حدیث امام‌المتقین و سیدالمسلمین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روايت امام المتقين وسيد المسلمين، سند، فضیلت امام علی (علیه‌السلام).
پرسش: آيا روايت علی «امام المتقين وسيد المسلمين» با سند معتبر وارد شده؟
پاسخ: روایت علی «امام المتقین وسید المسلمین» یکی از روایاتی است که با سند معتبر در فضیلت
امام علی (علیه‌السلام) وارد شده است.
ابونعیم اصفهانی در کتاب «
معرفة الصحابه» روایت صحیح السندی را از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده است که
خداوند در
شب معراج، سه لقب را برای امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) اهداء فرموده است: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَحْمَدَ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْحَضْرَمِیُّ، ثنا اَبُو بَکْرِ بْنُ اَبِی شَیْبَةَ، ثنا اَحْمَدُ بْنُ مُفَضَّلٍ، حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ الاَحْمَرُ، عَنْ هِلالٍ اَبِی اَیُّوبَ الصَّیْرَفِیِّ، عَنْ اَبِی کَثِیرٍ الاَنْصَارِیِّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ اَسْعَدَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: " انْتَهَیْتُ لَیْلَةَ اُسْرِیَ بِی اِلَی السِّدْرَةِ الْمُنْتَهَی، فَاُوحِیَ اِلَیَّ فِی عَلِیٍّ بِثَلاثٍ: اَنَّهُ اِمَامُ الْمُتَّقِینَ، وَسَیِّدُ الْمُسْلِمِینَ، وَقَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ اِلَی جَنَّاتِ النَّعِیمِ "
رَوَاهُ رَبَاحُ بْنُ خَالِدٍ، وَیَحْیَی بْنُ اَبِی کَثِیرٍ، عَنْ جَعْفَرٍ الاَحْمَرِ مِثْلَهُ، وَرَوَاهُ غَسَّانُ، عَنْ اِسْرَائِیلَ، عَنْ هِلالٍ الْوَزَّانِ، عَنْ رَجُلٍ مِنَ الاَنْصَارِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ اَسْعَدَ، وَقَالَ عَمْرُو بْنُ الْحُسَیْنِ، عَنْ یَحْیَی بْنِ الْعَلاءِ، عَنْ هِلالٍ الْوَزَّانِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ اَسْعَدَ بْنِ زُرَارَةَ، عَنْ اَبِیهِ.
عبدالله بن اسعد می‌گوید: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وسلّم) فرمود: شبی مرا به
آسمان بردند، به
سدرة المنتهی رسیدم، درباره علی به سه چیز برای من
وحی شد: او (علی) پیشوای
پرهیزکاران؛ آقای
مسلمانان؛ و رهبر رو سفیدان تا بهشت‌های پر
نعمت است.
این روایت را
رباح بن خالد و
یحیی بن ابی‌کثیر، از
جعفر احمر نقل کرده‌اند.
در نقل دیگر،
روایت را غسان از اسرائیل از
هلال وزان از مردی از انصار از
محمد بن عبدالرحمن بن اسعد نقل کرده‌اند.
در نقل دیگر،
عمر بن حسین، از
یحیی بن علاء، از هلال وزان، از عبدالله بن اسعد بن زراره از پدرش نقل کرده است.
افرادی که در سند روایت قرار دارند، از دیدگاه علمای
اهل سنت موثق و مورد
اعتماد هستند. در این قسمت توثیق آنها را درباره روایت
حدیث ذکر می‌کنیم:
خطیب بغدادی در کتاب «
مدینة السلام» که امروزه به «
تاریخ بغداد» معروف است، محمد بن محمد بن احمد را صریحا توثیق کرده و می‌نویسد: محمد بن محمد بن احمد ابوجعفر المقرئ. سکن البصرة وحدث بها عن ابی شعیب الحرانی والحسن بن علی المعمری والحسین بن الکمیت الموصلی وخلف بن عمرو العکبری والاحوص بن المفضل الغلابی حدثنا عنه الحسین بن علی النیسابوری ومحمد بن علی بن حبیب المتوثی وعیسی بن غسان ثلاثتهم بالبصرة وابو نعیم الاصبهانی وکان ثقة.
