آموزش به بچه‌ها درباره ایدز و قرص‌های اکس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ايدز، قرص‌هاي اكس، آموزش غیر مستقیم، سن آموزش.
پرسش: در مورد ایدز و قرص‌های اکس چگونه باید بچه‌ها را آموزش داد و این آموزش از چه سنی باشد و چگونگی آن را بیان کنید.
پاسخ: در مورد سؤال به چند نکته حائز اهمیت است:
۱. آموزش مستقیم باشد یا غیر مستقیم؟ در آموزش چیزی به دیگران ـ خصوصاً
کودکان ـ توجه به جنبه آموزش یعنی مستقیم یا غیر مستقیم بودن آن، در میزان تأثیرگذاری مؤثر است. غالباً در آموزش مستقیم به برخی کودکان، نوعی جبهه‌گیری را شاهد خواهیم بود. در‌حالی‌که در آموزش غیر مستقیم، بدون اینکه کودک حساس شود یا موضع‌گیری کند، آنچه را که بایسته است، به او تعلیم می‌دهیم و این اثربخش‌تر است؛ از‌این‌رو برای آموزش چیزهایی مثل
ایدز و
قرص اکس، خود
والدین باید با رعایت و دقت به رفتار و گفتارشان به کودک تعلیم دهند که بایستی مراقبت بیشتری از خود نماید؛ مثلاً هنگامی که سخنی از این مقولات می‌شود، انزجار ظاهری و درونی خود را به صورت هماهنگ ـ نه اینکه هر کدام از والدین موضعی خاص داشته باشند ـ ابراز کنند تا در بچه از کودکی این
نفرت شکل بگیرد؛ مثلاً والدین هنگام استفاده از قیچی سلمانی، تیغ
اصلاح و هرچیز تیز و برنده، رعایت بهداشت فردی را کنند و به یکدیگر دلیل این کار را بگویند تا او خود نیز با دیدن این مسائل غیر مستقیم، آنچه را که لازم است یاد بگیرد. (در بیان دلیل‌های خود نباید از مسائل غیر علمی سخن بگویید؛ چون اگر کودک اطلاعاتش از طریق رسانه‌ها و یا دیگران کامل شود، دیگر به ادلّه و سخنان والدین اهمیت نمی‌دهند).
۲. در مورد زمان و سن آموزش، نمی‌توان گفت که از این
سن یا آن سن، بلکه از هر زمان که کودک
قدرت درک و فهم بعضی مسائل را پیدا کرد، باید مسائل را با روش مناسب بیان نمود؛ البته آموزش غیر مستقیم از همان سنین اولیه کودکی باعث ایجاد یادگیری می‌شود؛ ولی در سنین بالاتر، مخصوصاً زمانی که با جامعه پیرامونی خود ارتباط برقرار می‌کند، دارای اهمیت بیشتری می‌شود؛ چراکه جامعه نیز به کودک آموزش می‌دهد و پدر و مادر باید آموزش‌های غلطی را که جامعه به او می‌دهد، اصلاح کنند.
مهم‌ترین چیزی که در آموزش مهم است، اطلاع
پدر و مادر از مضرات و حتی فوائد احتمالی غیر قابل اعتنای آن و همچنین آینده اشخاصی که دچار این انحرافات می‌شوند است تا بتواند خود را برای سؤالات پی‌در‌پی فرزند آماده کنند.
با توجه به اینکه ایدز حاصل
اعتیاد و استفاده از سرنگ آلوده و همچنین عدم رعایت
بهداشت فردی و انحرافات اخلاقی می‌باشد، به صورت گذرا به بعضی علل و عوامل ابتلا به این‌گونه موارد و همچنین مصرف قرص‌های اکستازی اشاره کرده و با بیان راهکارها سخن خود را به پایان می‌بریم:
انسان موجودی کنجکاو است. او می‌خواهد از همه چیز سر درآورد، علت و کم و کیف هر پدیده و واقعه‌ای را بداند. برخی معتقدند که «هر چیز به یک بار امتحان کردنش می‌ارزد»؛ اما ارضای لجام‌گسیخته و بی‌حساب این گرایش مفید و سرنوشت‌ساز می‌تواند خسارت‌های غیر قابل جبرانی برای انسان به بار آورد.
خسارت‌هایی مانند افتادن در دام قرص‌های اکس و اعتیاد و ایدز و... .
