اطلاع از سرنوشت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اطلاع از سرنوشت.
پرسش: آیا اطلاع از سرنوشت به نفع انسان‌ها است یا به ضرر آن‌ها؟
پاسخ:
گاهی بخشی از پیش‌آمد‌های آینده که قابل تغییر هم هستند، در شرایطی مثل
رؤیا و غیره برای فرد
آشکار می‌شود که این امر فقط به خواست الهی بوده و حکمتی در آن نهفته است؛ اما اگر کسی به جای پرداختن به
عمل و
شناخت خویشتن سعی در کنجکاوی برای اطلاع از این آینده داشته باشد و خصوصاً این
علاقه صرفاً برخاسته از
ترس و
امید نسبت به موفقیت‌های مادی و دنیوی باشد، در واقع خود را فریب داده و آن چیزی که در پی آن است هیچ سودی به حال او نخواهد داشت؛ چراکه از طرفی با تأکید بر مسئله
سرنوشت ، هر چه بیشتر به
انحراف جبرگرایی مبتلا شده و اراده‌اش به کم‌ترین حد تقلیل خواهد یافت و از طرفی خود این علاقه به خودی خود، در تعارض با روحیه تسلیم و تلاشِ هماهنگ با تکامل معنوی
انسان است.
به طور کلی
قضا و قدر الهی هرچند منشئی الهی دارد، اما متاثر از
اختیار و سوء اختیار خود فرد بوده و به عنوان بستری محسوب می‌شود که فرصت و شرایط لازم را برای انسان فراهم می‌کند تا با
خودشناسی به تکامل نهایی خود نزدیک شود.
در واقع ابتلائات و موهبت‌ها و امور مختلفی که در
[۱] هر فردی رخ می‌دهد همگی، بُعدی از لطف و
رحمت خداوند هستند که به منظور پاک‌سازی و تربیت انسان برای نیل به
سعادت نهایی برنامه‌ریزی شده‌اند؛ و از طرفی همان بازتاب اعمال خوب و بد انسان هستند که به سوی او می‌آیند تا با تأملی بیشتر، هر انسانی خود با آن‌ها مواجه شود.
آینده انسان نتیجه افکار و کردار گذشته و حال اوست، هر چند این امر به دلیل دخیل بودن هزاران سبب ـ اعم از مراتب مختلفی از
اعمال و افکار و خواسته‌ها ـ بسیار پیچیده بوده و به‌سادگی قابل پیش‌بینی نیست، اما از طرفی هر
فکر و عملی می‌تواند در این طرحی که ایجاد شده، تغییراتی را ایجاد کند.
"
لوح محفوظ" و "
لوح محو و اثبات" که در معارف دینی مورد تأکید قرار گرفته، مربوط به همین واقعیت است که هر آن،
انسان می‌تواند سرنوشت جدیدی برای خود رقم زند و فضل و کرم الهی، راه را برای نیل انسان به مقصد اعلا باز گذاشته است.
در این میان سعی برای اطلاع از آینده و به اصطلاح سرنوشت چه سودی به حال یک انسان می‌تواند داشته باشد. حال آن‌که امتحان اصلی وقتی محقق می‌شود که انسان به طور طبیعی از نتایج اعمال خود مطلع شود، نه از طریق پیش‌گویی و... از طرفی می‌دانیم که اطلاع از سرنوشت محتوم جزو
علم الهی بوده و هرکسی از آن اطلاع ندارد؛ ولی آن بخشی از پیش‌آمد‌های آینده که در واقع فرد با شرایط فعلی برای خود رقم زده است، در شرایطی مثل
رؤیا و غیره برای برخی افراد حاصل شده، ولی این فقط به خواست الهی بوده و حکمتی خاص در آن نهفته است؛ اما اگر کسی به جای پرداختن به
عمل و
شناخت خویشتن و هماهنگ کردن خود با عالی‌ترین سرنوشتی که خداوند برای هر کسی مجاز دانسته است، سعی در
کنجکاوی برای اطلاع از این امور داشته باشد و خصوصاً این علاقه ناشی از
امید و
ترس نسبت به موفقیت‌های صرفاً مادی و دنیوی باشد، چنین فردی در واقع خود را فریب داده و آن‌چه در پی آن است، هیچ سودی به حال او نخواهد داشت.
در مواردی خاص در اثر الهام یا از طریق علم اولیای الهی، فرد به گوشه‌ای از وقایع زندگی خود اطلاع می‌یابد که برای
هدایت و سازندگی او مفید است؛ و در واقع این، مثل ارائه یک طرح پیش‌بینی شده‌ای است که فرد با
اختیار خود و تأیید الهی آن را به مرحله اجرا خواهد گذاشت و در مسیر حرکت اختیاری خود با
یقین و اطمینان بیشتری حرکت خواهد کرد. این امر فقط اگر در مسیری الهی اتفاق افتد، می‌تواند به صلاح فرد باشد، اما وقتیِ فرد نسبت به این مسیر، خود را هماهنگ ننموده و تنها تحت تأثیر خواهش‌های درونی خود بوده و می‌خواهد از وقوع یا عدم وقوع آن‌ها اطلاع حاصل کند، در عمل خود را دچار گرفتاری‌های بیشتری خواهد کرد و تلاش برای اطلاع از آینده جز
دروغ و
کهانت و
فال‌بینی و غیره نصیب او نخواهد کرد. ضمن این‌که به تدریج روحیه
اختیار و
اراده و همت و تلاش را در او، (ضمن گرایش به
جبرگرایی)، تضعیف خواهد کرد و در نهایت به دلیل بی‌ارادگی، اسیر امواجی خواهد شد که او را به هر طرفی که بخواند، سوق می‌دهند.
فرد
مؤمن به خدا، که اراده خود را تسلیم خداوند نموده و تمامی تلاش‌های او در مسیر
اطاعت از
خداوند است، تنها چیزی که اطلاع از آن برایش مهم است
رضایت و عدم رضایت پروردگار خویش است که آن هم به رابطه او با خدا و مقام
انس و
رضا و تسلیم و
صبر و سایر مقامات معنوی بستگی دارد، ولی گرایش به اطلاع از سرنوشت از راه‌هایی مختلف (از جمله کهانت، پیش‌گویی و فال‌بینی و...)، معمولا دامن‌گیر کسانی می‌شود که تأکید بیشتری نسبت به وابستگی‌های دنیوی دارند، حال آن‌که بود و نبود آن‌ها برای
بندگان واقعی خدا یکسان است. انحرافاتی هم که دامن‌گیر این افراد خواهد شد، معمولا به‌گونه‌ای است که فرد را دچار دور معیوبی می‌کند که در جریان آن به‌کلی از
اراده و اختیار و
معرفت ساقط شده و اسیر دست مدعیان کذابی خواهد شد که این‌گونه افراد را بازیچه تمایلات شخصی خود قرار داده‌اند.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اطلاع از سرنوشت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۱۵.
