راه‌های تحصیل بدا در ظهور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بداء،
ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف).
پرسش: راه‌های حاصل شدن بداء برای ظهور زودتر حضرت حجت (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) چیست؟
پاسخ: راه‌هایی که ممکن است در تحصیل بدا نسبت به ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نقش و اثری داشته باشد، در
آیات و
روایات عبارت‌اند از: ۱. فراهم کردن زمینه‌های ظهور؛ ۲. دعای بندگان
مؤمن و مضطر. در ذیل توضیح هر مورد خواهد آمد.
در این‌جا معنای بدا را در مقام ذات و فعل خداوند بیان می‌کنیم:
بداء به معنای معروف و مصطلح آن که عبارت است از ظهور و تبدل و تغییر رأی و نظر برخلاف رأی و نظر سابق و ندامت از آن، نسبت به خدای متعال غیر قابل تصور و محال است؛ چون مستلزم جهل و نقص است و به عبارت دیگر، بداء به معنای تغییر و تبدل در ناحیه علم ذاتی خداوند محال است.
اما بدا به معنای دیگر آن که عبارت است از ظهور امری از ناحیه
خداوند متعال برای غیر «ظهور الشی منه تعالی للغیر»،
برخلاف مقتضای مقتضیات غیر تامه و معدات، هیچ‌گونه استحاله ندارد. به بیان دیگر، بداء به معنای تبدل و تغییر در ناحیه فعل خداوند ـ چه در امور تکوینی و چه در امور تشریعی ـ مانعی ندارد؛ زیرا نه مستلزم جهل در
ذات خداوند می‌شود و نه ادله نافیه عقلی و نقلی شامل آن می‌گردد؛ بلکه نشان
قدرت الهی در مقام فعل است؛ چه آن‌که تغییر و تبدیل آن‌چه که مقتضای مقتضیات عادیه و معدات است، حکایت از
کمال و تمامیت قدرت پروردگار متعال دارد و بیانگر استقلال او در فاعلیت است؛ به طوری که هر گاه بخواهد و هر چه را
اراده فرماید تغییر دهد و بدیهی است که اعتقاد و
ایمان به بداء به این معنا موجب
توکل و اعتماد تام به پروردگار گردیده و باعث امیدواری در میان بندگان می‌شود؛ به گونه‌ای که هیچ‌گاه یأس و نومیدی بر آن‌ها مستولی نشده و در ادامه حیات و اصلاح امور دچار رکود و بی‌تفاوتی نگردد و آن‌گاه که خود خسته و ناتوان از ادامه راه و اصلاح مفاسد می‌گردد، دست ناتوانی و نیاز به درگاه توانای علی الاطلاق و بی‌نیاز مطلق یعنی خداوند قادر منان، به نیایش و
دعا بر‌می‌دارد و از او خواستار کمک و اصلاح امور و تغییر و تحول در سرنوشت‌ها می‌گردد و سفارشات اکید و مکرر که در آیات قرآنی و روایات و
احادیث معتبر به دعا کردن به طور عموم و دعا برای تعجیل در ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) خصوصاً شده حکایت روشن از حسن بداء در مقام فعل خداوند می‌کند.