توصیه‌های زیر می‌تواند برای ارضای صحیح این حس و جلوگیری از خسارت راه‌گشا باشد:
حتی‌المقدور عوامل تحریک‌کننده حس
کنجکاوی نسبت به تجربه‌انگیز مواد و قرص‌ها را از میان بردارید.
با ترتیب دادن مسافرت یا رفتن به اماکن ناشناخته و جدید و در
اختیار قرار دادن کتاب‌هایی که
اسرار و رموز اشیا، موجودات و حوادث پیرامونمان را شرح و توضیح می‌دهند، حس کنجکاوی فرزندتان را ارضا کنید. نیز می‌توانید آنها را به نمایشگاه‌های مربوط به این مسائل (مثل ستاد مبارزه با
مواد مخدر و... ببرید تا خود از تصاویر، اطلاعات و... درس بگیرند.
باید به آنها بقبولانیم که هر چیزی را نمی‌شود
تجربه کرد و اصولاً لازم نیست هر چیزی را شخصاً تجربه کنیم.
امام علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «عاقل کسی است که از تجربیات دیگران پند گیرد».
۴. گاهی مناسب است سرنوشت این افراد را از روزنامه‌ها و...
مطالعه کرد و مثلاً هنگامی که با هم هستید و جو صمیمی دارید، علت آسیب‌های آن را تحلیل و بررسی کنید.
توجه به لذت‌های پایدار در برابر لذت‌های زودگذر و بد فرجام.
علت گرایش برخی افراد به استفاده از این قرص‌ها و مواد لذت‌طلبی و خوش‌گذرانی و فرار از ناسازگاری‌های اجتماعی و استرس‌ها و... است. می‌خواهد به گفته خودش کیف کند، خوش باشد، حال کند و.... شاید در ابتدای امر هم برای آنان این‌گونه باشد اما به مرور زمان اثر منفی خودش را نشان می‌دهد، و آن وقت است که دیگر
پشیمانی سودی ندارد.
توصیه‌هایی که در این زمینه می‌توان به کار گرفت عبارتند از:
خود و
فرزندان را
عادت دهیم که برای رسیدن به لذت‌های پایدار و اهداف متعالی و آرمان‌های مقدس، از لذت‌های آنی و زودگذر که آن اهداف و آرمان‌ها را از انسان می‌گیرند، چشم‌پوشی کنیم.
این باور را در آنها ایجاد کنیم که ما به لذت‌هائی دست‌رسی داریم که لذات جسمی و جنسی و کاذب در مقابل آنها هیچ است.
حافظ ترک جهان گفتن طریق خوشدلی است
تا مپنداری که احوال جهان‌داران خوشست
و یا
اگر لذت ترک، لذت بدانی
دگر لذت نفس، لذت ندانی
برخی از این لذت‌های روحی و معنوی عبارتند از: لذت
عشق به خدا و راز و نیاز با او، لذت
انس با قرآن، لذت مطالعه، لذت ابتکار و خلاقیت، لذت خدمت به نیازمندان، لذت
ایثار، لذت
عفو و
گذشت و....
لذت‌های حلال و تفریحات سالم را بر فرزندانمان
حرام نکنیم.
امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «سعی کنید اوقات روزانه خود را به چهار بخش تقسیم کنید، بخشی از آن را به
عبادت و
مناجات با خدا بپردازید، بخشی را به تأمین معاش اختصاص دهید، بخشی را به ارتباط دوستان و افراد مورد
اعتماد و کسانی که شما را به عیوبتان واقف می‌سازند و در باطن نسبت به شما صفا و خلوص دارند اختصاص دهید و بخشی هم به تفریحات و لذت‌های سالم بپردازید و با نشاط و شادابی این بخش، نیروی انجام وظایف بخش‌های دیگر را تأمین نمائید، اگر از بخش آخر
غفلت کنید قادر به انجام بخش‌های دیگر نیستند».
محیط خانه را گرم و صمیمی کنید، با فرزندانتان دوست باشید تا راحت مشکلات و انتظاراتشان را بیان کنند و احساس گرفتگی و
افسردگی نکنند. در ضمن برای فرزندانتان دوست مناسبی انتخاب کنید و از دور به آنها جهت دهید.
فرزندان خود را در برنامه‌های لذت‌بخش و مفرح همراهی کنید تا از این طریق بتوانید خانواده را محل امنی برای لذت‌جویی سالم و پایدار بسازید. توجه داشته باشید که
افراط و
تفریط در لذت‌جویی هر دو اثر مخرب دارد. بنابراین
تفریط یا سرکوبی لذت‌های مشروع (مانند
بازی، گشت‌و‌گذار با دوستان خوب، اردوهای تفریحی و غیره) مانند افراط در لذت‌جویی می‌تواند مخرب باشد.