محمد بن محمد بن احمد، ابو جعفر مقریء: وی در
بصره می‌زیسته و از
ابی‌شعیب حرانی و.... و از او،
حسین بن علی نیشابوری،
محمد بن علی حبیب متوثی و
عیسی بن غسان که هر سه تن آنها در بصره بودند و ابونعیم اصفهانی، روایت کرده‌اند و او
ثقه بوده است.
این
راوی را
ذهبی در کتاب «
تذکرة الحفاظ»، معرفی کرده و در پایان، توثیقات علما را درباره او ذکر کرده و خودش نیز به توثیق او تصریح می‌کند:
۶۸۲ مطین الحافظ الکبیر ابو جعفر محمد بن عبدالله بن سلیمان الحضرمی الکوفی رای ابا نعیم وسمع احمد بن یونس ویحیی الحمانی ویحیی بن بشر الحریری وسعید بن عمرو الاشعثی وکان من اوعیة العلم حدث عنه ابو بکر النجاد وابو القاسم الطبرانی وابو بکر الاسماعیلی علی بن حسان الدمی وعلی بن عبد الرحمن البکائی وعدة وقد صنف المسند وغیر ذلک وله تاریخ صغیر قال ابو بکر بن ابی دارم الحافظ کتبت عن مطین مائة الف حدیث وسئل عنه الدارقطنی فقال ثقة جبل قلت ولد سنة اثنتین ومائتین ومات فی شهر ربیع الآخر سنة وعدد له نحوا من ثلاثة اوهام فلا یلتفت الی کلام الاقران بعضهم فی بعض وبکل حال فمطین ثقة مطلقا ولیس کذلک العبسی.
مطین، حافظ بزرگ روایات، ابوجعفر محمد بن عبدالله بن سلیمان حضرمی کوفی.
وی ابونعیم را دیده و از
احمد بن یونس،
یحیای حمانی،
یحیی بن بشر و
سعید بن عمرو، روایت شنیده است. او از کسانی بود که ظرف
علم بود. (
کنایه از این که دارای علوم بی‌شماری بود)...
ابوبکر بن ابی‌دارم حافظ گفته است: از مطین هزار روایت نوشتم. درباره او از
دارقطنی سؤال شد، گفت: او موثق است.... در هر صورت، مطین مطلقاً شخص موثقی است.
یکی از
روایان روایت، ابوبکر بن ابی‌شیبه است. او از اساتید
بخاری است. ذهبی توثیقات علمای
رجال را درباره او این‌گونه ذکر کرده است: خ م د س ق ابوبکر بن ابی‌شیبة الحافظ عدیم النظیر الثبت النحریر عبدالله بن محمد بن ابی‌شیبة...
قال احمد ابوبکر صدوق هو احب الی من اخیه عثمان وقال العجلی ثقة حافظ وقال الفلاس ما رایت احفظ من ابی بکر بن ابی شیبة وکذا قال ابو زرعة الرازی وقال ابو عبید انتهی الحدیث الی اربعة فابو بکر بن ابی شیبة اسردهم له واحمد افقههم فیه وابن معین اجمعهم له وابن المدینی اعلمهم به وقال صالح بن محمد اعلم من ادرکت بالحدیث وعلله علی بن المدینی واحفظهم له عند المذاکرة ابو بکر بن ابی شیبة وعن ابی عبید قال احسنهم وضعا لکتاب ابو بکر بن ابی شیبة وقال الخطیب کان ابو بکر متقنا حافظا صنف المسند والاحکام والتفسیر...
ابوبکر بن ابی‌شیبه، حافظ، بی‌نظیر، ثابت قدم و متخصص، عبدالله بن محمد بن ابی‌شیبه... است.
احمد بن حنبل گفته است: ابوبکر صدوق (راستگو) است. وی نزد من محبوب‌تر از برادرش
عثمان است.
عجلی گفته: ابوبکر موثق و
حافظ است. فلاس گفته: من کسی حافظ‌تر از ابوبکر بن ابی‌شیبه ندیدم،
ابوذرعه رازی نیز چنین گفته است.
ابوعبید گفته: روایت به چهار تن رسیده است: ابوبکر بن ابی‌شیبه از همه بیش‌تر نقل کرده و احمد فقیه‌ترین آنها و
ابن‌معین جامع‌ترین و
ابن‌مدینی داناترین آنها به روایت است.