راه‌هایی که ممکن است در تحصیل
بدا نسبت به ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نقش و اثری داشته باشد، در آیات و روایات بدین شرح است:
تحولات بزرگ و سازنده به منزله نورافکن‌های قوی است که محیط پیرامون خود را در جوامع بشری روشن می‌کند. تا در اجتماعات انسانی استعداد و آمادگی ظهور و تابش آن به وجود نیاید، تجلی این نور محقق نخواهد شد و روشن است که ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) که یکی از تحولات بی‌نظیر و بزرگ تاریخ بشری است و حکومت جهانی حضرت، مظهر حکومت نورانی خداوند در
زمین خواهد بود و از نعمت‌های بزرگ خداوند محسوب می‌گردد. باید زمینه طلوع و تجلی این نور عظیم به وجود بیاید؛ یعنی جوامع بشری، همان‌گونه که خداوند در قرآن می‌فرماید: «
وَلَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُرَی آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَکَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالارْضِ وَلَکِنْ کَذَّبُوا فَاَخَذْنَاهُمْ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُون»،
باید مستعد و آماده پذیرایی از چنین نعمت بزرگ الهی بشود و توجه به خداوند و دوری از
گناه و معاصی و به وجود آمدن حالت بیزاری از
ظلم و ستم و بی‌عدالتی‌ها و اعمال و افعال حکام و حکومت‌ها و دولت‌ها در سطح عمومی و همگانی و احساس اضطرار و نیاز شدید از سوی جوامع انسانی به وجود یک مصلح و سلطان عادل و حکومت دادگستر، یکی از راه‌های تحصیل بداء محسوب می‌شود؛ به این معنا که وقتی انسان‌ها با تمام وجودشان و حقیقت باطنشان و با تمام تدابیر، خود را گرفتار و اسیر و از رسیدن به سعادت و خوشبختی عاجر می‌یابند،
فطرت خفته او بیدار شده و دچار حالت
رجعت و بازگشت به خویشتن خویش می‌گردند و این‌جاست که زمینه یک تحول در آن‌ها به وجود می‌آید و ممکن است که خداوند رحیم و مهربان دست آن‌ها را بگیرد و از ظلمت و تاریکی‌های دوران
غیبت نجات داده و به وادی نورانی زمان حضور رهنمون گردد چه آن‌که: «
انَّ اللّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِاَنْفُسِهِمْ».
همان‌گونه که
انسان بر‌اساس تعلیمات دینی می‌تواند حوایج و نیازهای شخصی خود را از خداوند بخواهد و خواستار دگرگونی و تحول در احوالات شخصی گردد و بگوید: «
یا مُحوّلَ الحَوْلِ والْاَحْوالْ • حوّل حالَنا الی احْسَنِ الْحالِ» و در ادعیه معتبره در هر روز ماه رمضان و بعد از هر فریضه واجب بخواند: «
اللَّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِکَ»
بدیهی است که در حوایج و مشکلات اجتماعی که گاهی به مراتب مهم‌تر از مسائل و مشکلات شخصی است، به طریق اولی می‌تواند از درگاه خداوند کریم خواستار تغییر و تحول بشود و این نیست، مگر به خاطر حسن بداء در مقام فعل خداوند و شاید یکی از راه‌های مهم و عمده در تحصیل بداء در مقام فعل خداوند، دعای بندگان بیچاره و مضطر و خصوصاً
مؤمن باشد؛ زیرا
رسول خدا فرمود: «
لَو عَرَفتُمُ اللّهَ حَقَ مَعرِفتِهِ لَزالَت بِدُعائکُمُ الجِبالُ»؛
یعنی اگر حق خدا را بشناسی و مؤمن به او باشی و آن‌گاه دعا کنی در اثر دعای شما کوه‌ها فرو می‌ریزند، و این نکته را نباید از نظر دور داشت که حالت دعا و تضرع و
اضطرار ـ همان‌گونه که قبلاً اشاره کردیم ـ باید عمومیت پیدا کند؛ خصوصاً در رابطه با ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)؛ زیرا ظهور آن بزرگوار و قیام و انقلاب او مانند
طوفان حضرت نوح (علیه‌السلام) است؛ یعنی حالت اضطرار و تضرح به گونه‌ای باشد که انفاس قدسیه مؤمنین و خصوصاً اولیای الهی که در هر عصری وجود دارند؛ مثل زمان حضرت نوح (علیه‌السلام) دست به دعا بردارند و از خدا بخواهند ظهور را که خود بسان طوفانی سهمگین برای تطهیر زمین از ظلم و ستم می‌باشد، محقق فرماید و آن‌چه را که ممکن است در اثر گناه و معاصی ما و ظلم و جور ما در
حق خود و دیگران از ما گرفته است، به ما ارزانی دارد و آن‌چه را که ما در اثر عدم لیاقت از او دور شده‌ایم، به ما نزدیک فرماید؛ زیرا: «
اِنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ».
۱. (رساله فی بیان استجابه الدعاء) نوشته عارف بزرگوار سیدابوالحسن طباطبایی (جلوه.
۲. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی ذیل آیه ۱۶۸ سوره مبارکه بقره.
۳. بدایة المعارف، تالیف جناب سیدمحسن خرازی.
۴. اصول کافی، ج۱، و بحار الانوار، ج۴ مراجعه فرمایید.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «راه‌های تحصیل بدا در ظهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۹/۱۹.