ایمان به معنای باور قلبی و التزام عملی است. انسان
مؤمن کسی است که اولاً از اعماق دل به
دین معتقد باشد؛ ثانیاً در مقام
عمل، پایبندی خود را به دستورات دینی و
حدود الهی ثابت کند. ضعف در این موضوع، انسان را به مسیرهایی منحرف می‌کند که گاهی پایان ناخوشایندی دارد که از جملة آنها می‌تواند مصرف همین قرص‌ها و افتادن در ورطه اعتیاد و انحرافات اخلاقی باشد.
چند توصیه در این زمینه:
از طریق آشنایی خود و فرزندانتان با حقایق دینی و آثار و فواید ایمان و ارتباط با خدا، شیرینی ایمان را
تجربه کنیم.
از طریق
تفکر و
عبرت، و
مطالعه و شرکت در مجالس
موعظه، و ارتباط با
مردان خدا، ایمان به خدا و
روز رستاخیز را در فرزند خویش تقویت کنید.
این واقعیت را «که برای بازگشت به طرف خدا هیچ‌گاه دیر نیست و نومیدی در درگاه او جایی ندارد»، به فرزندمان بقبولانیم.
گاهی اوقات برخی
جوانان و
نوجوانان به دلایلی که عمدتاً ریشه در محرومیت‌های گذشته احساس حقارت، محرومیت‌ها و عدم
اعتماد به نفس دارد، مبادرت به
اعمال و رفتارهایی می‌کنند که ثابت کنند به جرگة بزرگ‌ترها در‌آمده‌اند و آنها دیگر آن کودک ضعیف و مطیع گذشته نیستند، اعمالی نظیر خال‌کوبی ـ که می‌تواند عامل ایدز باشد ـ استعمال دخانیات، مصرف قرص‌های اکس، اعتیاد و... از این جمله امورند.
بهترین توصیه‌ای که جهت پیش‌گیری از وقوع
بزهکاری این افراد و
هدایت آنان می‌توان ارائه نمود این است که وجود این روحیات را به عنوان یک واقعیت بپذیریم و زمینه مناسب برای ابراز وجود و عرض اندام چنین افرادی فراهم آمدیم، این سیل خروشان را به کانال مشخص و از پیش آماده شده‌ای هدایت کنیم و بدین وسیله ضمن
کنترل، بهترین استفاده ممکن را جهت تربیت فرد و تعالی اجتماع به کار ببریم.
بعضی امور دیگر زمینه‌ساز این انحرافات می‌شوند که ما باید در آموزش خود این زمینه‌ها را با ظرافت تمام از بین ببریم؛ از جمله این امور:
ـ
معاشرت با دوستان ناباب و به طور کلی محیط اجتماعی
فاسد؛
ـ مشکلات روحی و روانی فرزندان مثل
افسردگی و
اضطراب؛
ـ مشکلات خانوادگی و دعواهای بین
پدر و مادر و یا به تعبیر دیگر، آشفتگی و نابسامانی خانواده؛
ـ از بین رفتن
قبح و زشتی انحرافات اخلاقی و اجتماعی؛
ـ
فقر و تنگ‌دستی و رهایی از آنها با پناه جستن به قرص؛
ـ
بیکاری و... .
این امور مانع آموزشی صحیح‌اند و باید در آموزش به کودک به این موارد نیز دقت کرد.
امیدواریم آنچه گفتیم مفید باشد.
۱. اعتیاد و شیوه‌های درمان آن برای خانواده، حسین فرجاد و دیگران، چ ۴، تهران، انتشارات بدر، ۱۳۸۲ ش.
۲. آموزشی عمومی به برای پیش‌گیری از اعتیاد، سازمان ملل (یونسکو)، ترجمه محسن دهقانی، تهران، انتشارات سازمان بهزیستی، ۱۳۷۲ ش.
۳. کلیدهای پیش‌گیری و مقابله با اعتیاد در نوجوانان و جوانان، کارل پیکهارت، ترجمه مسعود هومان، چ ۲، تهران، انتشارات صابرین، ۱۳۸۰ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آموزش به بچه‌ها درباره ایدز و قرص‌های اکس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۲۶.
