امام صادق و حرکت علمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام صادق علیه‌السلام،
حرکت علمی.
پرسش: امام صادق ـ علیه‌السلام ـ چه علومی را
تدریس می‌کرد؟ آیا آن حضرت کتاب هم نوشته‌اند؟ و آیا شرایط زمانی وی مثل شرایط زمانی
امام محمدباقر ـ علیه‌السلام ـ مساعد بود برای نشر
اسلام؟
پاسخ: خاندان
رسالت و اهل‌بیت
نبوت، محور
دانش و ذخایر تمام
علوم بوده اند، حرمتشان در میان
امت اسلامی، نه فقط از جهت خویشاوندی با
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ بلکه بر اساس ارزش‌های
معنوی و
اخلاقی و علمی آنان بوده و هست.
امام
صادق ـ علیه‌السلام ـ در حدود سی و پنج سال را با پدر گرامیش
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ بنیانگذار
دانشگاه اهل‌بیت گذراند.... حلقه‌های درسی را که در
مسجد مدینه و بیرون از آن زیر نظر پدر بزرگوارش امام
باقر ـ علیه‌السلام ـ دایر بود، درک کرد؛ در این حلقه‌های درس همچنان‌که منابع موثق تأکید دارند، صدها طالب علم و دانشمند از نقاط مختلف بلاد اسلامی، حضور می‌یافتند و او در کنار پدر علوم
دین و اسرار هستی و هر آنچه را که از پدرانش و آنها از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به
ارث برده بودند، می‌آموخت.
محضر درس
امام محمدباقر ـ علیه‌السلام ـ و
امام جعفرصادق ـ علیه‌السلام ـ مسجد شهر مدینه بود و علومی، مانند
فقه،
تفسیر قرآن، ادب و شعر،
رجال و حدیث،
جغرافیا و
ستاره‌شناسی و
فیزیک و.... توسط امام
محمدباقر و امام
جعفرصادق ـ علیهما‌السلام ـ تدریس می‌شد.
ابوزهره درباره امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌گوید: «علمای اسلام با تمام اختلاف نظرها و تعدد مشرب‌هایشان در فردی غیر از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ و
علم او اتفاق نظر ندارند.»
و یا
ابوحنیفه درباره امام می‌گوید: «دانشمندترین مردم کسی است که به
آرا و نظرهای مختلف
علما در مسائل، احاطه داشته باشد.»
و امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نیز همچون جدش
امیرالمؤمنین می‌فرمود: «قبل از آنکه مرا نیابید، بپرسید.»
دوره امام باقر و صادق ـ علیهما‌السلام ـ عصر گسترش علوم
اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ در زمینه‌های مختلف بود، این مسئله درباره امام صادق ـ علیه‌السلام ـ بیشتر صدق می‌کند و این به‌دلیل مصادف شدن بخشی از دوران
امامت آن حضرت، با فضای باز
سیاسی بود که درنتیجه درگیری سیاسی که منجر به انقراض
امویان از یک‌سو و روی کار آمدن
بنی‌عباس از سوی دیگر به‌وجود آمده بود.
شاگردان سرشناس آن حضرت از
احادیث و پاسخ‌های آن حضرت به مسائل تعداد چهارصد کتاب به رشته تحریر در‌آوردند که در دوران پس از وی به
اصول اربعة حاءة معروف شده است و
کلینی،
شیخ صدوق و
طوسی در نوشتن کتب چهارگانه خود آنها را
مرجع خود قرار دادند.
و
ابن قتیبه در کتاب ادب الکاتب گفته که کتاب جفر را امام صادق نوشته و در آن است آنچه مردم به آن احتیاج دارند و.....
و روایت شده که آن حضرت محلی داشت برای
عامه و
خاصه که مردم از اقطار
عالم به خدمتش می‌رسیدند.
البته ناگفته نماند كه برخی از كتاب‌ها به آن حضرت منتسب است كه توسط شاگردانش تأليف شده است؛ مثل توحيد مفضل و ...
اين‌گونه می‌توان نتيجه‌گيری كرد كه در زمان امام صادق ـ عليه‌السلام ـ
حرکت علمی جان تازه‌ای گرفت و اين خيزش علمی به دورترين نقاط نيز راه يافت و علوم مختلف با توجه به نياز
اجتماع و ظرفيت‌های موجود توسط امام صادق
تدریس شد و كتاب‌های زيادی توسط شاگردان امام به رشته تحرير درآمد.
سایت اندیشه قم
