آهن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آسمان، نزول آهن، حدید،
معجزه، تفسیر آیه ۲۵ سوره حدید.
پرسش: آیا آهن، فلزی است که از
آسمان نازل شده و بیان این موضوع از موارد
اعجاز قرآن است؟! (چرا
مسلمانان از آیه ۲۵ سوره حدید به معجزه یاد می‌کنند، در حالی که مصریان و یونان باستان آهن را فلز آسمانی می‌دانست و از این‌که شهاب سنگ‌ها، آهن حمل می‌کنند، اطلاع داشتند؟).
پاسخ: آیه ۲۵
سوره حدید در مقام بیان یکی از
نعمت‌های الهی است که در
اختیار بشر قرار گرفته است؛ اما این یک استنباط شخصی است که انزال حدید در
قرآن را به عنوان یک معجزه اعلام کنیم که مرادش آن باشد که آهن ابتدا در
زمین نبوده و بعدها از آسمان نازل شده است و در همین راستا، نفی چنین استنباطی، ضرر به اعجاز این کتاب مقدس وارد نساخته و تردید در چنین استنباطی به عنوان یک گفت‌وگوی علمی نیز ایرادی نداشته و افرادی که چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند، باید با ارائه دلایل متقن به اثبات آن اقدام کنند.
خدای متعال پیامبران خود را با حجت‌ها و
معجزات بسیاری برای
هدایت بشر فرستاد؛ با آن‌ها کتاب آسمانی بود که از طریق
وحی بر آن‌ها فرود آمده و مردم را به سوی
حق و حقیقت دعوت می‌نمودند؛ میزانی به همراه داشتند تا در معاملات و تعاملات به حقوق یک‌دیگر تجاوز نکنند، و روی میزان
عدل و مساوات
عمل نمایند. علاوه بر این‌ها، آهن را در اختیار آنان قرار داد تا هم ابزار دفاعی آنان باشد و هم منفعت‌های فراوانی را با استفاده از آن به دست آورند:
قرآن کریم در این ارتباط می‌فرماید:
لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ؛
ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‌ها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی
حق از
باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم، تا مردم قیام به
عدالت کنند؛ و آهن را نازل کردیم که در آن نیروی شدید و منافعی برای مردم است.
این
آیه هدف خداوند از فرستادن
پیامبران، و نازل کردن کتاب و میزان را همراه ایشان بیان کرده، و می‌فرماید: غرض از فرستادن پیامبران همراه با کتاب، این بود که آنان مردم را به سوی عدالت سوق دهند:
لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ. تا مردم در اجتماعی عادل زندگی کنند، و آهن را نازل کرد تا بندگان خود را در دفاع از اجتماع صالح خود و گسترش کلمه حق در
زمین بیازماید. علاوه بر این، آهن منافع دیگری دارد که مردم از آن بهره‌مند می‌شوند.
آن‌چه در این آیه مورد پرسش است، این است که منظور از انزال آهن چیست؟ آیا خداوند آن را از
آسمان نازل کرد، یا معنای دیگری در آن نهفته است؟!
مفسران در این زمینه احتمالاتی را مطرح کرده‌اند.
برخی گفته‌اند: نزول در آیه به معنای خلقت است.
در حدیثی از
امام علی (علیه‌السلام) در
تفسیر این جمله آمده است: «انزاله ذلک خلقه ایاه»؛ منظور از نازل کردن آهن،
خلقت آن است.
لازمه نزول، خلقت است، و این تفسیر ملازم شیء است؛ زیرا هر مخلوقی به اعتبار این‌که در لوح محفوظ ثبت است، وقتی بخواهد ایجاد شود، به اعتبار
لوح محفوظ تعبیر به نزول پیدا می‌کند.
بعضی می‌گویند: نزول در این‌جا به معنای فرستادن از مکان بالا نیست؛ بلکه در این‌گونه موارد به معنای «نزول مقامی» و نعمتی است که از
مقام برتر به مقام پایین‌تر داده شود.
بعضی هم می‌گویند که انزال آهن نظیر تعبیر انزال چهارپایان است:
«و انزل لکم من الانعام ثمانیة ازواج»؛
و برای شما هشت زوج از چهارپایان ایجاد کرد.
اگر از خلقت چهارپایان در زمین، تعبیر کرده که ما آن‌ها را نازل کردیم، با این‌که آن
حیوانات از آسمان نازل نشده‌اند، به این اعتبار است که خدای تعالی ظهور موجودات را در زمین، بعد از آن‌که نبودند، انزال آن خوانده؛ به دلیل آن‌که در
آیه شریفه «و ان من شی ء الا عندنا خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم»،
به طور کلی موجودات را نازل‌شده، و اندازه‌گیری‌شده از خزینه‌هایی می‌داند که از هر چیز بی‌اندازه‌اش در آن‌جاست.
البته برخی از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نقل می‌کنند که آن حضرت فرمود: «چهار
برکت از آسمان به زمین فرود آمده، آهن،
آب،
آتش و نمک».
قرآن کریم در ادامه آیه می‌فرماید: در آهن بأس شدید است:
فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ.
کلمه «باس» به معنای تأثیر و
قدرت شدید است؛ اما غالباً در شدت در دفاع و
جنگ استعمال می‌شود، و بدین جهت فرمود در آهن بأسی شدید است که به طور مدام جنگ‌ها و دفاع‌ها نیاز به آهن داشت؛ چون اقسام سلاح‌ها از آهن بود، و بشر از دیرباز به این فلز دست یافته، و متوجه منافعش شده، و آن را استخراج کرده است؛ اما منافع دیگری که این فلز برای مردم دارد، نیاز به بیان ندارد؛ زیرا می‌بینیم که آهن در تمام شعب زندگی و صنایع مربوط به آن‌ها دخالت دارد.
برخی معتقدند این نوع مثال‌ها با توجه به زمان و زندگی مردم آن
روز بیان شده است. اگر در عصر ما بود، به منافع امروزی آهن مثال می‌زد که در جوامع بشری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین آیه در
مقام بیان یکی از
نعمت‌های الهی است که در
اختیار بشر قرار گرفته است؛ اما این یک استنباط شخصی است که انزال حدید در قرآن را به عنوان یک معجزه اعلام کنیم که مرادش آن باشد که آهن ابتدا در زمین نبوده و بعدها از
آسمان نازل شده است و در همین راستا، نفی چنین استنباطی، ضرر به این کتاب مقدس وارد نساخته و تردید در چنین استنباطی به عنوان یک گفت‌وگوی علمی نیز ایرادی نداشته و افرادی که چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند، باید با ارائه دلایل متقن به اثبات آن اقدام کنند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «آهن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
