رؤیت‌کنندگان امام زمان در دوران امام عسکری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام زمان،
امام عسکری،
خفقان سیاسی،
رؤیت،
رؤیت‌کنندگان.
پرسش: در مدّت زمان زندگی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) با امام عسگری (علیه‌السّلام) چه کسانی او را دیده‌اند؟
پاسخ اجمالی: بنا‌بر تصریح علمای بزرگ
امامیّه، آن حضرت در سال
شهادت پدر بزرگوارش پنج ساله بود.
شرایط سیاسی حاکم بر عصر امام زمان و
امام عسکری (علیهماالسّلام) به علت تدابیـر سخت نظامی خلفای عباسی، اقتضاء می‌نمود که شیعیان در
تقیّه کامل و اختفاء فعّالیت‌های مذهبی خود را انجام دهند و ارتباط با ائمه (علیهم‌السّلام) برای شیعیان بسیار سخت انجام می‌گرفت، تنها برخی از
برگزیدگان و بزرگان شیعه و نزدیکان
ائمه (علیهم‌السّلام) و صحابی بزرگ به
زیارت حضرت
توفیق یافته و او را دیده‌اند که اسامی این افراد در کتاب‌های حدیثی و تاریخی علمای بزرگ شیعه و
سنّی آمده؛ بنابراین سه گروه حضرت را رویت کرده اند:
اهل بیت امام زمان،
نواب اربعه،
اصحاب و شیعیان خاص امام.
سال
ولادت امام زمان (علیه‌السّلام) بنا بر نقل اکثر
مورّخین مُعتبر و و
محدّثین شیعه و غیر شیعه نیمه
شعبان سال ۲۵۵ هـ. ق. می‌باشد،
و سال شهادت امام حسن عسگری (علیه‌السّلام) سال ۲۶۰ هـ.ق. می‌باشد.
بنا‌بر تصریح علمای بزرگ امامیّه مانند:
شیخ مفید، آن حضرت در سال شهادت پدر بزرگوارش پنج ساله بود.
این قول مشهور و دقیق بین علمای شیعه و تمام شیعیان است، بنابراین امام دوازدهم (علیه‌السّلام) پنج سال در کنار پدر بزرگوارش و در سایه پدر مهربانش زندگی نموده است و زندگی و حتی تولد حضرت به نوعی در خفاء و پنهانی بوده است، علّت اختفاء مربوط به اوضاع سیاسی و اجتماعی معاصر امام عسکری (علیه‌السّلام) و حتی ائمه (علیهم‌السّلام) پیش از او بوده است به لحاظ
امنیت جانی چنانکه ولادت برخی از
انبیای الهی در خفا و استتار بوده است.
شرایط سیاسی حاکم بر عصر امام (علیه‌السّلام) به علت تدابیـر سخت نظامی خلفای عباسی که دشمن سرسخت ائمّه (علیهم‌السّلام) بوده‌اند اقتضاء می‌نمود، که شیعیان در تقیّه کامل و اختفاء فعّالیت‌های مذهبی خود را انجام دهند و ارتباط با ائمه (علیهم‌السّلام) برای شیعیان بسیار سخت انجام می‌گرفت، تنها
وکلای شیعه در این دوره با زحمات زیاد امکان ارتباط با ائمه (علیهم‌السّلام) را داشتند، مخصوصاً دوره امام عسکری (علیه‌السّلام) سخت‌ترین دوران سیاسی و اجتماعی برای شیعه محسوب می‌شود.
امام عسکری (علیه‌السّلام) اکثر دوران خویش را در
پادگان‌های نظامی به سر برد و بخشی از عمر شریفش را نیز کاملاً تحت
مراقبت و کنترل شدید نیروها و
جاسوسان امنیتی خلفای
ظالم و ستم‌پیشه
عباسی بوده است و وظیفه سنگین الهی
امامت را انجام می‌داد.
