راه‌های درمان آسیب‌های اجتماعی نمازگریزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نمازگریزی، آسیب‌های اجتماعی.
پرسش: راه درمان آسیب‌های اجتماعی نمازگریزی چیست؟
پاسخ: روش‌های درمان آسیب اجتماعی نمازگریزی، همان شیوه‌ها و روش‌های تعلیم و تربیت اسلامی است که می‌تواند با دادن بینش و
جهان‌بینی توحیدی، انسان آگاه،
مؤمن، متعادل و پایبند به نماز تربیت کند. لاوه بر تعمیق و گسترش شناخت و باورهای دینی، استفاده از شیوه‌های مناسب برای دعوت به
نماز نیز در درمان مفید است؛ و حتی به تعبیر دقیق‌تر ـ امروزه بیش از آن‌که نیازمند دانش باشیم، نیازمند روش و منش مناسب برای تربیت مذهبی و ترویج فرهنگ نماز در جامعه هستیم ـ طراحی روش‌های نو، شیوه‌های جذاب، ساده و قابل انطباق با روحیه کودک و نوجوان ضرورت فرهنگ‌سازی دینی و راه درمان آسیب اجتماعی نمازگریزی است.
برخی شیوه‌های درمان آسیب‌های اجتماعی نمازگریزی، عبارت‌اند از: توجه به اصل محبت‌ورزی، استفاده از روش الگویی، روش تذکر، نقل یا نمایش قصه‌ها و خاطره‌های زیبا در ارتباط با اهمیت و عظمت نماز، احداث و زیباسازی مساجد و نمازخانه‌ها، و شخصیت جذاب امام جماعت.
برای درمان آسیب اجتماعی نمازگریزی، کارهای مختلف و متنوع باید انجام شود.یکی از مهم‌ترین و محوری‌ترین راه‌های درمان این است که
فرهنگ نماز بر جامعه حاکم شود؛ اما این‌که چگونه فرهنگ نماز را در جامعه حاکم سازیم، تا دیگر پدیده‌ای به نام
نمازگریزی در جامعه نداشته باشیم، مستلزم تلاش هماهنگ کلیه نهادهای فرهنگی ـ اجتماعی (مانند صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و از همه مهم‌تر نهاد
خانواده) است که هم در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی به نهادینه شدن نماز می‌توانند کمک کنند.
روش‌های درمان آسیب اجتماعی نمازگریزی، همان شیوه‌ها و روش‌های
تعلیم و تربیت اسلامی است که می‌تواند با دادن بینش و جهان‌بینی توحیدی، انسان آگاه، مؤمن، متعادل و پایبند به نماز تربیت کند. علاوه بر تعمیق و گسترش
شناخت و باورهای دینی، استفاده از شیوه‌های مناسب برای دعوت به نماز نیز در درمان مفید است؛ و حتی به تعبیر دقیق‌تر ـ امروزه بیش از آن‌که نیازمند دانش باشیم، نیازمند روش و منش مناسب برای تربیت مذهبی و ترویج فرهنگ نماز در جامعه هستیم ـ طراحی روش‌های نو، شیوه‌های جذاب، ساده و قابل انطباق با روحیه کودک و نوجوان ضرورت فرهنگ‌سازی دینی و راه درمان آسیب اجتماعی نمازگریزی است.
برخی شیوه‌های درمان آسیب‌های اجتماعی نمازگریزی، بدین شرح است:
از نیکوترین و اساسی‌ترین اصول تربیت دینی جامعه و عامل اساسی پیش‌گیری و درمان، به‌کارگیری روش‌های مهرورزانه است. با توجه به سرشت آدمی و تأثیرپذیری
انسان از نرمی و دوستی و انزجار
فطرت آدمی از تُندی و خشونت‌گرایی، نیکوترین راه و رسم تربیت مذهبی
کودکان و نوجوانان و هم‌چنان عامل مؤثر در درمان نمازگریزی آنان، به‌کارگیری روش
محبت است.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) والاترین مربی بشر، مردمان را با محبت
تربیت کرده و بیش از هر چیز از این روش بهره بُرد.
از
علی (علیه‌السّلام) روایت شده که گفت از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره سُنت حضرت پرسیدم، فرمود: و الحُبُّ اساسی؛
یعنی محبت بنیاد و اساس (روش و سنت) من است.
محبت هم در مورد کودکان و هم در مورد
جوانان و
نوجوانان می‌تواند از بسیاری رفتارهای نامطلوب از جمله نمازگریزی جلوگیری کند؛
ازاین‌رو رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره محبت به کودکان فرمود: کودکان خود را دوست بدارید و به آنان مهر ورزید».
