی‌کنی؟! که خداوند براساس نظام آفرینش چگونه
باران می‌فرستد، و در چشمه‌سارها جای‌گزین می‌نماید و با آن، انواع کشت‌ها را با رنگ‌های گوناگون می‌رویاند؟!...».
گیاهان زراعی بعضی سبز تیره و بعضی سبز کم‌رنگ هستند. هم‌چنین آیاتی که به رنگ‌های مختلف
انسان اشاره دارند و نظایر آن.
«از درون شکم آن‌ها (
زنبور عسل) نوشیدنی خاصی (به نام
عسل) خارج می‌شود، به رنگ‌های مختلف، که در آن شفای مردم است...».
رنگ عسل، برحسب آن‌که زنبور بر چه گل و ثمره‌ای نشسته و از آن بهره‌گیری کرده باشد، تفاوت می‌کند. به همین جهت در پاره‌ای از موارد قهوه‌ای تیره، گاهی نقره‌ای سفید، گاهی بی‌رنگ، گاهی زردرنگ، گاهی شفاف، زمانی تیره، گاهی زرد طلایی، زمانی خرمایی و حتی گاهی مایل به سیاهی است.
در قرآن کریم، در مورد نور خورشید، کلمه «ضیاء» به کار رفته است: «جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً».
مفسران گفته‌اند، ضیاء جمع «ضوء» است و این جمع بودن در
نور خورشید، اشاره به چیزی است که
علم امروز پس از قرن‌ها آن را اثبات کرده و آن این‌که نور آفتاب مرکب از هفت رنگ است، همان رنگ‌هایی که در رنگین‌کمان و هنگام عبور
نور از منشورهای بلورین دیده می‌شود.
ب. آیاتی که از رنگ‌ها و رنگ‌هایی خاص نام برده‌اند:
«گاوی باشد زرد یک‌دست که بینندگان را شاد و مسرور سازد».
«و از کوه‌ها نیز (به لطف
پروردگار) جاده‌هایی آفریده شده به رنگ سفید و سرخ، با الوان مختلف و (گاه) به رنگ کاملاً سیاه».
در حدود ۱۱
آیه قرآن کریم، یا در مورد لباس سبز، یا سبزیجات و یا
گیاهان و درختان به کار رفته است.
«و
آسمان (جوّ
زمین) را هم چون سقفی بر بالای سر شما (قرار داد)».
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «ای مفضّل! در رنگ آسمان بیندیش که
خدا آن را این چنین آبی آفرید که موافق‌ترین رنگ‌ها برای چشم است ...». (که از
توحید مفضل نقل نموده)
در نتیجه قرآن کریم، به تمام رنگ‌های اصلی و غیر اصلی اشاره دارد، ولی به صورت صریح از حدود پنج رنگ نام برده است.
۱. محمدی ری‌شهری، شناخت خدا، ص۱۴۶ـ۱۵۱.
۲. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱، ص۱۲۱؛ ج۸، ۲۲۶؛ ج۵، ص۳۸۴؛ ج۱۸ ص۲۴۳ و... .
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رنگ، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۰.
