خرافه در عقاید دینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: معجزه، کرامت، خرافات، مباحث اعتقادی، باورهای خرافی.
پرسش: معجزه‌هایی مانند معلوم شدن نام امامی بر روی آتش یا آمدن بوی عطر در مجلس عزاداری اهل بیت چه‌قدر واقعیت داشته و آیا اعتقاد به اینها لازم است؟
پاسخ: برای دوری از
خرافات و پایین نیاورن مقام بلند ائمه اطهار (علیهم‌السلام) که واسطه
فیض الهی هستند، باید از پذیرش و نیز نقل کردن داستان‌هایی که بیش‌تر در میان گفته‌های افراد بی‌اطلاع یافت می‌شود، دقت بیشتری کرد و لازم است که در مورد عقاید دینی و
معجزات و
کرامات، تحقیق و مطالعه نکرده و بدون اطمینان سخنی را نقل نکنیم و چه‌بسا ممکن است گفتن برخی از این حکایاتی که به نام معجزه رایج‌اند، موجب وهن و سستی باورهای ما نیز باشند. به علاوه ما برای تحکیم و ترویج عقاید خود و
مذهب شیعه، نیازی به این حکایات نه‌چندان استوار نداریم و کتب معتبر ما نیز مملو از کرامات اهل بیت (علیهم‌السلام) است که همه آن‌ها نشان از علو درجه و عظمت شأن ایشان دارند.
درباره معجزات و صحت و سقم برخی نقل‌قول‌ها توجه به چند نکته بسیار راه‌گشا است؟
معجزه چیست؟
معجزه، امری است خارق‌العاده که از
پیامبران صادر می‌شود و همیشه با ادعای
نبوت و نیز مبارزه‌طلبی همراه است و لذا قابل آموزش و یادگیری نیست و کسی توان مقابله با آن را ندارد و اگر این امور خارق‌العاده از شخصی غیر از
انبیا مشاهده شود،
کرامت نامیده می‌شود که البته دیگر همراه ادعای نبوت نیست؛ (به این منبع رجوع شود:
) همانند حضور
طعام بهشتی نزد حضرت مریم (سلام‌الله‌علیه) و حاضر کردن تخت
ملکه سبأ در یک چشم به هم زدن توسط یکی از یاران
حضرت سلیمان پیامبر (علیه‌السلام) که در
قرآن کریم به آن‌ها اشاره شده است. (به این منبع رجوع شود:
) لذا بهتر است آنچه را که از ائمه هدی و دیگر اولیای الهی مشاهده می‌شود، کرامت بنامیم.
ائمه اطهار (علیهم‌السلام) مصادیق
انسان کامل و
خلیفه خدا بر روی زمین‌اند و مهم‌ترین کرامت آنان، معارف بلندی است که از جانب
خداوند متعال آمده و به یاران خود آموخته‌اند و کسی را جز آنان، یارای بیان چنین مطالبی نیست.
عقاید و باورهای دینی، در طول
تاریخ بشر، دچار آفت‌های متعددی بوده‌اند که یکی از این آفات،
خرافه‌گرایی و آمیختن باورهای متعالی دینی با سخنانی سست و بی‌پایه است که غالباً از طرف
دشمنان دین ساخته شده و از سوی ناآگاهان و مردم عادی که اطلاعات متقنی از
دین ندارند، مورد پذیرش واقع می‌شوند و لذا یکی از محورهای اساسی آموزه‌های تمام انبیا و ائمه هدی (علیهم‌السلام)
خرافه‌زدایی و خلوص بخشیدن به معارف دینی است.
عقاید دینی دو دسته‌اند، یکی
اصول عقاید و باورهای پایه در
توحید و
نبوت و ... اعتقاد به آن‌ها لازم و
واجب است و هر کسی باید در مورد آن‌ها تحقیق و
مطالعه کند؛ ولی دسته دیگری هستند که اعتقاد به آن‌ها واجب نیست و اگر هم کسی آن‌ها را نداند، اشکالی در تدین او نیست؛ مانند جزئیات
جهان آخرت و
طبقات بهشت و جهنم و انواع و اقسام
ملائکه ... در میان معجزات نیز اینکه چه چیزی معجزه است یا چه چیزی معجزه نیست، جزء عقاید اصلی نیست و لذا اگر کسی اموری مانند نوشته شدن نام
امامان بر روی
آتش و امثال آن را قبول نداشته باشد، ولی به اصل وجود معجزه
ایمان داشته باشد، ایرادی بر او وارد نیست.
پس برای دوری از
خرافات و پایین نیاوردن
مقام بلند ائمه اطهار (علیهم‌السلام) که واسطه
فیض الهی هستند، باید از پذیرش و نیز نقل کردن داستان‌هایی که بیش‌تر در میان گفته‌های افراد بی‌اطلاع یافت می‌شود، دقت بیشتری کرد و لازم است که در مورد عقاید دینی و
معجزات و
کرامات، تحقیق و مطالعه نکرده و بدون اطمینان سخنی را نقل نکنیم و چه‌بسا ممکن است گفتن برخی از این حکایاتی که به نام معجزه رایج‌اند، موجب وهن و سستی باورهای ما نیز باشند. به علاوه ما برای تحکیم و ترویج عقاید خود و
مذهب شیعه، نیازی به این حکایات نه‌چندان استوار نداریم و کتب معتبر ما نیز مملو از
کرامات اهل بیت (علیهم‌السلام) است که همه آن‌ها نشان از علو درجه و عظمت شأن ایشان دارند.
۱. منتهی الآمال، ج۱ و ۲، شیخ عباس قمی، تهران، مطبوعاتی حسینی، ۱۳۷۲ش.
۲. خدا و پیامبران، ص۳۷-۷۵، جعفر سبحانی، قم: توحید، ۱۳۵۹ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خرافه در عقاید دینی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۲۴.
