پرهیزکاران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پرهیزکاران، تقوا،
پرهیزکاری،
نسبی بودن تقوا، پذیرش اعمال.
پرسش: قرآن می‌فرماید: «خداوند فقط از پرهیزکاران می‌پذیرد». اگر این‌گونه است، کسی که تازه شروع به
جهاد با نفس کرده باشد و تا رسیدن به تقوا مدت زمانی طول می‌کشد. در این فاصله
حکم اعمال خیر چه‌گونه است؟ آیا مقبول درگاه حق تعالی واقع می‌شود یا خیر؟
پاسخ:
در داستان فرزندان
حضرت آدم علیه‌السلام از میان قربانی آن دو، تنها
قربانی هابیل مورد قبول
پروردگار قرار گرفت و قربانی قابیل پذیرفته نشد.
قرآن در جریان نقل این داستان می‌فرماید: «
إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین»؛
خدا تنها از
پرهیزکاران می‌پذیرد!
در ارتباط با پذیرش اعمال از پرهیزکاران باید گفت، از آموزه‌های دینی استفاده می‌شود که
تقوا امری نسبی بوده و دارای درجات و مراتب است. در
روایات نیز به نسبی بودن تقوا تصریح شده است.
از
امام صادق علیه‌السلام نقل شده، تقوا بر سه‌گونه است:
۱. تقوا به سبب و در راه
خداوند متعال: و آن ترک کردن امور حلال است، تا چه رسد به اموری که مشتبه به غیر حلال باشد.
۲. تقوای از
خوف خدا: و آن ترک امور مشتبه به حرام است، تا چه رسد به آن‌چه حرام باشد.
۳. تقوای از خوف
عذاب پروردگار: و آن ترک محرمات است.
صورت اول، تقوای خاص الخاص است، و مخصوص به خواص
مؤمنان و بندگان برگزیده پروردگار متعال و اولیای الهی است.
صورت دوم، تقوای خاص است که اختصاص به افرادی دارد که در راه سلوک و در طریق تکمیل
ایمان و در مقام
ریاضت و مجاهدت هستند.
صورت سوم، تقوای عام است که همه طبقاتی را که در راه و
اسلام هستند، شامل می‌شود.
تقوا و حالت خودداری از خلاف و عصیان از لحاظ به دست آوردن صفای باطن و
طهارت نفس، مانند آب صافی است که در نهری جاری می‌شود، و درختان گوناگون به شکل‌ها و جنس‌ها و رنگ‌های مختلف که در اطراف آن نهر هستند، از آن آب استفاده کرده، و هر درختی به
اختلاف استعداد و نیازمندی، و به تناسب خصوصیات طعم و مزه و لطافت و رنگ خود از آن تغذیه می‌کنند، سپس مردم از آن درخت‌ها به انواع مختلف استفاده کرده، و از چوب و برگ و میوه‌های آنها به اقتضای طبایع و خصوصیات آنها بهره‌مند می‌شوند.
بنابراین تقوا از امور نسبی است و هرکس به اندازه‌ای که از
گناهان، محرمات، رذایل اخلاقی و مکروهات فاصله بگیرد، به همان اندازه به خدا نزدیک‌تر خواهد شد و بهره‌ای از تقوا دارد؛ ازاین‌روست که
قرآن کریم می‌فرماید: «
إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ».
تعبیر به «أتقی» در
آیه شریفه خود شاهد بر این مدعاست.
لذا این‌که خداوند فقط کار افراد با تقوا را می‌پذیرد، نباید سبب دل‌سردی و ناامیدی افراد عادی یا
گناهکار شود؛ چراکه:
تقوا درجات مختلف دارد و اکثر افراد عادی و حتی گناهکار هم مرحله‌ای از تقوا را دارند، و گرنه هیچ‌کار خیری انجام نمی‌دادند و از هیچ گناهی دست برنمی‌داشتند.
پذیرش
عمل نیز درجاتی دارد. مانند:
ــ قبول حسن (نیکو و شایسته): «
فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَن»؛
خداوند، او (
مریم) را به طرز نیکویی پذیرفت.
ــ و قبول احسن (بهترین وجه):
امام صادق علیه‌السلام در دعای وداع ماه مبارک
رمضان می‌فرماید: «
اللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا بِأَحْسَنِ قَبُولِکَ»؛
خدایا از ما به بهترین وجه قبول فرما.
بنابراین هرکس به مقدار تقوایی که دارد کارش قبول می‌شود. به همین دلیل
پاداش‌های قرآن نسبت به افراد و کارها و شرایط، متفاوت است.
فردی که تازه شروع به
جهاد و مبارزه با
هوای نفس کرده، تا حدودی از تقوا برخوردار بوده و بدین ترتیب
اعمال او مورد پذیرش
حق قرار خواهد گرفت. بر همین اساس است که
پروردگار می‌فرماید: «
فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُم»؛
پس تا می‌توانید
تقوای الهی پیشه کنید.
پایگاه اسلام کوئست.