با توجّه به این اوضاع فشار و خفقان سیاسی است که امام زمان (علیه‌السّلام) در
کودکی برای خیلی از مردم ناشناخته بود و فقط برخی از برگزیدگان و بزرگان شیعه و نزدیکان ائمه (علیهم‌السّلام) و صحابی بزرگ به زیارت حضرت توفیق یافته و او را دیده‌اند و تعداد این افراد به حدّی است که یقین آور است، علاوه بر این که این رؤیت‌کنندگان خودشان از
فقها و از اصحاب بزرگ و کاملاً مورد
اطمینان و تایید ائمه (علیهم‌السّلام) بوده‌اند که در
یقین و اطمینان کامل به کلام آنها جای هیچ
شبهه و شکی را باقی نمی‌گذارد. اسامی این افراد در کتاب‌های حدیثی و تاریخی علمای بزرگ شیعه و سنّی آمده است و بسیاری از این افراد خودشان به محضر امام زمان (علیه‌السّلام) در زمان امام حسن عسگری (علیه‌السّلام) رسیده‌اند.
با توجّه به این‌که در مدّت پنج سال امام عسگری (علیه‌السّلام) با خواص از شیعیان ارتباط مستمر داشت یا از طریق وکلای مخصوص در نواحی مختلف سرزمین اسلامی یا ارتباط مستقیم که در این فرصت‌ها امام (علیه‌السّلام) سعی می‌نمود جانشین خود را به شیعیان معرفی کند و آنها را از [[سردرگمی [[]] نجات]] دهد همان‌طوری که ائمه (علیهم‌السّلام) قبل از او علاوه بر تصریح
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بنام ائمه (علیهم‌السّلام)، شخصاً و عیناً او را به شیعیان معرفی می‌کرده‌اند تا هیچ‌کس به
دروغ مدّعی مقام امامت نشود که منجر به انحراف شیعه از مسیر
حق گردد، لذا در
سیره تمام ائمه (علیهم‌السّلام) ما می‌بینیم که آنها علاوه بر معرفی
جانشین خود از آخرین امام معصوم نیز با
القاب و اسم خاص آن حضرت به تصریح سخن گفته‌اند و او را به مردم با علائم مخصوص و منحصر به‌فرد معرفی نموده‌اند.
با این اهتمام به مقام امامت، امام عسگری (علیه‌السّلام) هم خبر از ولادت و
غیبت فرزندش داده و هم او را شخصاً از دوران نوزادی و تولّد، با طرق مختلف از جمله فرستادن «
عقیقه» (
قربانی کردن گوسفندی بعد از تولد نوازد)،
به تمام شیعیان از ولادت آن حضرت خبر داده و او را به بزرگان شیعه نشان داده و در زمان خود شناسانده‌اند، تا حجّت بر آنها تمام شده است.
در این‌جا به ترتیب از منابع معتبر و مختلف به تبیین برخی از افرادی که بـه حضور حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه) در زمان پدر بزرگوارش مشرّف شده‌اند می‌پردازیم:
محمد بن عثمان عمری همراه چهل نفر از شیعیان آن حضرت را در کودکی دیده‌اند که امام عسگری (علیه‌السّلام) به آنها فرموده است: «
هذا امامکم من بعدی و خلیفة علیکم اطیعوه؛
این (کودک) بعد از من خلیفه و امام شماست و از او اطاعت کنید.»
کرخی به نقل از
ابو‌هارون که از شیعیان بوده است، نقل می‌کند که: «صاحب الزمان (علیه‌السّلام) را دیدم صورتش مانند ماه شب چهاردهم نور می‌داد.»
یعقوب بن منقوش هم به نقل از
شیخ صدوق (رحمة‌الله‌علیه) در کمال الدین، از جمله کسانی است که حضرت را دیده است.
شیخ صدوق از بزرگان شیعه است که کتاب‌های با ارزش را در علوم مختلف از خود برجای گذاشته است که دارای
اعتبار ویژه‌ای در پیش فقهای شیعه هستند از جمله کتاب‌های بسیار معتبر او کتاب «
کمال الدین و اتمام النعمة» است که آن را درباره امام عصر (علیه‌السّلام) نگاشته و تفصیلاً مباحث مختلفی را حول محور
مهدویت طرح نموده و تمام شبهات وارده بر این جریان را در آن جواب داده است که بسیار قابل توجّه و مناسب است و از جهاتی، از جمله نزدیکی دوران حیات شیخ صدوق به دوران
غیبت صغری از نقاط قوت این کتاب است و ممتاز بودن و برخورداری نویسنده از
فضائل نفسانی از موارد دیگر امتیازات این کتاب شریف است که قابل توجّه می‌باشد. در حقیقت این کتاب جواب شبهاتی است که درباره مسئله مهدویت و
وجود امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) در عصر صدوق بر شیعه وارد شده و صدوق (رحمة‌الله‌علیه) قاطعانه به آنها پاسخ
مستند و
مستدل داده است.
