رانت‌خواری قارون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رانت‌خواری،
قارون،
حضرت موسی (علیه‌السلام)، قدرت، ثروت‌اندوزی،
اموال، بیت‌المال.
پرسش: ارتباط داستان قارون در
قرآن کریم را با رانت‌خواران جامعه بیان کنید؟
پاسخ: داستان قارون و نسبت او با حضرت موسی (علیه‌السلام)، با رانت‌خواران جامعه امروز بی‌ارتباط است؛ چون حضرت موسی (علیه‌السلام) اجازه رانت‌خواری و سوء استفاده را به قارون نداد که در جامعه امروزی ما نیز، اگر عده‌ای رانت‌خوار و نزدیک به
قدرت وجود داشته باشند، باید از ناحیه زمام‌داران و مسئولان کشور طرد شده و براساس توصیه‌های حضرت
امام علی (علیه‌السلام) عمل شود و قارون‌های زمان را باید طرد کرد و ثروت‌های بادآورده و اموال بیت‌المال را از آن‌ها گرفت و به خزانه
بیت‌المال برگرداند.
واژه «رانت» به معنای نزدیک بودن به قدرت می‌باشد.
رانت‌خواری، استفاده نامشروع از نزدیک بودن به مراکز قدرت و اشخاص قدرتمند را می‌گویند.
قرآن کریم می‌فرماید: «
قارون از
قوم موسی بود، ولی بر آن‌ها ستم کرد، ما آن‌قدر از گنج‌ها به او داده بودیم که حمل صندوق‌های آن برای یک گروه زورمند مشکل بود. به خاطر بیاور هنگامی را که قومش به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند شادی‌کنندگان مغرور را دوست نمی‌دارد و در آن‌چه خدا به تو داده، سرای
آخرت را جست‌وجو کن، بهره‌ات را از
دنیا فراموش منما، و همان‌گونه که خدا به تو نیکی کرده است، نیکی کن و هرگز
فساد در
زمین منما که
خدا مفسدان را دوست ندارد. (قاورن) گفت: این ثروت را به وسیلة دانشی که نزد من است، به دست آورده‌ام، آیا او نمی‌دانست
خداوند اقوامی را قبل از او هلاک کرد که از او نیرومندتر و ثروتمندتر بودند؟! (و هنگامی که
عذاب الهی فرا رسد) مجرمان از گناهانشان سؤال نمی‌شوند (و مجالی برای عذر‌خواهی آنان نیست).
معروف است که قارون از بستگان نزدیک حضرت موسی (علیه‌السلام) بود و از نظر اطلاعات و آگاهی، معلومات قابل ملاحظه‌ای از
تورات داشت و نخست در صف
مؤمنان بود؛ ولی
غرور ثروت او را به آغوش
کفر کشید و بالاخره با
پیامبر خدا به مبارزه پرداخت که سرانجام هلاک شد.
گرچه قارون از نزدیکان
حضرت موسی (علیه‌السلام) بود، ولی آن حضرت او را به خاطر رفتار ناپسند و قدرت‌طلبی و
ثروت‌اندوزی زیاد و طغیان از خود طرد کرد و او به دربار
فرعون پناه برد. بنابراین نمی‌توان گفت که قارون به صرف این‌که از نزدیکان حضرت موسی (علیه‌السلام) بود، با استفاده از همین نزدیک بودنِ رانت‌خواری و در جهت ثروت‌اندوزی از جایگاه و قدرت حضرت موسی (علیه‌السلام) سوء استفاده می‌کرد؛ چون اساساً حضرت موسی (علیه‌السلام) اجازة چنین کاری را به او نداد و او را از خود راند.
پیامبران الهی و
پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) در طول
حیات و زندگانی خویش بسیار مراقب نزدیکان و خویشان خود بودند و اجازه رانت‌خواری و سوء استفاده از قدرت را به خویشان و نزدیکان خود نمی‌دادند و در زمان
غیبت امام زمان (علیه‌السلام) نیز که
رهبری و حاکمیت به عهده
فقیه عادل و جامع الشرایط گذارده شده، تاکنون اجازه هیچ رانت‌خواری و سوء استفاده به نزدیکان خود نداده‌اند و اگر موردی نیز مشاهده کرده‌اند، به‌شدت با آن برخورد کرده‌اند.
زمام‌داران و صاحبان قدرت و مسئولان
حکومت اسلامی نیز باید در مقابل چنین افراد فرصت‌طلبی هوشیار باشند و اجازه ندهند که اقوام و خویشاوندان آن‌ها در پناه مقام و جایگاه آنان به منافع نامشروع مادی خود برسند.
چنان‌که
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه‌ای به
مالک اشتر به هنگام فرمان‌داری
مصر می‌فرماید: «همانا زمام‌داران را خواص و نزدیکانی است که خودخواه و چپاولگرند و در
معاملات انصاف ندارند، ریشه ستم‌کاری‌شان را با بریدن اسباب آن بخشکان و به هیچ‌کدام از اطرافیان و خویشاوندانت
زمین را واگذار مکن و به گونه‌ای با آنان رفتار کن که قرار دادی به سودشان منعقد نگردد که به مردم زیان رساند؛ مانند آبیاری مزارع، یا
زراعت مشترک که هزینه‌های آن را بر دیگران تحمیل کنند، در آن صورت سودش برای آنان و
عیب و ننگش در
دنیا و آخرت برای تو خواهد ماند... حق را به صاحب
حق، هر کس که باشد، نزدیک یا دور بپرداز، و در این کار شکیبا باش و این شکیبایی را به حساب خدا بگذار؛ گرچه اجرای حق مشکلاتی برای نزدیکانت فراهم آورد، تحمل سنگینی آن را به یاد
قیامت بر خود هموار ساز...».
بنابراین داستان قارون و نسبت او با حضرت موسی (علیه‌السلام) را با رانت‌خواران جامعه امروز بی‌ارتباط است؛ چون حضرت موسی (علیه‌السلام) اجازه رانت‌خواری و سوء استفاده را به قارون نداد که در جامعه امروزی ما نیز اگر عده‌ای رانت‌خوار و نزدیک به
قدرت وجود داشته باشند، باید از ناحیه زمام‌داران و مسئولان کشور طرد شده و براساس توصیه‌های حضرت
امام علی (علیه‌السلام) عمل شود و قارون‌های زمان را باید طرد کرد و ثروت‌های بادآورده و
اموال بیت‌المال را از آن‌ها گرفت و به خزانه بیت‌المال برگرداند؛ و هشدارهای مقام معظم رهبری
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز در چند ساله اخیر در همین راستا بوده است.
۱. علامه جعفری، محمدتقی، حکمت اصول سیاسی اسلام، تهران، انتشارات بنیاد نهج‌البلاغه.
۲. علامه طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ج۱۶، ص۷۶-۸۴.
۳. شهید مطهری، مرتضی، بیست گفتار، قم انتشارت صدرا، ص۳۱ و ۱۰۶.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رانت‌خواری قارون»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۹/۲۱.