صالح بن محمد گفته است: داناترین کسی را که در روایت یافتم و حافظ‌ترین آنها در مباحثه، ابوبکر بن ابی‌شیبه است.
....
خطیب گفته است: ابوبکر مورد اعتماد و حافظ بوده و مسند و
احکام و
تفسیر تصنیف کرده است.
ذهبی ایشان را نیز صدوق معرفی کرده است: احمد بن المفضل الکوفی عن الثوری واسرائیل وعنه الحنینی وابو زرعة وطائفة شیعی صدوق د س
احمد بن مفضل کوفی از ثوری و
اسرائیل روایت نقل کرده و از او حنینی، ابوذرعه و گروهی روایت کرده‌اند. وی
شیعه و راستگو است.
و در کتاب «تاریخ الاسلام» توثیق
ابن‌حبان را درباره او آورده است: (احمد بن المفضل. ابو علیّ الکوفیّ. عن: وکیع، واسیاط بن نصر. وعنه: یعقوب الفسویّ، واهل الکوفة. قال ابن حبّان: ثقة،
ابن‌حبان گفته است: احمد بن مفضل موثق است.
ابن‌حجر عسقلانی در کتاب «
تقریب التهذیب» این راوی را نیز بعد از معرفی، به
صداقت و
راستگویی توصیف کرده است: جعفر بن زیاد الاحمر الکوفی صدوق یتشیع من السابعة مات سنة سبع وستین ل ت س.
جعفر بن زیاد احمر کوفی، راستگو است که متمایل به
شیعه بود. وی از طبقه هفتم است...
مزی از علمای رجال اهل سنت، در کتاب «
تهذیب الکمال» نیز می‌نویسد: ل ت ص(عس): جعفر بن زیاد الاحمر ابوعَبد الله، ویُقال: ابو عبد الرحمن، الکوفی والد علی بن جعفر، وجد الحسین بن علی بن جعفر الاحمر.....
قال عَبد الله بن احمد بن حنبل، عَن ابیه: صالح الحدیث.
وَقَال عَباس الدُّورِیُّ وابو بکر بن اَبی خیثمة ومحمد بن عثمان بن اَبی شَیْبَة، عن یحیی بن مَعِین: ثقة، زاد محمد: وکان من الشیعة.....
وَقَال یعقوب بن سفیان: ثقة. وَقَال ابو زُرْعَة: صدوق.
جعفر بن زیارت احمر... عبدالله ابن احمد از پدرش نقل کرده است که وی صالح‌الحدیث است. عباس دوری،
ابوبکر بن ابی‌خثیمه،
محمد بن عثمان از
یحیی بن معین نقل کرده است که وی گفته: جعفر بن زیاد، ثقه است. محمد بن عثمان اضافه کرده است که وی از شیعه بوده است.
محمد بن یعقوب بن سفیان گفته است: وی ثقه است. ابوذرعه گفته: راستگو است.
ابوایوب صیرفی نیز از سوی ابن‌حبان توثیق شده و
اسم او در شمار موثقات در کتاب «
الثقات» آمده است: هلال الصیرفی ابو ایوب یروی عن ابی کثیر روی عنه جعفر الاحمر.
هلال، همان صیرفی ابوایوب است که از ابی‌کثیر روایت کرده و او از جعفر احمر روایت نقل کرده است.
راوی دیگر این روایت، ابوکثیر انصاری است. اسم وی افلح است.
ابن‌حجر ایشان را توثیق می‌کند: افلح مولی ابی ایوب الانصاری ابو عبد الرحمن وقیل ابو کثیر مخضرم ثقة من الثانیة مات سنة ثلاث وستین م.
افلح غلام ابوایوب انصاری، ابوعبدالرحمن است. گفته شده است که
ابوکثیر مخضرم (کسی که
زمان جاهلیت و
اسلام را درک باشد) بوده و موثق است.
آخرین راوی، عبدالله بن اسعد است. ایشان از
صحابه پیامبر است و نیاز به توثیق ندارد و صحابه از نظر
اهل سنت جایگاه خاصی دارند و از نظر آنها
عادل هستند.
مؤسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «آیا روایت علی «امام المتقین وسید المسلمین» با سند معتبر وارد شده؟».