از جمله کتاب‌های معتبر شیعه که به این مسئله «رویت امام در حیات پدرش» پرداخته، کتاب
ارشاد شیخ مفید است (۳۳۶-۴۱۳)، به نقل از ارشاد
محمد بن اسماعیل بن
موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) که از نوادگان امام هفتم بود در
عراق امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) را در کودکی و در حیات پدرش دیده است.
حمزه بن موسی بن جعفر (علیه‌السّلام) از
حکیمه خاتون عمه امام عسگری (علیه‌السّلام) که از جمله
روایات بسیار معتبر است، نقل می‌کند که حکیمه او را در حیات پدرش دیده است، این روایت که حکیمه خاتون حضرت را دیده است در بسیاری از کتاب‌های مربوط به موضوع مهدویت به تکرار آمده است که حتّی شب ولادت حضرت صاحب الزمان (علیه‌السّلام) آن بانوی مکرّم در خانه امام عسگری (علیه‌السّلام) حاضر بوده و
افطار را در کنار برادرزاده‌اش بوده و شاهد ولادت آن حضرت بوده است.
و او را مکرراً دیده و چشمانش با دیدارش روشن گردیده است.
بنابراین اگر رویت‌کنندگان حضرت را در یک جمع‌بندی قرار دهیم می‌توانیم چنین نتیجه بگیریم که سه گروه حضرت را دیده‌اند:
اهل بیت آن حضرت: مانند حکمیه خاتون عمه امام عسگری (علیه‌السّلام) و خادمان خانه امام عسگری (علیه‌السّلام) در ردیف اولین کسانی بوده‌اند که امام را زیارت کرده‌اند:
الف) ظریف (ابونصر) خادم دودمان امام عسگری علیه السّلام
ب) ابوسعید غانم خادم دیگر امام عسگری (علیه‌السّلام) نقل کرده است که امام زمان (علیه‌السّلام) در گهواره بود که به محضرش شرفیاب شدم... به من فرمود: «انا خاتم الاوصیاء و بی یدفع الله عن اهلی و شیعتی.»
ج) نسیم خادم حضرت گوید: وارد شدم به حضور امام زمان (علیه‌السّلام) بعد از این‌که ده شب از ولادتش می‌گذشت، در این حال عطسه نمودم به من فرمود: «یرحمک الله.... فقال: الا ابشرک فی العطاس، هو امان من الموت ثلاتة ایام.»
نواب حضرت: گروه دوم که از دیدار امام (عجل الله تعالی فرجه) در حیات پدرش مسرور شده‌اند از نواب حضرت بودند،
عثمان بن سعید عمروی چنانکه قبلاً نیز گفته شد.
گروه سوم از زیارت کنندگان حضرت در عهد امام عسگری (علیه‌السّلام)، اصحاب خاص و شیعیان نامدار حضرت بوده‌اند که به برخی از آنها اشاره کردیم و بسیاری از بزرگان شیعه از جمله علمای شهر
قم و
شیعیان خاص امام عسگری (علیه‌السّلام) به زیارت حضرت صاحب الزمان (علیه‌السّلام) در زمان حیات پدرشان رسیده‌اند.
۱.
آیت الله صافی گلپایگانی،
منتخب الاثر .
۲. آیت الله صافی گلپایگانی،
امامت و مهدویت.
۳.
هاشم معروف الحسنی،
سیره ائمه اثنی عشر.
۴.
نعمانی،
کتاب الغیبه .
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "در مدّت زمان زندگی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه ) با امام عسگری علیه السّلام چه کسانی او را دیده‌اند؟"، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۰۱/۱۴.