به دلیل نیاز فطری آدمی به الگو و همانندسازی؛ در درمان
نمازگریزی لازم است الگوهای والا از نمازگزاران واقعی به افراد جامعه معرفی شوند تا جوانان و نوجوانان با بینش روشن به الگوگیری از آن‌ها بپردازند. البته روش الگویی نه‌تنها در تربیت مذهبی و درمان نمازگریزی بلکه در تمام رفتارهای انسان، کاربُرد دارد، افرادی که علاقه به نماز ندارند و یا نمازگریز هستند نیز به خاطر وجود نداشتن الگوهای مناسب و عدم اهتمام
والدین به این موضوع، با افراد بی‌نماز و نمازگریز همانندسازی نموده و آن‌ها را الگوی شخصیتی خویش قرار داده‌اند. بنابراین والدین و مربیان باید از نخستین دوران کودکی، هم خود به عنوان الگوی مناسب برای کودکان بوده و هم افراد دیگری را که اهل نماز هستند به عنوان الگو معرفی کنند و بالطبع کودکان هر چه از الگوهای مناسب‌تر و والاتری بهره‌مند شوند، کمتر دچار آسیب نمازگریزی می‌شوند. از سوی دیگر، افرادی را که به عللی به آسیب نمازگریزی
عادت کرده‌اند، می‌توان با ارائه الگوهای مناسب، درمان و اصلاح کرد.
یکی دیگر از روش‌های درمان نمازگریزی در جامعه، به‌کارگیری روش
تذکر و یادآوری است. چه‌بسا افرادی که علاقه به نماز ندارند، به خاطر این‌که به اهمیت و جایگاه نماز پی نبرده‌اند. اگر به این افراد یادآوری شود که نماز کلید
بهشت است
و به منزله
پرچم و نشانه
اسلام است،
ممکن است به نماز علاقه‌مند شوند. هم‌چنان اگر پی‌آمدهای منفی نمازگریزی هم در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی و نیز پی‌آمدهای دنیوی و اخروی آن بیان گردد، ممکن است عده‌ای متنبّه شوند و هم‌چنان بیان عاقبت افرادی که اهل نماز نبوده‌اند، می‌تواند در علاقه‌مندی افراد به نماز مؤثر باشد.
نقل یا نمایش قصه‌ها و خاطره‌های زیبا در ارتباط با اهمیت و عظمت نماز:
بدون
شک بیان قصه‌های لطیف و خاطره‌های زیبا و استفاده بهینه از هنر نمایش در به تصویر کشیدن نگرش و رفتار پیشوایان و الگوهای محبوب در ارتباط با
نماز، می‌تواند در درمان نمازگریزی در بین همه مردم ـ به ویژه جوانان و نوجوانان ـ مؤثر باشد. در تهیه، تولید و پخش این‌گونه برنامه‌ها، صدا و سیما نقش اصلی را می‌تواند ایفا نماید و نکته‌ای که در ارائه این‌گونه برنامه‌ها باید رعایت شود توجه به ویژگی‌های سنّی، ذهنی و شرایط فرهنگی ـ اجتماعی مخاطبان است.
مسجد و
نمازخانه باید احساسات و خاطره‌های زیبا و به یاد ماندنی را برای همه ـ به ویژه کودکان و نوجوانان ـ تداعی کند؛ ازاین‌رو باید تدابیری اتخاذ شود که کودکان و نوجوانان، مسجد را محل آرامش‌بخش، زیبا و دوست‌داشتنی بدانند تا با
انگیزه و علاقه‌مندی بیش‌تر به آن روی آورند.
عامل دیگری که می‌تواند افراد جامعه را به نماز علاقه‌مند کند و از آسیب نمازگریزی جلوگیری کند، ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری امام جماعت
مساجد و مدارس است. خلق‌و‌خوی نیکوی
امام جماعت مسجد و مهارت اجتماعی او در برقراری ارتباط با نمازگزاران فوق‌العاده مؤثر است. اگر رفتار مناسب و حاکی از احترام مشاهده کنند، به نماز علاقه‌مند می‌شوند.
نکاتی را که برشمردیم عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه برای نماز و از سوی دیگر راه‌های درمان آسیب اجتماعی نمازگریزی است.
۱. مجموعه مقالات برگزیدة ششمین اجلاس سراسری نماز، ستاد اقامه نماز، ۱۳۷۶ ش.
۲. دکتر افروز، روش‌های پرورشی احساس مذهبی نماز در کودکان و نوجوانان، انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۶ ش.
۳. مقام معظم رهبری، اخلاق و معنویت، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، ۱۳۸۰ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «راه‌های درمان آسیب‌های اجتماعی نمازگریزی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۸/۱۲.
