ادراک زمان برزخ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زمان، عالم برزخ، ادراک حقایق، قیامت، روح.
پرسش: وقتی انسان وارد عالم برزخ می‌شود و باید تا قیامت در آنجا بماند، آیا این مدت زمان طولانی و گذشت زمان را با روحش ادراک می‌کند؟
پاسخ: برزخ نسبت به خلود و جاودانگی
قیامت که سنجیده می‌شود، هر چه هم که طولانی باشد، کوتاه خواهد بود؛ چون سرانجام به انتها می‌رسد و آخری دارد؛ ولی
مقام بحث ما این است که بدون توجه به قیامت، آیا زمان برزخ برای کسی که خیلی سابق از دنیا رفته، واقعاً طولانی ادراک می‌شود یا نه؟!
براساس فرمایش
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) در
کتاب چهل حدیث، باید گفت: ادراک طولانی بودن یا کوتاه بودن برزخِ هر کسی بسته به عقاید، کردار و تعلقات او به دنیاست. اگر آدمی در
دنیا تعلقش به دنیا کمتر باشد و گرفتار معاصی و عقاید فاسده نباشد، مکث او در برزخ کمتر خواهد بود. به عبارت دیگر، هر چه سبک‌بارتر و بی‌توجه به اعتبارات دنیوی باشد، برزخ او کوتاه‌تر خواهد بود.
انسان با انتقال به برزخ از حقایقی آگاه می‌شود و آن حقایق را با روحش که یک نحوه اتحادی با بدن مثالی دارد، ادراک می‌کند؛ مثلاً هنگام
مرگ متوجه می‌شود که امور دنیوی و آن رسوم و عاداتی که در دنیا به آنها مقید بود، اوهامی بیش نبوده است. آنچه را که ملک خود و مال خود می‌دانسته و بدان
تفاخر می‌کرد، همه پوچ و هیچ شده‌اند و هیچ‌گونه اثری برای او ندارد. اگر ریاستی داشته و به واسطه آن ریاست بر دیگران
تکبر می‌ورزیده، الآن همه و همه به یک‌باره از بین رفتند و هیچ چیزی از آن تفاخر و تکبر و ریاست برای او باقی نمانده است. (به این منبع رجوع شود:
)
چون
عالم برزخ عالمی است مجرد از ماده، ازاین‌رو نسبت به
عالم ماده (دنیا) از لطافت بیشتری برخوردار است، تأثیر
عذاب و لذت
نعمت‌ها بر جان آدمی در برزخ به مراتب قوی‌تر از
عالم دنیاست. درست شبیه عالم خواب که مناظر زیبایی که آدمی در
خواب و
رؤیا می‌بیند، گاهی بر
زبان نمی‌آید و مناظر وحشتناکی هم که در خواب دیده می‌شود، گاهی نظیری در عالم دنیا ندارند. (به این منبع رجوع شود:
)
پس انسان در عالم برزخ حقایقی را ادراک می‌کند. حال به این نکته می‌رسیم که آیا انسان برزخی
زمان را هم ادراک می‌کند؛ به گونه‌ای که اگر از جمله انسان‌های اولیه باشد، برزخی طولانی را درک کند و اگر از جمله انسان‌هایی باشد که در نزدیکی قیامت مرده‌اند، برزخی کوتاه را ادراک کنند؟ سرانجام طولانی بودن یا کوتاه بودن برزخ به چه صورتی است و آیا برای آدم برزخی قابل ادراک هست؟
طبق آیه‌ای از
آیات قرآن استفاده می‌شود که کلّاً برزخ نسبت به قیامت خیلی کوتاه است؛ یعنی وقتی
فرشتگان سؤال می‌کنند: چه قدر در
زمین (مراد برزخ است) مکث داشته‌اید؟ آنها در پاسخ می‌گویند:
«
قالُوا لَبِثْنا یَوْماً اَوْ بَعْضَ یَوْمٍ»؛ «یعنی یک روز یا بعض روز».
برزخ نسبت به خلود و
جاودانگی قیامت که سنجیده می‌شود، هر چه هم که طولانی باشد، کوتاه خواهد بود؛ چون بالاخره به انتها می‌رسد و آخری دارد؛ ولی مقام بحث ما این است که بدون توجه به قیامت، آیا زمان برزخ برای کسی که خیلی سابق از
دنیا رفته، واقعاً طولانی ادراک می‌شود یا نه؟!
در جواب باید گفت: طبق فرمایش امام راحل (رحمة‌الله‌علیه) در کتاب
چهل حدیث، ادراک طولانی بودن یا کوتاه بودن برزخ هر کسی بسته به عقاید، کردار و تعلقات او به دنیاست. اگر آدمی در دنیا تعلقش به دنیا کمتر باشد و گرفتار
معاصی و عقاید فاسده نباشد، مکث او در برزخ کمتر خواهد بود. به عبارت دیگر، هر چه سبک‌بارتر و بی‌توجه به اعتبارات دنیوی باشد، برزخ او کوتاه‌تر خواهد بود.
امام راحل (رحمة‌الله‌علیه) می‌فرماید: «... خود تعلق به دنیا و
محبت به آن اسباب
گرفتاری است؛ بلکه میزانْ در طول کشیدن عالم قبر و برزخ همین تعلقات است. هر چه آنها کمتر باشد، برزخ و
قبر انسان روشن‌تر و گشاده‌تر و مکث انسان در آن کمتر است.
۱. معاد در قرآن، آیت‌الله جوادی آملی.
۲. معاد، آیت‌الله دستغیب.
۳. معاد‌شناسی، علامه طهرانی.
۴. منازل‌الآخره، شیخ‌عباس قمی.
۵. حیات پس از مرگ، علامه طباطبایی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ادراک زمان برزخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۴.
