دانش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: علم ، دانش،
قرآن .
پرسش: کدام سوره بیانگر این مطلب است که دانش ما از یک قطره از
آب اقیانوس هم کوچک‌تر و کمتر است؟ به نظر می‌رسد آیه‌ای که می‌فرماید:"
و ما اوتیتم من العلم إلا قلیلا "، باشد که در تفسیر آن اقل به یک قطره در مقابل اقیانوس تشبیه شده است.
پاسخ:
آیاتی در قرآن موجود است که تا حدی به مطلب اشاره شده در پرسش، مرتبط است؛ مانند"
قُلْ لَوْ کانَ الْبَحْرُ مِداداً لِکَلِماتِ رَبِّی لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ کَلِماتُ رَبِّی وَ لَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدَداً "؛ بگو: «اگر دریاها برای (نوشتن) کلمات پروردگارم مرکب شود، دریاها پایان می‌گیرد. پیش از آن‌که کلمات پروردگارم پایان یابد؛ هرچند همانند آن (دریاها) را کمک آن قرار دهیم!
و آیه:"
وَ لَوْ أَنَّ ما فِی الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزیزٌ حَکیم "؛ و اگر همه درختان روی
زمین قلم شود و دریا برای آن مرکب گردد و هفت دریاچه به آن افزوده شود، اینها همه تمام می‌شود؛ ولی کلمات خدا پایان نمی‌گیرد، خداوند عزیز و
حکیم است.
درباره این آیه (لقمان ۲۷) در
تفسیر قمی چنین آمده است:عده‌ای از یهودیان از حضرت رسول ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ راجع به
روح سؤال کردند؟ حضرت فرمود:"
الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا "؛ روح از جانب خداست و آنچه از علم به شما داده شده است، ناچیز است.
گفتند: آیا مقصود
علم ما
یهودیان اندک است یا دانش همه مردم؟ رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ در پاسخ فرمود: علم تمام مردم! گفتند: چطور چنین چیزی ممکن است؛ یا محمد صلی‌الله‌علیه واله! شما مدعی هستی که بهره‌ای که از
دانش داری کم است و حال آن‌که
قرآن را خداوند به شما عطا کرده، همان‌گونه که
تورات را به ما ارزانی داشته است و در قرآن چنین آمده است که "
وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ ً "؛ هر که به او
حکمت دهند،
(یعنی تورات) "
فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیرا "؛
نعمت زیادی به او ارزانی شده است.
خداوند در پاسخ
یهودیان این آیه را نازل نمود:"
وَ لَوْ أَنَّ ما فِی الْأَرْض... "، خداوند می‌فرماید: علم خدا بزرگ‌تر از اینهاست. آنچه به شما داده شده در نظر شما زیاد است؛ ولی نزد خدا کم است.
البته در روایتی
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در تفسیر این آیه "
وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا " فرمود: معنای باطنی آیه این است که علم داده نشده، مگر به اندکی از مردم و بعد از کلمه "قلیلا" منکم در تقدیر است؛ یعنی علم داده نشده، مگر به اندکی از شما.
(یعنی بسیاری از مردم از علم بهره‌ای ندارند).
گفتنی است، مطلبی که در پرسش مطرح شده است ـ دانش ما از یک قطره از آب اقیانوس هم کوچک‌تر و کمتر است ـ در کلمات معصومان ـ علیهم‌السلام ـ چنین تعبیری یافت نشد؛ اما از ابن عباس شبیه آن موجود است:"مردی از
خوارج پرسشی از
ابن عباس کرد، ابن عباس قبل از پاسخ دادن به او پرسید:
دانش من بیشتر است یا علی علیه‌السلام؟ گفت:اگر علی ـ علیه‌السلام ـ را از تو داناتر می‌دانستم از تو پرسش نمی‌کردم! ابن عباس به‌شدت خشمگین شد و گفت: مادر به عزایت، علی ـ علیه‌السلام ـ به من علم آموخته است، علم او از جانب علم
رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ است و رسول اللَّه ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ را خداوند از بالای
عرش خود آموزش داده است؛بنابر‌این علم
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ از خدا و علم
امام علی ـ علیه‌السلام ـ از
علم پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ و علم من از ناحیه علی ـ علیه‌السلام ـ است و علم تمام یاران
محمد ـ صلی‌الله‌علیه واله ـ در برابر علم علی ـ علیه‌السلام ـ همچون قطره‌ای است در برابر هفت دریا".
پایگاه اسلام کوئست.
